Pojawia się po nieprzespanej nocy, ale bywa też objawem. Dokucza przed atakiem

Nieprzespana noc zdarza się każdemu. Narkolepsja już nie. To choroba z grupy hipersomnii pochodzenia ośrodkowego, czyli chorób objawiających się nadmierną sennością w ciągu dnia. Występuje rzadko - wskazuje się, że w krajach europejskich na narkolepsję choruje 0,02-0,05 proc. populacji ogólnej (mówi się jednak raczej o niedoszacowaniu). Pierwsze objawy zazwyczaj są zauważalne już u nastolatków i młodych dorosłych, ale mogą pojawić się również w późniejszych latach życia.

Nadmierna senność i epizody snu w ciągu dnia są najbardziej dokuczliwymi objawami narkolepsji. Pacjenci opisują je jako stałe, przytłaczające odczucie senności w ciągu dnia oraz nieodpartą konieczność drzemki - nie tylko podczas wykonywania monotonnych czynności, do których można zaliczyć np. oglądanie telewizji, ale także w okresach wzmożonej aktywności, np. jazdy na rowerze czy też spożywania posiłku. Senność, ziewanie, pieczenie oczu, mroczki przed oczami mogą poprzedzać epizody snu. Te z kolei trwają zwykle od kilku do 30 minut. Niepohamowana senność występuje od kilku do kilkunastu razy w ciągu dnia.

W przeciwieństwie do narkolepsji obturacyjny bezdech senny - choroba, w której podczas snu dochodzi do zatrzymania oddychania lub jego spłycenia - występuje zdecydowanie częściej. Dotyka głównie osoby dorosłe, częściej mężczyzn. Objawy, jakie obserwuje się u pacjentów, można podzielić na objawy nocne i dzienne. Do objawów nocnych zalicza się m.in. chrapanie (często głośne i z przerwami), bezdechy, nykturię (epizody oddawania moczu w nocy), zwiększoną aktywność ruchową i potliwość w nocy, przebudzenia w czasie snu, duszność, dławienie się w czasie snu, trudności z zaśnięciem, bezsenność, suchość w jamie ustnej i gardle, kołatanie serca. Z kolei wśród objawów występujących w ciągu dnia znajdziemy: poranne zmęczenie, senność, której towarzyszy ziewanie, zaburzenia pamięci i koncentracji, poranne bóle głowy, apatię, rozdrażnienie, zmienność nastroju. Diagnostyka obturacyjnego bezdechu sennego odbywa się za pomocą polisomnografii.

Migrena charakteryzuje się napadowym występowaniem bólów głowy, którym mogą towarzyszyć takie objawy jak nadwrażliwość na światło i dźwięki czy zaburzenia żołądkowo-jelitowe, jak nudności i wymioty. Co ma wspólnego z ziewaniem? Jak pokazują badania, w fazie ostrzegawczej (prodromalnej) ziewanie może występować w połączeniu ze złym samopoczuciem, sennością czy zmianami nastroju. Niektórzy migrenowcy mogą doświadczać nadmiernego ziewania podczas aury wzrokowej przed atakiem. Ziewanie może również wynikać z napięcia, zmęczenia lub zmian w poziomie stresu, które są często związane z migrenami.

Skoro wspomnieliśmy o stresie - ziewanie może być oznaką tego, że się stresujemy. Jak tłumaczą eksperci, w sytuacjach stresowych, w trakcie ataku lęku oddychamy szybciej niż normalnie, co może wysyłać naszemu mózgowi sygnały, że organizm otrzymuje zbyt mało tlenu. Prowadzi to do uruchomienia mechanizmów kompensacyjnych, m.in. ziewania. Jak wynika z obserwacji, uporczywie ziewają np. sportowcy, zwłaszcza przed startem w ważnych zawodach.

