Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

Schorzenie to zwykle zaczyna się od bólu krzyża, promieniującego do pośladków po jednej lub obu stronach pleców.

Tępy ból narasta przez wiele tygodni. Jego charakterystyczną cechą jest to, że nie ustępuje w spoczynku, nasila się nad ranem i ustaje w dzień pod wpływem aktywności fizycznej. Inne, mało charakterystyczne objawy to stan podgorączkowy, utrata apetytu, uczucie ogólnego rozbicia. 

Gdy ZZSK postępuje, sztywność i ból obejmują coraz wyższe partie kręgosłupa. Nasilają trudności z odchylaniem głowy do tyłu. Usztywnienie piersiowego odcinka kręgosłupa zmniejsza rozszerzanie się klatki piersiowej, co utrudnia oddychanie.

Kaszel czy kichanie wywołują ból w klatce piersiowej. Przewlekły stan zapalny sprawia, że chory jest stale zmęczony. Ma trudności z samoobsługą (np. z ubieraniem się), z pracą.

Choroba atakuje także inne stawy (biodrowe, kolanowe, żuchwowe, rąk i stóp).

U chorych na ZZSK szybciej niż u zdrowych rozwija się osteoporoza. Utrata masy kostnej i usztywnienie kręgosłupa sprzyja złamaniom, stanowi zagrożenie uszkodzenia rdzenia kręgowego i wychodzących z niego nerwów.

Zajmują się tym reumatolodzy. Stosuje się leczenie farmakologiczne i niefarmakologiczne. Niestety, obecnie nie ma możliwości całkowitego wyleczenia.

Leczenie niefarmakologiczne polega między innymi na codziennym wykonywaniu ćwiczeń usprawniających, nauce właściwego oddychania. Doskonałe rezultaty przynosi regularne pływanie. Chorym zaleca się termoterapię, ultradźwięki, masaże, balneoterapię, elektroterapię – zabiegi, które łagodzą ból, rozluźniają mięśnie i podtrzymują ruchomość stawów.

Ból można łagodzić, przykładając na bolące miejsce owinięty ściereczką (by nie odmrozić skóry) worek z lodem. Okłady trzeba robić 3-4 razy dziennie przez 10-15 minut.

W walce z chorobą ważne jest też przestrzeganie pewnych zasad. Trzeba spać na średnio twardym materacu z małą poduszką pod głową. Siedząc, podkładać niewielką poduszkę pod kręgosłup lędźwiowy.

Chory nie powinien dźwigać i wykonywać ciężkich prac, np. przesuwać mebli. Trzeba nosić wygodne buty na niskich obcasach i wkładki chroniące przed płaskostopiem.

Warto zamontować w łazience uchwyty, które ułatwiają wstawanie z wanny czy sedesu. Trzeba unikać wszystkiego, co może być przyczyną upadku czy urazu stawów. Bardzo ważna jest dieta bogata w wapń i wit. D. Chory powinien zrezygnować z palenia papierosów, bo sprzyjają one chorobom płuc i układu krążenia.

Leczenie farmakologiczne (zawsze według zaleceń lekarza) daje możliwość powstrzymania postępu choroby. Najczęściej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Zmniejszają ból i sztywność kręgosłupa. Gdy choroba wejdzie w stan remisji, czyli wyciszy się, można je stosować doraźnie.

Leki przeciwbólowe są używane pomocniczo i nie u wszystkich pacjentów. Nową grupą leków są leki biologiczne, skuteczne w łagodzeniu bólu i sztywności.

Po ich odstawieniu jednak objawy wracają. U niektórych osób przeprowadza się operacje poprawiające ustawienie kręgosłupa.

kons. dr Grzegorz Borstern, spec. chorób wewn.

W skrajnych przypadkach ZZSK (u 30 proc. pacjentów) dochodzi do całkowitego usztywnienia kręgosłupa. By ułatwić sobie funkcjonowanie, chory pochyla całą sylwetkę do przodu. Nieelastyczny kręgosłup jest bardziej podatny na różne urazy.