Alergia na jad owadów. Objawy uczulenia. Co zrobić po ukąszeniu?

Alergia na jad owadów to zespół objawów, jakie następują po ugryzieniu przez owady. W Polsce uczulenie najczęściej wywołują pszczoły i osy. Alergia może mieć formę zarówno miejscową, jak i ogólną. To samo dotyczy intensywności. Uczulenie może mieć charakter łagodny lub ostry. W przypadku ciężkiego przebiegu pierwsze objawy pojawiają się kilka minut po ugryzieniu owada. Zdarza się, że ugryzienie przez owada skutkować może nawet wstrząsem anafilaktycznym, który jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.

Szacuje się, że problem alergii na jad owadów dotyczyć może 3-4 proc. populacji Europy. Zauważyć można także pewien związek pomiędzy częstością występowania uczulenia na konkretny jad owadów a miejscem zamieszkania. Badania pokazują, że problem alergii na jad pszczół występuje przede wszystkim w Europie Środkowej, a na jad os w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Mrówki z kolei najczęściej uczulają mieszkańców Ameryki Środkowej, USA oraz Australii.

Nie każdy również wie, że na alergię na jad owadów szczególnie narażone są osoby, które zostały ukąszone przez owady wiele razy w życiu. Zaliczyć można do tej grupy przede wszystkim pszczelarzy oraz osoby mieszkające w pobliżu uli.

Uczulenie na jad owadów może mieć różny charakter. Pojawić się mogą zmiany miejscowe. Przede wszystkim obrzęk - o średnicy nawet powyżej 10 cm. Obrzęk może być niebezpieczny szczególnie w przypadku, gdy zlokalizowany będzie w okolicy gardła lub wewnątrz jamy ustnej. Zwiększa to bowiem ryzyko wystąpienia problemów z oddychaniem i uduszenia się. To jednak nie jedyne objawy uczulenia.

Klasyfikacja objawów w przebiegu alergii na jad owadów (według L.H. Müellera):

Pierwszy stopień - pokrzywka, swędzenie, osłabienie, niepokój;

Drugi stopień - przynajmniej jeden z objawów alergii pierwszego stopnia oraz przynajmniej dwa z następujących: ucisk w klatce piersiowej, wymioty, nudności, zawroty głowy, biegunka, ból brzucha;

Trzeci stopień - przynajmniej jeden z objawów alergii drugiego stopnia oraz przynajmniej dwa z następujących: duszności, zaburzenia mowy, chrypka, świszczący oddech, świst krtaniowy, silny lęk; 

Czwarty stopień - przynajmniej jeden z objawów alergii trzeciego stopnia oraz przynajmniej dwa z następujących: utrata przytomności, niskie ciśnienie tętnicze, problemy z utrzymaniem moczu i stolca, zapaść, sinica.

W przypadku ukąszenia przez pszczołę należy jak najszybciej usunąć jej żądło. Warto pamiętać o odpowiedniej technice - żądła nie można usuwać poprzez ucisk, ponieważ w ten sposób możemy wycisnąć alergen do organizmu. Najlepszą metodą jest podważenie żądła. Następnie w miejscu ugryzienia należy przyłożyć zimny okład, który zmniejszy opuchliznę. 

W przypadku połknięcia owada lub ugryzienia w okolicy szyi należy jak najszybciej powiadomić pogotowie ratunkowe. To samo dotyczy sytuacji wystąpienia poważnych objawów - duszności, zapaści czy problemów z oddychaniem. 

W przypadku podejrzenia wstrząsu anafilaktycznego do czasu przyjazdu pogotowia należy położyć chorego na plecach z uniesionymi nogami.

Sposób leczenia przede wszystkim zależy od ogólnego stanu pacjenta. W przypadku silnej reakcji alergicznej chorym podaje się m.in. leki przeciwhistaminowe, sterydy, środki rozszerzające oskrzela i adrenalinę. Nie ma wątpliwości, że kluczowy jest czas. Leki powinny zostać podane możliwie jak najszybciej.

W przypadku, gdy wiemy o uczuleniu, warto zastanowić się nad terapią, która pomoże wyleczyć alergię na stałe. Bardzo skuteczną metodą jest immunoterapia, której często poddawani są pszczelarze. Polega ona na podawaniu choremu jadu, na który jest uczulony. W ten sposób wytworzyć można tolerancję układu odpornościowego na alergen. 

Warto pamiętać również o testach alergicznych. Ich cena zwykle nie przekracza 100-150 zł. Testy są szczególnie przydatne dla osób, które nie miały jeszcze styczności z jadem owadów i nie wiedzą o ewentualnej alergii.

Polecamy też: Półpasiec i ospa wietrzna u dorosłych. Czym się różnią?