Ugryzienie kleszcza a borelioza. Jak sprawdzić?
Widok kleszcza wbitego w skórę zawsze budzi niepokój. Najpierw pojawiają się pytania typu "Jak?", "Gdzie?". Potem dochodzi do nas, że ugryzienie kleszcza może wiązać się z boreliozą lub zakażeniem wirusem kleszczowego zapalenia mózgu. Uspokajamy - nie każde ugryzienie przez kleszcza skończy się dla nas jedną z tych dwóch diagnoz. Zakażenie boreliozą możliwe jest tylko w wyniku ugryzienia przez zakażonego kleszcza (osobnika z bakterią Borrelia burgdorferi). Tak też jest w przypadku kleszczowego zapalenia mózgu. Aby bakterie dostały się organizmu, zazwyczaj musi upłynąć od 24 do 48 godzin od momentu ugryzienia.
Po każdym ugryzieniu przez kleszcza zgłoś się do lekarza. Najlepiej by było, gdyby także specjalista bądź osoba, która w przeszłości usuwała kleszcze i wie, jak to robić, zajęła się jego wyciągnięciem. Następnie uważnie obserwuj miejsce, w którym znajdował się kleszcz. To po nim możesz poznać boreliozę. W 30-50 proc. przypadków na ciele pojawi się rumień wędrujący, który jest jasnym sygnałem, że doszło do zakażenia bakterią Borrelia burgdorferi.
Ze względu na niespecyficzne objawy boreliozy najlepiej jednak wykonać test z krwi, a nawet dwa. Takie badanie polega na wykryciu przeciwciał anty-Borrelia w klasie borelioza IgM oraz borelioza IgG. Pierwszym krokiem w kierunku diagnozowania boreliozy jest wykonanie testu ELISA, później potwierdzającego testu Western Blot. Więcej na ten temat przeczytasz TUTAJ.
Leczenie boreliozy
Boreliozę we wczesnym stadium leczy się antybiotykami. Ile trwa antybiotykoterapia? Wybrany przez lekarza lek przyjmuje się od 14 do 21 dni, w zależności od stwierdzonych objawów. Terapia dobierana jest indywidualnie do pacjenta. Skuteczność leczenia farmakologicznego antybiotykami w pierwszej fazie boreliozy jest bardzo wysoka, dlatego im szybciej zorientujesz się, że ugryzł cię kleszcz, tym lepiej. Gwarancji całkowitego wyleczenia jednak nie ma.
Zobacz również:
Kleszcz w wyniku ugryzienia mógł przekazać jednak nie tylko bakterię wywołującą boreliozę. Z tego powodu w organizmie jednocześnie rozwinąć może się kleszczowe zapalenie mózgu, tularemia czy bartoneloza. Wtedy konieczne jest leczenie ukierunkowane także na te schorzenia.
Rumień wędrujący czy bóle głowy, stawów mogą zostać niezauważone lub zbagatelizowane, co prowadzi do cichego rozwoju boreliozy i przejścia choroby w fazę przewlekłą. Do najgroźniejszych powikłań w przypadku boreliozy zalicza się: zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowych, porażenie nerwu twarzowego, zapalenie nerwu wzrokowego, zapalenie stawów, mrowienie i drętwienie kończyn, zapalenie mięśnia sercowego czy zapalenie osierdzia i wsierdzia. W poważniejszych przypadkach borelioza wymaga leczenia dożylnego. Całkowite wyleczenie boreliozy przy późnym postawieniu diagnozy jest bardzo rzadkie.
Poniżej przedstawiamy, jak wygląda leczenie boreliozy w różnych jej postaciach.
