Kolejny czynnik, który może prowadzić do demencji. Poziom "dobrego" cholesterolu ma znaczenie

Zacznijmy od przypomnienia czym jest cholesterol. To substancja naturalnie wytwarzana przez wątrobę. Wyróżnia się dwa najważniejsze jej rodzaje: cholesterol lipoprotein o dużej gęstości (HDL) i cholesterol lipoprotein o małej gęstości (LDL).

Pierwszy (HDL) nazywany również "dobrym cholesterolem" pomaga usuwać z organizmu tłuszcze. Drugi, czyli cholesterol LDL również jest potrzebny, ale gdy się gromadzi w naczyniach i tworzy blaszki miażdżycowe staje się przyczyną udarów i zawałów serca. Dlatego LDL określany jest mianem "złego cholesterolu". Z powodu tego rozróżnienia o wiele bardziej zwracamy uwagę na poziom LDL, ewentualnie właściwą równowagę pomiędzy nim a HDL. Jak się okazuje, dokładne monitorowanie obu tych substancji jest niezbędne dla zachowania dobrego zdrowia.

Wysoki poziom cholesterolu, zwłaszcza LDL, od dawna uznawany jest za istotny czynnik ryzyka demencji. Szczególnie jej naczyniowej odmiany, która wynika z chorób układu krążenia. Badania wykazały również związek między cholesterolem a chorobą Alzheimera - nadmiar LDL prowadzi do stresu oksydacyjnego, który przyspiesza degenerację mózgu.

Badanie przeprowadzone przez Olallę Sáiz-Vazquez i współpracowników z Uniwersytetu w Burgos oraz Uniwersytetu Kraju Basków miało na celu zbadanie związku między poziomami cholesterolu a ryzykiem choroby Alzheimera. W tym celu przeprowadzono meta-meta-analizę, która wykazała, że podwyższony poziom cholesterolu całkowitego oraz LDL (tzw. "złego" cholesterolu) wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera, podczas gdy wyższe stężenia HDL (tzw. "dobrego" cholesterolu) mogą działać ochronnie. Autorzy sugerują, że kontrola poziomu cholesterolu może być istotnym elementem w strategiach zapobiegania chorobie Alzheimera.

Badanie opublikowane w czasopiśmie "Neurology" analizowało związek między poziomami cholesterolu a ryzykiem demencji. Wzięło w nim udział 184 367 członków Kaiser Permanente Northern California w wieku 55 lat i starszych, którzy w latach 2002-2007 wypełnili ankietę dotyczącą zachowań zdrowotnych i nie mieli wcześniej zdiagnozowanej demencji. 

Poziomy cholesterolu mierzono w ciągu dwóch lat od wypełnienia ankiety, a uczestników obserwowano do grudnia 2020 roku pod kątem wystąpienia demencji, w tym choroby Alzheimera i demencji naczyniowej. Analiza wykazała, że zarówno niskie, jak i wysokie poziomy cholesterolu HDL-C wiążą się z podwyższonym ryzykiem demencji, podczas gdy związek między poziomem LDL-C a ryzykiem demencji był niewielki.

Natomiast w badaniu opublikowanym w "The Lancet Regional Health - Western Pacific" przeanalizowano związek między poziomem cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) a ryzykiem wystąpienia demencji u zdrowych osób starszych. Badanie zostało przeprowadzone w ramach trialu ASPREE objęło 18 668 uczestników, w tym 16 703 z Australii (wiek ≥70 lat) i 2411 z USA (wiek ≥65 lat). Wszyscy byli poznawczo zdrowi i nie mieli wcześniej zdiagnozowanej demencji ani chorób sercowo-naczyniowych. Średni czas obserwacji wynosił 6,3 roku, a w tym okresie odnotowano 850 przypadków demencji (4,6 proc.).

Analiza wykazała, że osoby z poziomem HDL-C >80 mg/dL miały 27 proc. wyższe ryzyko demencji w porównaniu do grupy referencyjnej (40-60 mg/dL). Wiek odgrywał istotną rolę - u osób ≥75 lat ryzyko było wyższe, podczas gdy u osób <75 lat nie wykazano istotnej zależności (HR 1,02; 95 proc. CI 0,68-1,51).

