Potrzebują go kości, serce i mózg. Objawami niedoboru nie tylko drętwienia i skurcze

Wapń to główny składnik mineralny w organizmie człowieka. Jest podstawowym materiałem budulcowym kości i zębów (organizm dorosłego człowieka zawiera ok. 1 kg wapnia i z tej ilości 99 proc. jest zmagazynowane w tkance kostnej; pozostała ilość tego pierwiastka jest obecna w komórkach tkanek miękkich, a także we krwi krążącej i w płynach pozakomórkowych). W diecie na mocne kości podstawą są produkty bogate m.in. właśnie w wapń, ale warto wiedzieć, że wapń odpowiada nie tylko za prawidłowe funkcjonowanie układu kostnego, ale spełnia o wiele więcej ważnych funkcji w organizmie. Jony wapniowe są niezbędne w takich procesach jak przewodnictwo synaptyczne i nerwowo-mięśniowe, skurcz włókien mięśniowych, krzepnięcie krwi czy wydzielanie hormonów. Wapń jest potrzebny do prawidłowej pracy serca i układu naczyniowego. Zmniejsza przepuszczalność błon komórkowych i ma znaczenie w obniżaniu ciśnienia krwi.

Wapń dostarczamy do organizmu, spożywając m.in. produkty nabiałowe, niektóre warzywa czy wody mineralne. Jego właściwa podaż stanowi podstawowy element prewencji i leczenia osteoporozy.

Do prawidłowego wchłaniania i wykorzystania wapnia przez organizm niezbędna jest odpowiednia ilość witaminy D (niestety niedobór witaminy D dotyczy znacznej części społeczeństwa). Istotny dla zachowania prawidłowej gospodarki wapniowej w organizmie jest również odpowiedni stosunek wapnia do fosforu w diecie.

Zbyt mała podaż wapnia w diecie nie jest oczywiście jedyną możliwą przyczyną niedoboru wapnia. Może on być również spowodowany niedoborem parathormonu (hormonu wydzielanego przez przytarczyce, który uczestniczy w regulacji i utrzymaniu stałego stężenia wapnia we krwi) - np. w wyniku chirurgicznego usunięcia przytarczyc czy niektórych chorób autoimmunologicznych. Do najczęstszych przyczyn hipokalcemii należy również upośledzone wchłanianie wapnia w wyniku zespołu złego wchłaniania lub niedoboru witaminy D bądź jej aktywnych metabolitów. Nadmierne wydalanie wapnia z moczem to także istotna przyczyna hipokalcemii.

Inne możliwe przyczyny tego stanu to m.in. zasadowica oddechowa, a także niektóre choroby jak ostre zapalenie trzustki czy wrodzona niewydolność przytarczyc.

Zapotrzebowanie na wapń zwiększa się w okresie szybkiego wzrostu i dojrzewania, w okresie ciąży i laktacji, u kobiet po menopauzie, a także u osób w wieku podeszłym.

Konsekwencją przewlekłych niedoborów wapnia u najmłodszych jest przede wszystkim krzywica, natomiast u dorosłych osteomalacja oraz zwiększone ryzyko osteoporozy.

W 2015 roku szacowano, że 3,5 mld ludzi na całym świecie jest zagrożonych niedoborem wapnia z powodu niskiego spożycia.

Hipokalcemia przejściowa, czyli stan, gdy nie dochodzi do zmniejszenia stężenia wapnia zjonizowanego, może przebiegać bezobjawowo.

Ostro rozwijająca się hipokalcemia objawia się tężyczką jawną (m.in. symetryczne drętwienie skóry dystalnych części kończyn górnych i dolnych, drętwienie skóry wokół ust, języka, dłoni i stóp, czasami przedramion i podudzi, uczucie braku czucia w dłoniach, skurcze mięśni dłoni i stóp, uczucie ściskania w klatce piersiowej, hiperwentylacja, zaburzenia rytmu serca), tężyczką utajoną (osłabiona koncentracja, zaburzenia pamięci, rozdrażnienie, bezsenność, kołatania serca, bóle w klatce piersiowej, duszność, ból brzucha, drżenie powiek), a także równoważnikami tężyczki (skurcz powiek, światłowstręt, chrypka, skurcz oskrzeli, ból brzucha, migrena). Inne objawy to zmiany psychiczne jak nerwowość, depresja, psychozy, a także objawy kardiologiczne, w tym zaburzenia rytmu serca.

