Szyszynka. Tajemniczy gruczoł na straży snu
O szyszynce ciągle wiemy mało, a jest bardzo ważna dla naszego zdrowia i samopoczucia. Szyszynka pozostaje obiektem badań naukowców, którzy wciąż próbują zdobyć wiedzę o jej roli i funkcjonowaniu. Co wiemy o gruczole, który XVI-wieczny francuski filozof i matematyk René Descartes, uważał za miejsce, w którym powstają - wszystkie nasze myśli? Sprawdź najważniejsze informacje o gruczole szyszynki.
Szyszynka to gruczoł wydzielania wewnętrznego, którego nazwa wzięła się od szyszki - którą przypomina kształtem. Jej komórki zwane pinealocytami, odpowiadają za produkcję melantoniny, znanej jako hormon snu.
Szyszynka ma wielkość od 5 do 8 mm, wchodzi w skład struktur nadwzgórza, części wzgórzomózgowia, które z kolei jest częścią międzymózgowia.
Działanie szyszynki jest kontrolowane przez impulsy wysyłane przez siatkówkę oka. Szyszynka pełni następujące funkcje:
- reguluje sen i odpowiada za właściwe funkcjonowanie zegara biologicznego;
- stymuluje odporność organizmu;
- odpowiada za właściwy przebieg porodu - poprzez oksytocynę;
- utrzymuje prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego - wydziela serotoninę;
- utrzymuje odpowiednie ciśnienie krwi;
- wydziela hormon stresu;
- odpowiada za dojrzewanie płciowe;
- wydzielanie melatoniny stymuluje wydzielanie hormonu wzrostu.
Nie wszyscy wiedzą, że melatonina jest hormonem wytwarzanym w ciemności. Skąd szyszynka ,,wie" kiedy zacząć produkować melatoninę? Okazuje się, że w przekazywaniu informacji zakodowanych jako impulsy elektryczne uczestniczy siatkówka, przez którą wpadają promienie światła - dlatego niewskazane jest oglądanie telewizji przed snem.
Co ciekawe wzrost poziomu melatoniny obserwujemy jesienią i zimą, dlatego właśnie wówczas ludzie skarżą się na zwiększone uczucie zmęczenia. Uwalnianie melatoniny wywołuje senność, aż wreszcie gdy jej stężenie osiągnie odpowiednio wysoki poziom - człowiek zasypia.
Zaburzenia rytmu dobowego mogą prowadzić do zaburzeń pracy szyszynki. Siedzenie przed monitorem, zwłaszcza w godzinach nocnych skutkuje: zmęczeniem, zaburzeniami koncentracji, problemami z pamięcią, osłabieniem odporności i drażliwością.
Na problemy z szyszynką uskarżają się często osoby po 60. roku życia, dlatego że z wiekiem spada ilość produkowanej melatoniny.
Zaburzenia pracy szyszynki mogą spowodować także inne przyczyny, na przykład zwapnienia w szyszynce, czyli gromadzenie się złogów wapnia. Polegają one na nadmiernym gromadzeniu się w gruczole złogów wapnia.
Czy można przedawkować wapno? Sprawdź!
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu szyszynki zwykle objawiają się jako:
- nudności;
- zaburzenia cyklu miesiączkowego;
- problemy natury psychicznej;
- bóle głowy;
- osteoporoza;
- wymioty.
Do najczęstszych chorób szyszynki zalicza się jej nadczynność i niedoczynność oraz guzy i torbiele. Te ostatnie zwykle nie stanowią zagrożenia dla zdrowia pacjenta, o ile nie uciskają okolicznych struktur mózgu. Jeżeli torbiel jest zwapniała lub powoduje ucisk, u pacjenta mogą wystąpić: problemy z widzeniem, wodogłowie albo bóle głowy.
Guzy szyszynki dzielimy na łagodne lub złośliwe. Dają różne objawy, m.in.: zawroty i bóle głowy, oczopląs, wymioty, niedowład kończyn, zaburzenia widzenia, zaburzenia pamięci i śpiączkę. Zmiany mogą wywodzić się z komórek szyszynki, być nowotworowe, albo mieć inne pochodzenie.
Niedoczynność szyszynki opóźnia dojrzewanie płciowe, z kolei nadczynność szyszynki prowadzi zwykle do zbyt szybkiego dojrzewania dzieci.
Większość torbieli szyszynki zanika samoistnie. Guzy szyszynki i torbiele, które powodują ucisk na okoliczne struktury mózgu, wymagają leczenia operacyjnego. Zabiegi przeprowadzane na szyszynce są ryzykowne, ponieważ w pobliżu narządu znajduje się wiele żył i pień mózgu. Poza zabiegami operacyjnymi w leczeniu nowotworów gruczołu zastosowanie znalazły radioterapia i chemioterapia.
Zwapnienia na szyszynce usuwa się dietą bogatą w warzywa i owoce. Niedoczynność i nadczynność szyszynki wymagają regularnego trybu życia, w niektórych przypadkach pomocna okazuje się fototerapia.
CZYTAJ TAKŻE:
