Zawał mózgu dotyczy coraz młodszych. Ratunkiem tylko wczesne dotarcie do szpitala

Jak można przeczytać w raporcie Polskiego Towarzystwa Neurologicznego oraz Fundacji Zdrowie i Edukacja Ad Meritum z sierpnia 2024 roku pt. "Neurologia w Polsce. Stan obecny i perspektywy rozwoju" w naszym kraju do udaru mózgu zwanego też "zawałem mózgu" dochodzi co roku u ponad 90 tysięcy osób. Lekarze alarmują, że jeszcze kilka lat temu liczby te były o nawet 20 tys. niższe. 

Przyczyn takiego stanu rzeczy upatrują w złym stylu życia, spożywaniu wysokoprzetworzonego jedzenia pełnego soli i tłuszczów trans, używkach, stresie i braku prawidłowego wypoczynku. Z tego też powodu problem udaru dotyczy coraz młodszych ludzi. Warto dodać, że udar niedokrwienny mózgu jest nie tylko przyczyną śmierci, ale też stanowi częsty powód niepełnosprawności u dorosłych - niedokrwienie struktur mózgu niszczy go nieodwracalnie. Aż jedna piąta chorych, którzy przeżywają ostrą fazę udaru, wymaga stałej opieki do końca życia.

Światowe statystyki wskazują udar mózgu jako trzecią przyczynę zgonów oraz najczęstszą przyczynę trwałej niepełnosprawności osób dorosłych. Szacuje się, że nawet co 4-5 osoba dozna udaru mózgu w ciągu swojego życia, a co szósta - nie przeżyje go. 

Zawał mózgu to potoczna nazwa udaru niedokrwiennego - oba stany wywołuje podobny mechanizm - niedrożność naczynia krwionośnego zaopatrującego organ, w tym wypadku mózg.

Udar może mieć różne przyczyny. Do bezpośrednich należą:

• Zakrzepica - zakrzep powstaje bezpośrednio w naczyniach mózgowych, najczęściej w tętnicach wewnątrzczaszkowych, będąc wynikiem miażdżycy lub uszkodzenia ściany naczynia.
• Zatorowość - zator powstaje w innym miejscu ciała (np. w sercu przy migotaniu przedsionków) i przemieszcza się do naczyń mózgowych, blokując przepływ krwi.
• Miażdżyca - złogi cholesterolu, wapnia i innych substancji mogą gromadzić się na ścianach naczyń, powodując ich zwężenie i utrudniając przepływ krwi do mózgu.
• Nadciśnienie tętnicze - wysokie ciśnienie krwi może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych, co sprzyja powstawaniu zakrzepów i zatorów.
• Inne choroby - cukrzyca, zaburzenia krzepnięcia, choroby serca oraz choroby zapalne naczyń mogą zwiększać ryzyko zawału mózgu.

Najczęściej objawy "zawału mózgu" pojawiają się nagle i zależą od obszaru mózgu, który został uszkodzony. 

Do najczęstszych symptomów zwiastujących udar niedokrwienny mózgu należą: 

• Nagłe osłabienie lub paraliż jednej strony ciała - może to dotyczyć twarzy, ręki lub nogi po jednej stronie ciała, co jest często łatwo zauważalne.
• Problemy z mówieniem i rozumieniem mowy - osoba może mieć trudności z wyrażaniem się, bełkotliwą mowę lub problemy z rozumieniem, co mówi do niej otoczenie.
• Zaburzenia widzenia - mogą wystąpić problemy z widzeniem na jedno oko, podwójne widzenie lub częściowa utrata pola widzenia.
• Nagły, silny ból głowy - często opisywany jako "najgorszy ból w życiu", który pojawia się nagle, czasami z towarzyszącymi nudnościami i wymiotami.
• Problemy z równowagą i koordynacją - mogą pojawić się zawroty głowy, trudności w chodzeniu, brak koordynacji ruchowej, co skutkuje upadkami.

W przypadku podejrzenia zawału mózgu istotna jest szybka reakcja. Aby ułatwić rozpoznawanie udaru osobom nieznającym się na medycynie, utworzono łatwy do zapamiętania test FAST. Jego nazwa pochodzi od pierwszych liter angielskich słów i oznacza:

• F (Face) - opadnięcie kącika ust, asymetria twarzy.
• A (Arms) - osłabienie lub niemożność uniesienia jednej ręki.
• S (Speech) - problemy z mówieniem, niewyraźna mowa.
• T (Time) - szybkie działanie jest kluczowe, konieczne jest natychmiastowe wezwanie pomocy.

Metoda FAST pomaga rozpoznać objawy i szybko podjąć działania.

Kluczowe znaczenie ma czas rozpoczęcia leczenia, aby zminimalizować ryzyko trwałego uszkodzenia mózgu. Jeśli podejrzewasz zawał mózgu, czyli udar, nie zwlekaj - wzywaj pogotowie.

Leczenie zawału mózgu obejmuje metody farmakologiczne (np. leki trombolityczne) oraz chirurgiczne. Zapobieganie udarowi mózgu koncentruje się na kontrolowaniu czynników ryzyka, takich jak nadciśnienie, cukrzyca, hipercholesterolemia, a także zdrowym trybie życia obejmującym regularną aktywność fizyczną, zdrową dietę i sen. 

Źródła: 

https://ptneuro.pl/sites/scm/files/2024-09/Raport_Neurologia%20w%20Polsce.%20Stan%20obecny%20i%20perspektywy%20rozwoju.pdf

PAP, TVN24

CZYTAJ TAKŻE: 

Wybierz schody zamiast windy. Tak sprawdzisz, w jakim stanie jest twoje serce

Udar mózgu szczególnie groźny na Podlasiu. Alarmujący raport NIK

Pięć czynników, które mogą pogorszyć pamięć