Jej nadmiar prowadzi do niewydolności trzustki i cukrzycy. Co wiemy o insulinie?
Insulina jest bez wątpienia najważniejszym strażnikiem prawidłowego poziomu glukozy we krwi w naszym organizmie. Obniża ona stężenie glukozy we krwi, chroniąc nas przed rozwojem cukrzycy i jej licznych powikłań. Przyjmuje się, że poziom insuliny na czczo nie powinien przekraczać 10 mU/ml, w pierwszej godzinie krzywej insulinowej 50 mU/ml, a po dwóch godzinach 30 mU/ml. W jaki sposób działa insulina? Jakie mogą być konsekwencje nieprawidłowego poziomu tego hormonu we krwi?
Insulina jest hormonem uwalnianym przez komórki beta trzustki. Dzięki licznym receptorom w wątrobie, mięśniach i tkance tłuszczowej zwiększa wychwyt glukozy z krwi i jej przemiany przez tkanki. Prowadzi to w rezultacie do obniżenia stężenia glukozy i utrzymywania jej na względnie stałym poziomie. Wydzielanie insuliny intensywnie wzrasta po posiłkach, szczególnie tych bogatych w cukry proste, które znajdziemy m.in. w białym pieczywie, słodyczach i ciastach.
Zaburzenia uwalniania insuliny spotyka się w przebiegu wielu chorób, nie tylko insulinooporności i cukrzycy, ale również w chorobach tarczycy, nadciśnieniu tętniczym, zespole policystycznych jajników czy nawet w guzach trzustki (insulinoma).
Badanie poziomu insuliny we krwi wykonuje się u osób z objawami insulinooporności, cukrzycy czy też innych chorób, w których wydzielanie tego hormonu może być nieprawidłowe. W diagnostyce oznacza się zarówno stężenie insuliny we krwi na czczo, jak i krzywą insulinową, która jest wykonywana najczęściej jednocześnie wraz z krzywą cukrową. Oba testy są niezwykle przydatne w ocenie funkcji trzustki, jednak zdecydowaną zaletą krzywej insulinowej jest to, że pozwala ona określić wydzielanie insuliny po posiłku. U niektórych osób poziom insuliny na czczo może być prawidłowy, a zaburzenia jej uwalniania pojawiają się dopiero po posiłku. Taka sytuacja również jest nieprawidłowa i wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Zarówno na badanie poziomu insuliny we krwi, jak i na oznaczenie krzywej insulinowej przyjść na czczo, po co najmniej 8-12 godzinach bez jedzenia. Przed badaniem można pić wodę, jednak trzeba wstrzymać się od picia herbaty, kawy i słodzonych napojów, ponieważ mogą one wpłynąć na wynik badania.
Krew do badania insuliny we krwi pobiera się raz, natomiast przy wykonywaniu krzywej cukrowej pobierana jest ona 3 razy - raz na czczo, przed wypiciem roztworu z 75g glukozy, następnie po godzinie i dwóch godzinach. Roztwór glukozy zwykle przyrządza na miejscu pielęgniarka, rozpuszczając w wodzie saszetkę z odmierzoną ilością glukozy. Dla osób, które mają problemy z wypicie czystej glukozy, dostępne są także jej smakowe warianty, można je kupić w większości aptek bez recepty.
Przyjmuje się, że poziom insuliny na czczo nie powinien przekraczać 10 mU/ml, w pierwszej godzinie krzywej insulinowej 50 mU/ml, a po dwóch godzinach 30 mU/ml.
Podwyższone wartości insuliny we krwi są zwykle pierwszą oznaką insulinooporności, jednak mogą pojawić się również u osób z cukrzycą, otyłością, zespołem policystycznych jajników czy chorobami tarczycy. W interpretacji wyniku krzywej insulinowej bierze się także pod uwagę wygląd krzywej. Powinna mieć ona kształt górki - prawidłowo poziom insuliny po godzinie od wypicia roztworu glukozy jest najwyższy, a po dwóch zaczyna spadać. Czasem jednak poziom insuliny w drugiej godzinie nie przestaje rosnąć - jest to jasna oznaka nieprawidłowego wydzielania insuliny, bardzo często obserwuje się ją u osób z insulinoopornością.
Zaburzenia wydzielania insuliny bardzo często związane są z insulinoopornością. Otyłość, nieprawidłowa dieta bogata w słodycze i produkty przetworzone oraz brak aktywności fizycznej są na dłuższą metę bardzo dużym obciążeniem dla trzustki. Pod wpływem takiego stylu życia w pewnym momencie dochodzi do sytuacji, gdy tkanki przestają reagować na insulinę - jest to właśnie insulinooporność.
Trzustka w takiej sytuacji musi pracować ze zdwojoną siłą - wydziela znacznie więcej insuliny niż normalnie, aby utrzymać poziom glukozy na właściwym poziomie. Jednak po pewnym czasie ilość uwalnianej insuliny przestaje wystarczać - trzustka staje się niewydolna, a poziom glukozy we krwi rośnie. Jest to prosta droga do rozwoju stanu przedcukrzycowego i cukrzycy. Z tego powodu insulinooporność trzeba leczyć - początkowo dietą i ćwiczeniami, a jeżeli nie są one wystarczająco skuteczne rozpoczyna się terapię lekami obniżającymi poziom glukozy we krwi, na przykład metforminą.
Insulina jest również szeroko wykorzystywana w medycynie u chorych na cukrzycę, a także w leczeniu jej powikłań - zagrażającej życiu kwasicy ketonowej i mleczanowej. Obecnie wykorzystuje się syntetyczne analogi insuliny różniące się czasem działania, dzięki czemu terapię można dostosować do aktualnych potrzeb pacjenta. W porównaniu z dawniej stosowaną insuliną izolowaną z krwi bydlęcej wiążą się również ze znikomą ilością działań niepożądanych.
Insulinę podaje się podskórnie przy pomocy strzykawek, specjalnych penów lub pomp insulinowych. Podstawowym i potencjalnie najgroźniejszym efektem ubocznym terapii insuliną jest hipoglikemia, dlatego w trakcie terapii trzeba regularnie monitorować poziom glukozy we krwi.
CZYTAJ TAKŻE:
