Dlaczego śledziona jest powiększona? Objawy splenomegalii
Śledziona jest ważnym narządem w organizmie człowieka, jednak jej rola często jest niedoceniana. Powiększenie śledziony może być jednym z pierwszych sygnałów alarmowych toczącej się poważnej choroby. Dowiedz się, jak zbudowana jest śledziona, jakie pełni funkcje i o czym może świadczyć jej powiększenie.
Śledziona jest narządem położonym w lewej górnej części jamy brzusznej, między dziewiątym a 11. żebrem. Standardowo ma wagę 150 g i prawidłowo nie powinna być wyczuwalna w badaniu palpacyjnym.
Śledziona jest otoczona torebką, od której w głąb narządu odchodzą beleczki zbudowane z tkanki łącznej i komórek mięśniowych. Dzięki temu ma ona zdolność zmiany swoich rozmiarów, obkurczania się i rozkurczania w zależności od potrzeb. Mikroskopowo śledziona składa się z miazgi białej, strefy brzeżnej i miazgi czerwonej.
Miazga biała jest zlokalizowana w okolicy drobnych tętnic beleczkowych, tworząc strefę okołotętniczą. Składa się głównie z limfocytów i makrofagów. Jest to miejsce, w którym zachodzą podziały i dojrzewanie limfocytów. Również tutaj limfocyty B nabierają zdolności wytwarzania przeciwciał - tworzą ośrodki rozmnażania, w których intensywnie zachodzi proces ich różnicowania. W strefie brzeżnej śledziony zachodzi niszczenie zużytych lub uszkodzonych erytrocytów, dzięki obecnym w niej komórkom żernym, które zwane są makrofagami. Dodatkowo, jest to miejsce dojrzewania monocytów i płytek krwi. Miazga czerwona z kolei pełni rolę filtra oddzielającego krwinki czerwone o prawidłowej budowie od zużytych lub wadliwych. Dzięki temu zdrowe krwinki pozostają we krwi, natomiast uszkodzone są niszczone przez makrofagi śledzionowe.
Śledziona jest narządem, który pełni wiele istotnych ról w organizmie człowieka. Zachodzi w niej namnażanie i różnicowanie limfocytów T i B, zatem stanowi ważne ogniwo w utrzymywaniu prawidłowej funkcji naszego układu odpornościowego. Dojrzewają tutaj także płytki krwi i monocyty do roli makrofagów. Jest to narząd, który niszczy zużyte lub nieprawidłowo zbudowane krwinki czerwone (np. posiadające jądro komórkowe).
Śledziona, dzięki swojej zdolności do magazynowania krwi, obkurczania i rozkurczania narządu, pełni również rolę regulatora objętości krwi krążącej.
Zwiększenie rozmiarów śledziony, czyli splenomegalia, samo w sobie nie jest jednostką chorobową, a objawem mogącym towarzyszyć wielu stanom patologicznym. Prawidłowo narząd ten nie powinien być wyczuwalny w badaniu palpacyjnym. Jeżeli można ją wyczuć, świadczy to o co najmniej 1,5-krotnym powiększeniu. U niektórych pacjentów śledziona może osiągać wagę nawet do 10 kg i wypełniać niemal całą jamę brzuszną.
Powiększenie śledziony może się pojawić w przebiegu:
- zakażeń bakteryjnych, niektórych wirusowych (mononukleoza zakaźna, wirusowe zapalenie wątroby) i pierwotniakowych (malaria, toksoplazmoza);
- nowotworów szpiku - mielofibrozy, czyli pierwotnego włóknienia szpiku, przewlekłej białaczki szpikowej;
- białaczek, w szczególności śledzionowego chłoniaka strefy brzeżnej i przewlekłej białaczki limfocytowej (w przypadku ostrych białaczek powiększenie jest zwykle nieznaczne);
- chorób autoimmunologicznych i układowych takich jak toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, sarkoidoza, amyloidoza;
- nadciśnienia wrotnego w przebiegu marskości wątroby, zakrzepicy, zwężenia czy jamistości wrodzonej żyły wrotnej, ucisku węzłów chłonnych lub guzów na żyłę wrotną, a także zakrzepu lub zwężenia żyły śledzionowej.
W pierwszej kolejności należy ustalić przyczynę splenomegalii. Udaj się do lekarza pierwszego kontaktu lub internisty, który zleci odpowiednie badania, m.in. morfologię krwi i USG jamy brzusznej. Leczenie splenomegalii polega na terapii choroby podstawowej, która ją wywołała.
Bez śledziony da się żyć. Lekarze decydują się na jej usunięcie, kiedy zagraża życiu pacjenta.
Znacznie powiększona śledziona może uciskać inne narządy i wywoływać uczucie pełności w jamie brzusznej, nudności, wymioty, bóle brzucha i niekiedy bóle pleców. Przewlekła splenomegalia może utrudniać wykonywanie codziennych czynności takich jak ubieranie się czy dbanie o higienę.
Czasami w przebiegu powiększenia śledziony dochodzi do rozwoju hipersplenizmu, który polega na nadmiernym niszczeniu wszystkich krwinek przez makrofagi miąższu śledziony. Jest również wysokie ryzyko jej pęknięcia, co może skończyć się groźnym dla życia krwotokiem.
Karolina Tarnas
Polecamy również:
Czego oznaką są powiększone węzły chłonne?
