Zespół policystycznych jajników (PCOS) atakuje głównie młode kobiety

To jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń hormonalnych u kobiet. Szacuje się, że schorzenie to dotykać może nawet 20 proc. kobiet w wieku rozrodczym. Choroba występuje także pod innymi nazwami - zespół wielotorbielowatych jajników i androgenizm jajnikowy. 

Na czym polega choroba? W przypadku zespołu policystycznych jajników mamy do czynienia z sytuacją niedojrzewania komórki jajowej. Konsekwencją tego jest nadmierna produkcja męskich hormonów. Z tego powodu dochodzi do zaburzeń w cyklu miesiączkowym. Nie pojawia się owulacja i w wielu przypadkach także miesiączka. Mówiąc prościej - zespół policystycznych jajników to zaburzenie hormonalne, które znacząco wpływa na pracę jajników.

Jak do tej pory nie udało się określić bezpośredniej przyczyny PCOS. Badania wskazują jednak, że zespół policystycznych jajników to choroba, która może mieć podłoże genetyczne. Obserwuje się również znaczny wzrost zachorowania na PCOS u córek kobiet, które także chorowały na zespół policystycznych jajników. Wśród możliwych przyczyn PCOS wymienia się także:

• cukrzycę,
• zaburzenia podwzgórzowo-przysadkowe,
• spożywanie dużej ilości produktów zawierających soję,
• choroby tarczycy,
• niedobór cynku i skrobi,
• zbyt aktywny tryb życia - chodzi zwłaszcza o bardzo intensywne treningi rygorystyczne diety.

Specjaliści zwracają uwagę również na insulinooporność. Powszechnie uważa się, że jest ona jednym ze skutków PCOS, jednak wiele wskazuje na to, że być może mamy do czynienia z sytuacją odwrotną i to insulinoporność jest przyczyną PCOS.

Zespół policystycznych jajników ma dość typowe objawy. To przede wszystkim zaburzenia cyklu miesiączkowego. Wystąpić mogą nieregularne miesiączki lub nawet całkowity brak krwawienia. Kobiety z PCOS ze względu na brak owulacji mogą mieć także problem z zajściem w ciążę. Inne objawy zespołu policystycznych jajników: hirsutyzm - nadmierne owłosienie typu męskiego, które pojawić się może na twarzy, brodawkach i okolicy lędźwiowo-krzyżowej,    problemy z cerą — zwłaszcza z trądzikiem i łojotokiem,

•    łysienie, otyłość i problemy ze zgubieniem dodatkowych kilogramów,
•    silny PMS - zespół napięcia przedmiesiączkowego,
•    zaburzenia lękowo-depresyjne,
•    nadciśnienie,
•    podwyższony poziom cukru we krwi,
•    wzdęcia,
•    bóle w miednicy,
•    częste zmiany nastroju,
•    rogowacenie ciemne - ciemne plamki na skórze.

Diagnostyka zespołu policystycznych jajników polega przede wszystkim na przeprowadzeniu szczegółowych badań. Chodzi głównie o USG dopochwowe i badania hormonalne. 

Co wskazuje na obecność PCOS? U kobiet z zespołem policystycznych jajników zaobserwować można m.in. niedobór witaminy D3, hiperinsulinemię w teście OGTT z insuliną i nieprawidłowy lipidogram. Badanie USG wykazuje z kolei powiększenie jajników oraz obecność licznych torbieli. PCOS diagnozowane jest w przypadku powiększenia objętości jajnika o ponad 10 ml lub wykrycia 12, lub więcej pęcherzyków w każdym jajniku. 

Leczenie PCOS opiera się przede wszystkim na podawaniu pacjentkom hormonów - to najlepszy sposób na wykluczenie nieprzyjemnych objawów choroby. Trzeba jednak liczyć się z tym, że terapia może trwać nawet kilka lat. Kobiety ze zdiagnozowanym PCOS powinny być pod stałą opieką ginekologa i endokrynologa. Należy pamiętać, że zespół policystycznych jajników zwiększa ryzyko wstąpienia innych chorób, m.in. chorób serca, udaru, bezdechu sennego czy nadciśnienia tętniczego.

Nieleczony PCOS zwykle powoduje problemy z zajściem w ciąże. W przypadku podjęcia leczenia, bardzo często udaje się za pomocą hormonów poprawić stan zdrowia pacjentki, dzięki czemu dochodzi do naturalnego zapłodnienia. Trzeba jednak pamiętać, aby przed rozpoczęciem leczenia poinformować lekarza o planowaniu potomstwa. W ten sposób specjalista dobierze najlepszy tryb leczenia. Czasami hormony okazują się jednak niewystarczające i konieczne jest dodatkowe leczenie. Chodzi przede wszystkim o leki stymulujące jajeczkowanie. Szacuje się, że taka terapia daje około 30 proc. szanse na ciążę. Inną, znacznie skuteczniejszą metodą (około 60 proc. szans), jest klinowa resekcja jajników. Niestety zdarza się również, że niektóre pacjentki z PCOS nie są w stanie zajść w ciążę. W takim wypadku jedynym rozwiązaniem pozostaje pozaustrojowe zapłodnienie, czyli in vitro.