Wnioski, jakie płyną z tego badania sugerują, że wysokie poziomy HDL-C (>80 mg/dL) mogą zwiększać ryzyko demencji u osób w wieku 75+ lat, nawet po uwzględnieniu czynników takich jak płeć, aktywność fizyczna, genotyp APOE czy zmiany wagi. Wyniki te sugerują, że bardzo wysokie HDL-C może być potencjalnym czynnikiem ryzyka demencji u starszych osób.

Lista czynników jest długa i najczęściej związana z prowadzonym obecnie stylem życia. Dużą rolę odgrywa sposób odżywiania, ale nie tylko. Co może przyczynić się do nieprawidłowego poziomu cholesterolu i zwiększać ryzyko wystąpienia demencji?

• dieta bogata w tłuszcze nasycone,
• brak aktywności fizycznej,
• palenie papierosów,
• starszy wiek (poziom cholesterolu może wzrastać z wiekiem),
• płeć biologiczna męska, ponieważ mężczyźni mają większe ryzyko wysokiego cholesterolu,
• schorzenia genetyczne, takie jak rodzinna hipercholesterolemia,
• choroby nerek,
• choroby wątroby,
• nadwaga,
• cukrzyca typu 2,
• niedoczynność tarczycy,
• niedobór hormonu wzrostu.

Z ustaleń naukowców wynika, że wahania poziomu cholesterolu mają silny związek z chorobami demencyjnymi. Jeśli jesteś w grupie ryzyka powinieneś znać pierwsze ich objawy. Dzięki temu będziesz mógł szybko rozpocząć diagnostykę i leczenie. Jest to o tyle ważne, że pierwsze symptomy demencji są subtelne i trudne do zauważenia, często mylone z naturalnym procesem starzenia. Zwykle zaczynają się od drobnych problemów z pamięcią, takich jak zapominanie niedawno odbytych rozmów, trudności w przypomnieniu sobie dat czy wydarzeń.

Osoby dotknięte demencją mogą mieć również kłopoty z rozpoznawaniem znanych osób lub miejsc, a także z orientowaniem się w czasie i przestrzeni. Często pojawiają się trudności w podejmowaniu decyzji i rozwiązywaniu problemów. Z czasem mogą wystąpić problemy z mową i językiem, takie jak trudności w znalezieniu odpowiednich słów, zapominanie nazw przedmiotów czy utrata zdolności do płynnej rozmowy. Wszystkie te zmiany są wynikiem postępującego uszkodzenia komórek mózgowych, które charakterystyczne jest dla chorób demencyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy demencja naczyniowa.

Przytoczone wyżej wyniki badań pokazują, że cholesterol odgrywa istotną rolę w ryzyku demencji, ale jego wpływ nie jest jednoznaczny. Wyniki sugerują, że zarówno bardzo niski, jak i bardzo wysoki poziom cholesterolu HDL-C (tzw. "dobrego" cholesterolu) może zwiększać ryzyko demencji, zwłaszcza u osób starszych. Z kolei wysoki poziom LDL-C ("złego" cholesterolu) oraz cholesterolu całkowitego jest związany ze zwiększonym ryzykiem choroby Alzheimera. Oznacza to, że zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom cholesterolu może być szkodliwy dla zdrowia mózgu. Warto więc dążyć do utrzymania optymalnych wartości cholesterolu i monitorować jego poziom w starszym wieku, ponieważ może to pomóc w zmniejszeniu ryzyka demencji.

Źródła:

1. Cholesterol and Alzheimer’s Disease Risk: A Meta-Meta-Analysis [do.i.: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7349210/]
2. Low- and High-Density Lipoprotein Cholesterol and Dementia Risk Over 17 Years of Follow-up Among Members of a Large Health Care Plan [do.i.: https://www.neurology.org/doi/10.1212/WNL.0000000000207876].
3. Cholesterol and Alzheimer’s Disease Risk: A Meta-Meta-Analysis [https://www.mdpi.com/2076-3425/10/6/386]
4. Association of plasma high-density lipoprotein cholesterol level with risk of incident dementia: a cohort study of healthy older adults [https://www.thelancet.com/journals/lanwpc/article/PIIS2666-6065(23)00281-X/fulltext]

CZYTAJ TAKŻE:

Podwyższony poziom ma 60 proc. dorosłych Polaków. Taki wynik cholesterolu to znak ostrzegawczy

Dziewięć produktów na zbicie cholesterolu. Jedz, a poprawisz wyniki

Pierwsze objawy nadciśnienia. Zwróć uwagę na twarz i szyję