Na cukrzycę wpływ ma nie tylko dieta. Także sen i coś jeszcze. Będziesz zaskoczony

O ile cukrzyca typu 1 ma zwykle podłoże autoimmunologiczne, to etiologii cukrzycy typu 2 poszukuje się w czynnikach sprzyjających rozwojowi insulinooporności, czyli sytuacji, w której tkanki organizmu przestają być wrażliwe na insulinę. Wspomniany hormon, zwiększa transport glukozy do wnętrza komórek w efekcie, spada jej stężenie we krwi. Upośledzenie tego mechanizmu powoduje przewlekłą hiperglikemią, która nieleczona może doprowadzić do: cukrzycowej choroby nerek, problemów z widzeniem, zaburzeń w układzie nerwowym, zespołu stopy cukrzycowej, zmian na skórze, w kościach i stawach.   

O tym, że dieta ma kluczowe znaczenie dla rozwoju cukrzycy, chyba nie trzeba nikogo przekonywać. Chociaż skłonność do cukrzycy typu 2 może być dziedziczona genetycznie, to decydującą rolę odgrywają czynniki środowiskowe, z których to właśnie jadłospis wysuwa się na pierwszy plan. Produkty wysoko przetworzone, fast foody, tłuszcze trans i proste węglowodany, w które obfitują słodycze, sprzyjają zwiększeniu masy ciała. Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej indukuje lipotoksyczność i hamuje procesy odpowiedzialne za metabolizm glukozy, jednocześnie aktywując jej wytwarzanie w wątrobie, co stopniowo wyczerpuje rezerwy insuliny.

Niewystarczająca aktywność fizyczna nieodłącznie wiąże się z otyłością. Dodatkowo w czasie wysiłku fizycznego, glukoza jest przetwarzana na energię niezbędną do wykonywania pracy mięśniowej, zatem jej stężenie we krwi się zmniejsza. Równocześnie każdy większy wysiłek fizyczny ma wpływ na zmniejszenie lub zwiększenie wydzielania się hormonów, m.in. insuliny i glukagonu, które są kluczowe w cukrzycy. 

Pamiętaj - jeśli zmagasz się z otyłością i cukrzycą, powinieneś porozmawiać, ze specjalistą o tym, jaki typ ćwiczeń wybrać. Co więcej, u osób leczonych na cukrzycę, aktywność fizyczna może prowadzić do hipoglikemii, co bywa bardzo niebezpieczne, dlatego podczas treningu warto mieć przy sobie glukometr.

Bezsenność lub niewystarczająca długość snu to jeden z czynników ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. Niedobór snu uszkadza regulację gospodarki hormonalnej i osłabia metabolizm węglowodanów. U osób śpiących poniżej 5 godzin lub tych, których sen ma niską jakość, obserwuje się obniżoną tolerancję glukozy i wyższe stężenie kortyzolu w godzinach wieczornych, tj. hormonu o właściwościach hiperglikemizujących. Niewyspanie to również zaniedbania dietetyczne i wzrost ryzyka otyłości. Co ciekawe, długi sen również nie jest wskazany- osoby, które śpią powyżej 9 godzin, są bardziej narażone na zachorowanie na cukrzycę typu 2

Czy zakażenie może wywołać cukrzycę? Tak, chociaż nie jest to takie proste. Dotyczy to osób z predyspozycją genetyczną do rozwoju cukrzycy typu 1. Przebycie infekcji np. świnki, różyczki, czy rotawirusa, może okazać się czynnikiem spustowym i uaktywnić reakcje immunologiczne. Przeprowadzono badanie, w którym wyizolowano z próbek biopsji jelit u pacjentów z cukrzycą i osób z grupy kontrolnej. U chorych odnaleziono wirusy mogące sprzyjać uszkodzeniom komórek B trzustki, które produkują insulinę.

Jak to zwykle bywa w świecie nauki, hipoteza dotycząca znaczenia wirusów w indukcji cukrzycy, doczekała się kontry. Inni naukowcy wykazali, że istnieje geograficzny gradient północ-południe, dowodzący odwrotnej korelacji pomiędzy higieną, a występowaniem chorób autoimmunologicznych. Zwiększona zapadalność na cukrzycę w świecie zachodnim może zatem odzwierciedlać zjawisko niedostatecznego wytrenowania układu odpornościowego, będącego efektem nikłego kontaktu z patogenami. Mówiąc najprościej - zbyt częste mycie pośrednio sprzyja cukrzycy.

Wzrost stężenia glukozy we krwi może być także następstwem stosowania niektórych leków. Grupy leków, które niosą za sobą ryzyko hiperglikemii to:

●     β-adrenolityki - zalecane w nadciśnieniu tętniczym, np. propranolol i metoprolol. Ich przyjmowanie u części pacjentów, może prowadzić do rozwoju cukrzycy;

●     glikokortykosteroidy - przydatne w leczeniu chorób autoimmunologicznych  i tłumieniu stanu zapalnego (np. w RZS, AZS, astmie) takie jak: prednizon, deksametazon, zwiększają poposiłkowe stężenie glukozy;

●     niektóre leki przeciwpsychotyczne - zwłaszcza olanzapina i klozapina, stosowane u chorych na schizofrenię;

●     leki immunosupresyjne, czyli hamujące układ odpornościowy np. cyklosporyna, i takrolimus.

Cukrzyca może być wtórna do wielu chorób w tym: trzustki, wątroby i gruczołów wydzielania wewnętrznego. Jedna z nich ma jednak szczególne znaczenie: cukrzyca występuje u 20 proc nastolatków i od 40 do 50 proc. dorosłych z mukowiscydozą i stanowi najczęstsze schorzenie współwystępujące z tą chorobą. Należy do tzw. innych specyficznych typów cukrzycy i jest związana z chorobą zewnątrzwydzielniczej części trzustki.

Rozwija się powoli i długo jest bezobjawowa. W jej przebiegu upośledzone zostaje wydzielanie glukagonu, natomiast wydzielanie insuliny określa się jako resztkowe.

Źródła:

Filippi CM, von Herrath MG. Viral trigger for type 1 diabetes: pros and cons. Diabetes. 2008 Nov;57(11):2863-71. doi: 10.2337/db07-1023. PMID: 18971433; PMCID: PMC2570378. 

Szelenberger W. Neurobiologia snu [Neurobiology of sleep]. Pneumonol Alergol Pol. 2007;75 Suppl 1:3-8. Polish. PMID: 17440883.

W. Grzesiuk, D. Szydlarska, K. Jóźwik, Insulinooporność w endokrynopatiach, "Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii" 2008, tom 5, nr 1.

J.B. McGill, Nowe spojrzenie na błędne poglądy na temat stosowania β-adrenolityków u chorych na cukrzycę, "Diabetologia po Dyplomie" 2009, tom 6, nr 2

CZYTAJ TAKŻE: 

To dlatego wynik pomiaru cukru może być zakłamany. Najczęściej winne są te czynniki

Pięć objawów, które zwiastują insulinooporność. Tak ciało daje znać o zaburzeniu