Kora nadnerczy produkuje trzy grupy hormonów. Objawy nadczynności
Nadnercza są niewielkimi, parzystymi narządami usytuowanymi nad górnymi biegunami nerek. Ich zewnętrzna część, zwana korą nadnerczy, pełni funkcję wydzielniczą - to w niej produkowane są glikokortykosteroidy, mineralokortykoidy i androgeny. Nadczynność kory nadnerczy jest szerokim terminem określającym nadmierne wydzielanie hormonów tego gruczołu pod wpływem różnych czynników. Jakie są objawy nadczynności kory nadnerczy? W jaki sposób można ją leczyć?
W przebiegu różnych patologii w obrębie kory nadnerczy może dochodzić do nadmiernego wydzielania wszystkich hormonów produkowanych przez tę część gruczołu. Z tego względu do grupy chorób wliczanych do nadczynności kory nadnerczy zalicza się:
- zespół Cushinga - choroba, w której dochodzi do nadmiernego wydzielania glikokortykosteroidów przez nadnercza. W zależności od przyczyny dzieli się ją dodatkowo na zespół zależny od ACTH (spowodowany najczęściej gruczolakiem przysadki mózgowej) i niezależny od ACTH (najczęściej w wyniku gruczolaka nadnerczy wydzielającego glikokortykosteroidy);
- hiperaldosteronizm - dochodzi w nim do nadmiernej syntezy aldosteronu, hormonu odpowiedzialnego m.in. za regulację gospodarki wodno-elektrolitowej i ciśnienia krwi. Najczęściej hiperaldosteronizm rozwija się pod wpływem obustronnego rozrostu nadnerczy lub guza wydzielającego aldosteron (tzw. zespół Conna);
- hiperandrogenizm - nadmierna produkcja androgenów przez korę nadnerczy. Najczęściej występuje w połączeniu z nadmiarem glikokortykosteroidów i/lub aldosteronu w przebiegu guza nadnerczy.
To, jakich objawów doświadczają pacjenci, zależy od tego, który hormon jest produkowany w nadmiarze.
Chorzy z zespołem Cushinga zauważają przybranie na wadze, osłabienie, nietolerancję wysiłku fizycznego i nadmierne łaknienie. Charakterystyczne dla tej choroby jest gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicy karku, twarzy (twarz księżycowata) i brzucha, z powstawaniem intensywnie czerwonych, szerokich rozstępów na brzuchu. Pacjenci mogą doświadczać także objawów ze strony układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego i rozrodczego.
U chorych z nadmiarem aldosteronu pojawia się oporne na leczenie nadciśnienie tętnicze, któremu mogą towarzyszyć kurcze mięśni, osłabienie i wzmożone pragnienie. W początkowych etapach choroby dochodzi także do zatrzymania sodu i wody w organizmie, co prowadzi do powstania obrzęków.
Nadmiar androgenów jest szczególnie uciążliwy dla kobiet - pojawia się owłosienie na twarzy i klatce piersiowej, trądzik, wypadanie włosów czy zaburzenia miesiączkowania. Zbyt duża ilość androgenów jest również groźna dla mężczyzn - może prowadzić do niepłodności, osłabienia popędu płciowego i zaburzeniami dojrzewania płciowego.
Przy podejrzeniu nadczynności kory nadnerczy należy wykonać szereg badań, zarówno laboratoryjnych, jak i obrazowych, które pozwolą wykryć przyczynę objawów i wdrożyć odpowiednie leczenie. Do podstawowych badań laboratoryjnych, które warto wykonać, należą:
- morfologia krwi obwodowej i badanie ogólne moczu;
- poziom elektrolitów (sodu, potasu, wapnia, magnezu) i glukozy we krwi;
- profil lipidowy;
- badania hormonalne - oznaczenie poziomu kortyzolu, ACTH, aldosteronu i reniny w osoczu, test hamowania deksametazonem, aktywność reninowa osocza.
Dodatkowo wykonuje się badania obrazowe takie jak tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny z kontrastem, które pozwalają ocenić wielkość nadnerczy, wykryć zmianę guzowatą i określić jej charakter - łagodny lub złośliwy.
Najbardziej odpowiednią terapię nadczynności kory nadnerczy wybiera się indywidualnie, w zależności od przyczyny objawów. Jeżeli jest to gruczolak, zaleca się jego operacyjne usunięcie. Efekty nadmiaru glikokortykosteroidów można złagodzić, podając ketokonazol i metyrapon, obniżające poziom tych hormonów we krwi.
W leczeniu hiperaldosteronizmu stosuje się leki przeciwdziałające działaniu aldosteronu jak spironolakton czy eplerenon, które dodatkowo działają moczopędnie i obniżają ciśnienie tętnicze.
Niezależnie od przyczyny niezwykle ważne jest również leczenie powikłań nadczynności kory nadnerczy - nadciśnienia tętniczego, zaburzeń elektrolitowych, hiperglikemii, hiperlipidemii czy osteoporozy.
CZYTAJ TAKŻE:
Mocz o takim kolorze to alarm. Może oznaczać nowotwór
