Łatwo pomylić je z grypą. Jakie są pierwsze objawy białaczki?

Materiał na zamówienie Fundacji DKMS, międzynarodowej organizacji non-profit zajmującej się walką z nowotworami krwi i innymi chorobami układu krwiotwórczego

Białaczka jest rodzajem nowotworu, który rozwija się w szpiku kostnym - płynnej tkance odpowiedzialnej za produkcję krwi. Choć potocznie bywa nazywana rakiem krwi, jest to określenie nieprawidłowe. Białaczka upośledza proces powstawania białych krwinek, będących kluczowymi elementami naszego układu odpornościowego. Jej istotą jest patologiczny rozrost nowotworowych komórek wywodzących się z układu krwiotwórczego, które są obecne m.in. w węzłach chłonnych i szpiku kostnym. Mnożące się intensywnie komórki nowotworowe, uniemożliwiają prawidłowe działanie szpiku i utrzymanie w krwioobiegu prawidłowej liczby leukocytów, erytrocytów oraz płytek krwi. Mówiąc w pewnym uproszczeniu: naszemu organizmowi zaczyna brakować krwi: nie ma sił na walkę z infekcjami, tamowanie krwawień, transport tlenu.

Białaczka dotyczy zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Mimo nieustannego rozwoju medycyny i coraz bardziej skutecznego diagnozowania, wciąż nie do końca są poznane jej przyczyny. Wśród potencjalnych wymienia się przede wszystkim nałogowe palenie tytoniu, ekspozycję na promieniowanie lub chemikalia (zwłaszcza benzen), przebycie w przeszłości chemioterapii lub radioterapii oraz wrodzone choroby genetyczne[1].

Białaczkę podzielić można na dwa rodzaje: ostrą i przewlekłą, a następnie rozróżnić cztery główne typy: ostrą białaczkę szpikową (AML), ostrą białaczkę limfoblastyczną (ALL), przewleką białaczkę szpikową (CML) oraz przewlekłą białaczkę limfocytową (CLL).

Główne wyzwanie w rozpoznawaniu białaczki polega na tym, iż jej wczesne objawy bywają często mylone z objawami innych chorób, takich jak grypa czy inne infekcje wirusowe. O pomyłkę niezwykle łatwo, bowiem mówimy o nawracających bólach głowy, osłabieniu organizmu, gorączce czy bólu kości i stawów. Innymi zwiastunami mogą być także nadmierne krwawienie i pojawiające się spontanicznie (bez urazu) siniaki, zmiany skórne, utrata masy ciała bez wyraźnej przyczyny, zlewne poty, kołatanie serca, duszności bądź powiększenie węzłów chłonnych.

Symptomy te są często ignorowane lub mylone z innymi dolegliwościami, szczególnie w białaczkach przewlekłych, których przebieg bywa powolny. Jej rozpoznanie we wczesnym stadium jest jednak kluczowe dla skutecznego leczenia. Im jest bardziej zaawansowana, tym trudniejsza jest walka. Błyskawiczna diagnostyka pozostaje szczególnie istotna, jeśli chodzi o białaczki ostre. W tym przypadku od wystąpienia pierwszych objawów do rozwoju choroby, która zagraża życiu, minąć może kilka tygodni[2]. Dlatego jeśli objawy infekcji przedłużają się, nie poddają leczeniu lub pojawiają się nietypowe objawy - warto skonsultować się z lekarzem.

Do podstawowych badań, zalecanych w momencie podejrzenia białaczki, wymienić należy morfologię krwi z rozmazem mikroskopowym oraz biopsję szpiku kostnego. Pełna diagnostyka chorób nowotworowych układu krwiotwórczego obejmuje zwykle nowoczesną diagnostykę genetyczną/molekularną oraz badania obrazowe (np. tomografię komputerową). Z kolei leczenie najczęściej obejmuje chemioterapię, w tym nowoczesne terapie celowane, leczenie biologiczne, radioterapię lub przeszczep szpiku kostnego. Skuteczność jest znacznie większa w momencie wczesnego wykrycia choroby[3].

Rokowania po rozpoznaniu białaczki zależą jednak nie tylko od szybkiego wykrycia, choć to bez wątpienia kluczowa kwestia dla powrotu do zdrowia. Perspektywy w dużej mierze są sprawą indywidualną: zależą od rodzaju białaczki, zidentyfikowanych czynników ryzyka (np. niektórych cech genetycznych nowotworu), wieku pacjenta, ewentualnych chorób współistniejących oraz przebiegu leczenia i mogących się pojawić powikłań.

Po zdiagnozowaniu białaczki należy pozostawać w kontakcie z lekarzem prowadzącym i na bieżąco informować go o występujących objawach oraz skutkach ubocznych leczenia. Warto ponadto zadbać o zdrową dietę, bogatą w żelazo, witaminę B12 oraz kwas foliowy, wykonywać proste i w niewielkim stopniu obciążające ćwiczenia fizyczne oraz zatroszczyć się o prawidłową higienę snu.

[1] https://www.dkms.pl/dawka-wiedzy/o-nowotworach-krwi/jakie-sa-przyczyny-bialaczki

[2] https://www.dkms.pl/dawka-wiedzy/o-nowotworach-krwi/jakie-sa-objawy-bialaczki

[3] https://www.dkms.pl/dawka-wiedzy/o-nowotworach-krwi/jak-przebiega-proces-leczenia-bialaczki