Staw, który bardzo łatwo przeciążyć. Czym jest i jak się leczy łokieć tenisisty?
Choć nazwa brzmi sportowo, łokieć tenisisty to przypadłość, która może dotknąć każdego, nawet jeśli w życiu nie trzymał w ręku rakiety. Wystarczy młotek, myszka albo precyzyjne narzędzie chirurgiczne - trzymane codziennie, przez godziny. Czy łokieć tenisisty boli? Kto jest szczególnie narażony na jego wystąpienie i jak wygląda leczenie?
Właściwa nazwa schorzenia to w zasadzie: entezopatia nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Brzmi skomplikowanie? W uproszczeniu chodzi o przeciążenie miejsca, gdzie ścięgna przyczepiają się do kości - tak bardzo eksploatowanego, że z czasem zaczynają się tam tworzyć zmiany zwyrodnieniowe.
Łokieć tenisisty to klasyczny przykład urazu z przeciążenia. Najczęściej pojawia się wskutek powtarzalnych ruchów, zwłaszcza tych związanych z intensywnym zaciskaniem dłoni lub prostowaniem nadgarstka pod obciążeniem. Wcześniej sądzono, że schorzenie ma podłoże zapalne, obecnie odchodzi się od tej teorii. Obraz mikroskopowy pokazuje obecność ziarniny, mikrourazów, nadmiaru fibroblastów (komórek odpowiedzialnych za produkcję kolagenu i elastyny, czyli głównych białek podporowych w skórze), przerost naczyń krwionośnych i nieuporządkowanych włókien kolagenowych. Brakuje natomiast klasycznych komórek zapalnych, takich jak makrofagi, limfocyty czy neutrofile.
Choć nazwa sugeruje sportową specjalizację, wśród wszystkich chorych tenisiści stanowią zaledwie 10 proc. Co ciekawe, aż połowa tenisistów odczuwa ból w okolicy łokcia, ale tylko u 75 proc. z nich jest to faktyczny łokieć tenisisty.
Choroba częściej występuje po 40. roku życia. Do czynników ryzyka należą m.in. palenie papierosów, otyłość, powtarzalne ruchy trwające co najmniej dwie godziny dziennie oraz praca fizyczna wymagająca dźwigania ciężarów powyżej 20 kg. Dlatego na łokieć tenisisty cierpią często osoby wykonujące zawody wymagające powtarzania tych samych czynności. Na liście szczególnie narażonych znajdują się: pracownicy biurowi stukający godzinami w klawiaturę, stomatolodzy i chirurdzy, a także elektrycy, ślusarze, monterzy i mechanicy - wszyscy, którzy przez długi czas operują narzędziami.
Głównym objawem jest ból, który pojawia się po zewnętrznej stronie stawu łokciowego i potrafi skutecznie uprzykrzyć życie. Czasem zaczyna się od delikatnego kłucia przy podnoszeniu kubka z kawą, by z czasem przerodzić się w dyskomfort, który daje o sobie znać nawet przy uścisku dłoni.Do typowych objawów łokcia tenisisty należą także: tkliwość tkanek przy dotyku, ból przy zaciskaniu pięści, a także trudności z utrzymaniem przedmiotów - chwyt staje się słabszy, jakby ręka odmawiała współpracy. Zdarzają się też obrzęki, zaczerwienienie i uczucie ciepła w okolicy stawu.
W przypadku łokcia tenisisty nie potrzeba zaawansowanej technologii ani spektakularnych badań obrazowych - tu liczy się wprawne oko (i ręka) specjalisty. Diagnoza zazwyczaj zapada już podczas badania klinicznego, które opiera się na porównaniu obu kończyn i sprawdzeniu reakcji na konkretne ruchy.
Lekarz lub fizjoterapeuta ocenia tkliwość w okolicy nadkłykcia bocznego kości ramiennej, bada siłę chwytu oraz nasilenie bólu przy rotacji przedramienia i prostowaniu nadgarstka z oporem. Specjaliści analizują cały wzorzec ruchu kończyny górnej, sprawdzają odcinek szyjny kręgosłupa i szukają źródła problemu nie tylko tam, gdzie boli. A jeśli zachodzi potrzeba potwierdzenia rozpoznania lub wykluczenia innych schorzeń, sięga się po USG lub rezonans magnetyczny.
Leczenie łokcia tenisisty zazwyczaj zaczyna się od metody najprostszej, czyli odpoczynku. Chodzi nie tyle o całkowite unieruchomienie co o mądre ograniczenie przeciążeń. Pomocne bywa też schładzanie bolesnego miejsca lodem po wysiłku oraz stosowanie leków przeciwzapalnych, doustnie lub w postaci maści. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić specjalną opaskę odciążającą przedramię, którą należy nosić podczas aktywności, by zniwelować napięcie okolicy łokcia. Choć bywa skuteczna, nie każdemu służy - niektórzy odczuwają pod nią jeszcze większy ból. Czasem sprawdza się też stabilizator nadgarstka, który odciąża prostowniki.
Jednym z filarów terapii jest również fizjoterapia, zwłaszcza ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie przedramienia. Z czasem wprowadza się także tzw. ćwiczenia ekscentryczne, które wzmacniają ścięgna w sposób bardziej kontrolowany i bezpieczny.
Gdy klasyczne metody zawodzą, sięga się po bardziej zaawansowane opcje, takie jak iniekcje z toksyny botulinowej, osocze bogatopłytkowe, azotany stosowane miejscowo czy tzw. proloterapia z wykorzystaniem glukozy.
Operacja? To już ostateczność, rezerwuje się ją dla przypadków opornych na leczenie przez co najmniej kilka miesięcy. Zabieg polega najczęściej na oczyszczeniu zmienionej chorobowo tkanki i pobudzeniu miejsca do gojenia.
Źródła:
- Buchanan BK, Varacallo MA. Lateral Epicondylitis (Tennis Elbow). 2023 Aug 4. In: StatPearls [Internet].
- Coombes BK, Bisset L, Vicenzino B. Management of Lateral Elbow Tendinopathy: One Size Does Not Fit All. J Orthop Sports Phys Ther. 2015 Nov.
CZYTAJ TAKŻE:
Dokucza "klikanie" i "ślizganie się" stawu. To znak, że w kolanie może zbierać się woda
Czy to osteoporoza? Wyniki tych badań dadzą jasną odpowiedź
Nagłe zrywy mięśni to wyraźny sygnał od ciała. Sugerują poważne zaburzenia