Omdlenie to bardzo częsty problem, częsty powód wizyt na oddziale ratunkowym i przyjęć do szpitala. Szacuje się, że ok. 20-40 proc. osób w ciągu życia przejdzie co najmniej jedno omdlenie, dlatego warto wiedzieć, że owszem, może ono wystąpić nagle, bez objawów ostrzegawczych, ale może też być poprzedzone objawami prodromalnymi zasłabnięcia ("stan przedomdleniowy"), które mogą trwać nawet kilka-kilkanaście minut. Wśród typowych objawów prodromalnych omdlenia znajdziemy m.in. zblednięcie skóry, uczucie gorąca lub zimna, pocenie się, nudności, zawroty głowy, osłabienie, uczucie zatkania uszu, duszność czy ściemnienie pola widzenia do zaniewidzenia. Lekarze zwracają uwagę, że przy dalszym nasilaniu się zaburzeń może wystąpić także ziewanie, poza tym tachykardia, przyspieszony oddech czy nadmierne ślinienie się.

Padaczka to grupa zaburzeń neurologicznych charakteryzujących się nawracającymi napadami padaczkowymi spowodowanymi nieprawidłową aktywnością elektryczną mózgu. Jest jednym z najczęściej występujących schorzeń neurologicznych (jest najczęstszą chorobą neurologiczną wieku dziecięcego). Jak wynika z badań, ziewanie może występować w różnych zespołach padaczkowych. Opisano je m.in. w okresie okołonapadowym u małych pacjentów z padaczką wieku dziecięcego, jak i u pacjentów z padaczką skroniową (ziewanie okołonapadowe poprzedzające złożone napady częściowe lub ziewanie w okresie ponapadowym).

Ziewanie obserwuje się też u pacjentów ze stwardnieniem zanikowym bocznym - chorobą układu nerwowego, w której dochodzi do postępującego uszkodzenia komórek nerwowych znajdujących się w rdzeniu kręgowym, pniu mózgu oraz korze mózgowej, a które odpowiedzialne są za ruch. Lekarze opisali m.in. przypadek pacjentki, która zgłosiła się z postępującym, bardzo częstym ziewaniem charakteryzującym się napadami od 20 do 30 kolejnych ziewnięć w połączeniu z bolesnymi skurczami i uczuciem duszenia się. Badania potwierdziły rozpoznanie stwardnienia zanikowego bocznego.

Głównym objawem stwardnienia zanikowego bocznego jest osłabienie mięśni. Występują problemy z chodzeniem, potykanie się, kurcze mięśni, zrywania mięśni, nieadekwatny do sytuacji płacz lub śmiech, problemy z przełykaniem i mową.

Nadmierne ziewanie może się także pojawić za sprawą przyjmowanych leków. Do leków, które mogą je wywoływać, zalicza się choćby SSRI, czyli selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny - leki, które są stosowane m.in. w przypadku zaburzeń depresyjnych. Wskazuje się również, że ziewanie może być działaniem niepożądanym niektórych leków przeciwbólowych, preparatów na uspokojenie i wyciszenie czy leków stosowanych w chorobie Parkinsona.

Jakie jeszcze choroby lub stany mogą być brane pod uwagę, gdy chodzi o nadmierne ziewanie? Eksperci wymieniają też m.in.:

• bezsenność,
• udar,
• stwardnienie rozsiane,
• urazy głowy,
• guza mózgu.

Źródła:

https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/you-dont-say-the-yarn-on-yawning.

Narkolepsja: etiologia, obraz kliniczny, diagnostyka i leczenie, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (online), 2012; 66: 771-786.

Jak rozpoznać i leczyć obturacyjny bezdech senny?, Choroby Serca i Naczyń 2014, tom 11, nr 3, 121-127.

https://www.scielo.br/j/anp/a/QbpPTHrsjfns4HTSVxhzHJt/?lang=en.

Omdlenie dla neurologa, Iwona Kurkowska-Jastrzębska, WDR Vol. 52 Issue 3, 2019, pp. 12-17.

CZYTAJ TAKŻE:

Zmęczony? Pośpij dłużej. Osiem powodów, dlaczego więcej snu to lepsze zdrowie

Co dzieje się z organizmem, gdy pracujesz za dużo? Naukowcy: Tak przepracowanie wpływa na mózg

Warto dodać do porannej szklanki wody. Pobudzi metabolizm, ustabilizuje cukier i apetyt