Zakażenia występują masowo, a powikłania bywają tragiczne. Jak uchronić się przed E. coli?

Escherichia coli, zwana też pałeczką okrężnicy, to gram-ujemna bakteria, która występuje w jelicie grubym i pełni tam pożyteczną rolę - bierze udział w rozkładzie pożywienia i wytwarzaniu niektórych witamin. Niestety w układzie pokarmowym i moczowym wywołuje infekcje, które czasem mogą prowadzić do groźnych powikłań. 

Od 24 października w USA gwałtownie wzrosła liczba zakażeń bakterią E. coli. Obecnie odnotowano już ponad 80 przypadków, około 30 osób przebywa w szpitalach, a jedna osoba zmarła. U jednego z zakażonych dzieci wystąpiło poważne uszkodzenie nerek. Wszystkie osoby przed zakażeniem spożywały posiłki w sieci restauracji McDonald’s. Na podstawie wywiadów z poszkodowanymi ustalono, że bakteria znajdowała się w plasterkach cebuli lub wołowinie dodawanej do jednego z burgerów. Wciąż trwają jednak badania próbek żywności, a sieć i jej klienci czekają na ostateczne potwierdzenia źródła zakażeń.  

Zakażona woda i żywność 

Najczęstszą przyczyną zakażeń bakterią E. coli jest picie skażonej wody (nieprzegotowanej, pochodzącej z niepewnych źródeł lub podczas pływania w zbiornikach wodnych) oraz spożywanie żywności, która nie została poddana obróbce termicznej czy procesowi pasteryzacji. Bakteria E. coli występuje w przewodzie pokarmowym zwierząt, może więc znajdować się w mięsie - zarówno drobiowym, jak i wołowym czy wieprzowym. Zarazić można się więc, jeśli spożywamy niedogotowane czy niedopieczone mięso. Ważna jest też higiena w kuchni - mycie blatów, desek czy zlewu za każdym razem, kiedy miały styczność z surowym mięsem. Bakteria E. coli może występować także w niepasteryzowanym mleku i produktach mlecznych, ale też niepasteryzowanych sokach owocowych i warzywnych dlatego lepiej ich unikać. 

Największym wyzwaniem w eliminowaniu chorobotwórczych drobnoustrojów są jednak produkty rolne. Warzyw, owoców, nasion czy kiełków nie poddaje się obróbce termicznej. Tymczasem uprawy bardzo często zostają zanieczyszczone odchodami zwierząt dzikich lub hodowlanych. E. coli może też przedostawać się do wód gruntowych lub znajdować się w oborniku, który nie został wcześniej odpowiednio przetworzony. Producenci żywności są w szczególności zobligowani do mycia i dezynfekowania produktów gotowych do spożycia po otwarciu. Obowiązkowo wykonuje się też testy na obecność drobnoustrojów, jednak zdarza się, że niewielki poziom bakterii nie jest wykrywany. Czasem dochodzi też do zanieczyszczenia maszyn służących do obróbki czy pakowania żywności. To dlatego od czasu do czasu słyszymy o wycofywaniu całych partii danego produktu ze sklepów. Aby uchronić się przed zakażeniem, należy dokładnie myć owoce i warzywa pod bieżącą ciepłą wodą. Według badań najbardziej podatne na zanieczyszczenie E. coli są sałata i szpinak. 

Ogniska zakażeń mogą rozwijać się również na skutek niewystarczającej dezynfekcji sieci wodociągowych. Bakteria E. coli znajduje się wtedy w wodzie płynącej z naszych kranów. Znacznie bardziej ryzykowne jest spożywanie wody z przydomowych studni. Dlatego zaleca się picie jedynie przegotowanej wody.  

Nieprawidłowa higiena układu moczowego 

Do zakażenia bakterią E. coli może dojść też na skutek braku odpowiedniej higieny. Bakterie mogą przedostać się do układu moczowego z okolic odbytu. Szczególnie narażone są kobiety ze względu na budowę anatomiczną.  

Zakażenia medyczne i szpitalne 

Do zakażenia bakterią E. coli może dojść w trakcie leczenia szpitalnego. Największym czynnikiem ryzyka jest długotrwałe cewnikowanie. Nawet u 80% pacjentów po 80. roku stwierdza się obecność E. coli w drogach moczowych po cewnikowaniu dłuższym niż 10 dni. Do zakażenia może też dojść na skutek powikłań operacji neurochirurgicznych. Najbardziej narażone są małe dzieci, osoby starsze i zmagające się z poważnymi schorzeniami przewlekłymi, np. cukrzycą lub chorobami płuc.  

Objawy zakażenia w układzie pokarmowym: 

• bóle brzucha; 

• nudności lub wymioty; 

• biegunka, rzadziej krwawe stolce; 

• ból głowy; 

• stan podgorączkowy lub gorączka; 

• osłabienie, utrata apetytu. 

Objawy zakażenia w układzie moczowym: 

• ból i pieczenie w trakcie oddawania moczu; 

• parcie na pęcherz;  

• skąpomocz, obecność krwi w moczu. 

Z czasem może rozwinąć się odmiedniczkowe zapalenie nerek, o czym może świadczyć: 

• gorączka i dreszcze; 

• ogólne osłabienie; 

• nudności i wymioty; 

• bóle w dole pleców, w okolicy nerek. 

Powikłania zakażenia są związane z rodzajem szczepu E. coli, który przedostał się do organizmu. Jednym z najgroźniejszych jest szczep enteropatogenny (EHEC) zawierający toksynę shiga. Do zakażenia wystarczy bardzo niewielka ilość bakterii, które mogą wywołać groźne powikłanie (ok. 5-10% zakażonych) - zespół hemolityczno-mocznicowy i w efekcie ostre uszkodzenie nerek.  

W przebiegu zakażenia dróg moczowych może też dojść do urosepsy, czyli przeniknięcia bakterii z nerek do krwi. Zakażenie rozwija się wtedy błyskawicznie i może być nawet zagrożeniem dla życia.  Innym powikłaniem ZUM jest ostre zapalenie prostaty u mężczyzn (objawia się silnym bólem w dole brzucha). 

Zakażenie bakterią E. coli w trakcie zabiegu neurochirurgicznego może doprowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. E. coli jest też śmiertelnie niebezpieczne dla noworodków do 1. miesiąca życia. Może wywołać sepsę i zaburzenia oddychania. 

Doskwiera ci uczucie ciężkości lub ból żołądka? To może być Helicobacter pylori. Jak go wykryć?

Bakterię E. coli w układzie moczowym zwalcza się za pomocą antybiotyków (najpierw należy zrobić posiew moczu). Pomocne jest picie dużej ilości płynów, które przyspieszają wypłukiwanie bakterii z dróg moczowych.  

Leczenie zakażenia w układzie pokarmowym jest uzależnione od szczepu, z jakim mamy do czynienia. W przypadku szczepu EHEC nie zaleca się antybiotykoterapii ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu hemolityczno-mocznicowego. Kluczowe jest nawadnianie organizmu i przyjmowanie elektrolitów. Powikłania wynikające z zakażenia bakterią E. coli najczęściej wymagają wezwania karetki i hospitalizacji.  

Źródła: 

Medycyna Praktyczna dla pacjentów 

Bezpieczeństwo żywności w praktyce 

USA Today News

CZYTAJ TAKŻE: 

Zatrucia po zjedzeniu burgerów w McDonald's. To już epidemia

Dieta przy zakażeniu Helicobacter pylori jest niezwykle istotna. Co jeść, a czego unikać?

Powodują choroby i zakażenia, ale nie tylko. Jaką rolę pełnią bakterie?