Przewlekle utrzymująca się hipokalcemia prowadzi m.in. do zmian skórnych (zmiany wypryskowe, twardzinowe, skóra sucha, łuszcząca się, poza tym łamliwość włosów i paznokci), zaburzeń rozwoju zębów, zaćmy, zaburzeń w obrębie kości czy zmian neurologicznych.

Oprócz powyższych dolegliwości, jakie pojawiają się w przypadku niedoboru wapnia, można wskazać wiele innych, które pacjentom zwykle nie kojarzą się z problemem hipokalcemii. Wymienimy poniżej pięć takich.

Ekstremalne zmęczenie

Niski poziom wapnia może powodować skrajne zmęczenie, które wiąże się z brakiem energii i ogólnym uczuciem ospałości. Może również prowadzić do bezsenności. Zmęczenie związane z niedoborem wapnia może też obejmować zawroty głowy i mgłę mózgową charakteryzującą się trudnościami ze skupieniem uwagi, problemami z pamięcią krótkotrwałą, oszołomieniem czy zaburzeniami orientacji. W przypadku hipokalcemii zmęczenie jest wynikiem niedożywienia komórek.

Zaburzenia połykania

Zmiany w funkcjonowaniu mięśni gładkich przy niskim stężeniu wapnia w surowicy mogą powodować dysfagię, czyli zaburzenia połykania. Najczęściej występujące objawy dysfagii obejmują: trudności z rozpoczęciem połykania pokarmów stałych i napojów, trudności np. przy formowaniu kęsa pokarmowego, ból podczas połykania, uczucie zalegania pokarmu w gardle lub przełyku, a także kaszel podczas jedzenia.

Łysienie

Wypadanie włosów może być oznaką, że wapń jest pobierany z rezerw organizmu w celu utrzymania jego prawidłowego poziomu we krwi. Jeśli problem nie zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowany, może doprowadzić do łysienia. Włosy są szorstkie, sztywne? To także mogą być sygnały niedoboru wapnia.

Swędzenie

Niedobór wapnia to także, jak wspomnieliśmy, zmiany dotyczące skóry. Długotrwała, wieloletnia hipokalcemia prowadzi do zmian skórnych w postaci skóry suchej, łuszczącej się i zmian jak w łuszczycy. Mogą one powodować swędzenie. Mniej znaną rolą wapnia jest bowiem regulacja wielu funkcji skóry. Jego zadaniem jest m.in. stymulacja procesów regeneracji skóry, dzięki której jej bariera ochronna jest mocniejsza.

Zaostrzenie objawów PMS

Różne badania sugerują, że niedobór wapnia w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego (to ostatni etap cyklu miesiączkowego, który pojawia się tuż po owulacji oraz tuż przed menstruacją) może powodować lub zaostrzać objawy PMS, czyli zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Podobnie jak niski poziom witaminy D. Chodzi m.in. o takie objawy jak zaburzenia nastroju czy niepokój. Przyjmowanie suplementów wapnia i witaminy D lub stosowanie diety bogatej w te dwie substancje może przywrócić właściwy poziom w surowicy i wyeliminować lub zmniejszyć objawy PMS - wskazują badacze.

Źródła:

Gospodarka wapniowa - rola wapnia w organizmie ludzkim, Witold Kołłątaj, Leszek Szewczyk, Endokrynologia Pediatryczna, Vol. 5/2006 Nr 1 (14).

Hipokalcemia w praktyce klinicznej - przyczyny, objawy i leczenie, Wioletta Jakubas-Kwiatkowska, Anna Błachowicz, Edward Franek, Choroby Serca i Naczyń 2005, tom 2, nr 4, 232-237.

https://health.clevelandclinic.org/are-there-any-telltale-signs-that-youre-not-getting-enough-calcium.

CZYTAJ TAKŻE: 

Bierzesz te leki? Uważaj, bo grozi ci osteoporoza

Hiperkalcemia - groźny w skutkach nadmiar

Nie tylko niedobór magnezu i zespół cieśni nadgarstka. Dlatego ręce drętwieją?