- ugryzienie przez kleszcza - zaleca się obserwację, a także przekazuje się informacje na temat możliwych objawów. U osoby dorosłej, która doznała mnogiego pokłucia przez kleszcze podczas pobytu w rejonie endemicznym, a sama pochodzi spoza tego terenu, lekarz może zalecić zastosowanie jednorazowej dawki doksycykliny;
- rumień wędrujący, Borrelial lymphocytyma (to czerwony obrzęk o średnicy do kilku centymetrów składający się z gęstych nacieków limfocytarnych; zlokalizowany jest najczęściej w małżowinie usznej oraz w okolicach sutka; rzadszy objaw boreliozy), porażenie nerwów czaszkowych - stosuje się amoksycyklinę, doksycyklinę czy aksetyl cefuroksymu od 14 do 21 dni;
- zapalenie stawów (pierwszy rzut) - stosuje się leki wspomniane przy rumieniu wędrującym, ale od 14 do 28 dni;
- neuroborelioza (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu, korzeni), zapalenie stawów (nawrót), zapalenie mięśnia sercowego - od 14 do 28 dni podaje się ceftriaxone, cefotaxime, penicillin G, przy czym zapalenie mięśnia sercowego może być leczone do 21 dni, a jeśli poprawa stanu zdrowia następuje szybko, leczenie może być kontynuowane antybiotykami doustnymi jak w przypadku rumienia wędrującego;
- przewlekłe zanikowe zapalenie skóry - stosuje się amoksycyklinę, doksycyklinę, ceftriaxone, cefotaxime, penicillin G od dwóch tygodni do 28 dni;
- zapalenie stawów oporne na antybiotykoterapię - zastosowanie znajdują niesteroidowe leki przeciwzapalne lub inna terapia objawowa. Lekarze wskazują również, że należy poszukiwać innej przyczyny dolegliwości.
Boreliozą można zakazić się ponownie.
Jak zapobiec boreliozie?
Kleszcze najaktywniejsze są w okresie wiosennym i letnim. Nawet nie zdajesz sobie sprawy, że mijasz je niemal podczas każdego spaceru. Najchętniej kryją się w krzewach, do wysokości 1,5 m, a także w wysokich trawach. Ugryzienie wiąże się z ryzykiem zakażenia nie tylko boreliozą (borelioza jest najczęściej diagnozowaną chorobą odkleszczową w Polsce), ale również niezwykle groźnym wirusem kleszczowego zapalenia mózgu.
Ryzyko zarażenia chorobami odkleszczowymi możemy znacząco zmniejszyć, jeśli będziemy przestrzegać kilku zasad. Pamiętaj o nich, planując letnie wypady.
1. Unikaj miejsc, w których kleszcze występują najczęściej
Kleszcze lubią ciepło i wilgotność. Lasy mieszane z przewagą gatunków liściastych, ich obrzeża, wszelkie polany, łąki, parki, okolice jezior i rzek, ogrody, działki rekreacyjne - wszędzie tam mogą się czaić. Każdy liść czy gęste zarośla są idealnym miejscem, by w spokoju czyhać na swoją ofiarę. Dlatego, w miarę możliwości, staraj się unikać przesiadywania w takich przestrzeniach.
2. Zadbaj o odpowiednie ubranie
Jeśli już wybierasz się na łono natury, chroń swoje ciało przed ewentualnym ukąszeniem. Wybieraj długie spodnie, koszulki z długim rękawem, bluzy. Dobrym patentem jest włożenie nogawek spodni do skarpetek - w ten sposób kleszcz nie powinien przedostać się bezpośrednio na ciało. Dodatkowym zabezpieczeniem będą kalosze, z racji tego, że to dobrze zabudowane obuwie.
Ważny jest również... kolor ubrania! Wybieraj te o jasnym odcieniu. Dlaczego ma to znaczenie? A dlatego, że w ten sposób łatwo zauważysz kleszcza.
3. Stosuj środki odstraszające insekty
Na rynku dostępne są preparaty, środki, spraye, a także opaski przeciw insektom, w tym komarom i właśnie kleszczom. Pamiętajmy jednak, że nie wszystko, co działa na komary, zadziała też na kleszcze. Dokładnie czytaj etykiety i zawsze postępuj zgodnie z zawartymi na nich informacjami.
4. Oglądaj swoje ciało
Zanim kleszcz ugryzie, musi znaleźć sobie odpowiednie miejsce na ciele. Po pobycie na łonie natury dokładnie sprawdź, czy nie pojawiła się u ciebie nietypowy czarny punkt. Kleszcze lubią ciepłe i cienkie miejsca na skórze, dlatego szczególną uwagę zwróć na okolice za uszami, na granicy włosów, kark, ramiona, sprawdź pod pachami, pod biustem, kolanami, w okolicach pępka, pachwin, wokół genitaliów, a u dzieci sprawdź uważnie na głowie i szyi.
5. Zaszczep się przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
Obecnie do użytku nie jest dopuszczona żadna szczepionka na boreliozę. Ale prace nad takimi preparatami trwają. Jednak możesz się zaszczepić przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu! Szczepienie przeciwko KZM zalecane jest osobom, które mieszkają lub podróżują do miejsc o podwyższonym ryzyku występowania wirusa kleszczowego zapalenia mózgu.
IRz
Czytaj również: Borelioza kontra babeszjoza. Czym zarażają nas kleszcze?
