Spis treści:
- Przewlekła obturacyjna choroba płuc - czym jest?
- Pierwsze objawy POChP - co powinno niepokoić?
- POChP - czy jest uleczalne?
- Leczenie POChP
- Życie z POChP - do czego prowadzi choroba?
Przewlekła obturacyjna choroba płuc - czym jest?
Przewlekła obturacyjna choroba płuc, czyli POChP, charakteryzuje się trwałym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe, spowodowanym przewlekłym stanem zapalnym w drzewie oskrzelowym, na skutek czego dochodzi do zwężenia (obturacji) oskrzeli.
Zwiększenie komórek zapalnych w błonie śluzowej sprawia, że uszkadzają one tkankę płucną wokół niewielkich oskrzelików. To powoduje, że drogi oddechowe stają się węższe, a płuca ulegają powolnemu niszczeniu.
Wąskie oskrzela to większy problem z przepływem powietrza w drogach oddechowych - prowadzi to do różnicy ciśnienia w klatce piersiowej i "zalegania" powietrza w płucach - wdech jest dla pacjenta łatwiejszy, niż wydech. To z kolei powoduje narastającą duszność, ograniczając dopływ tlenu do organizmu.
W 80 proc. przypadków za chorobę odpowiada palenie tytoniu, jednak do czynników ryzyka zalicza się także ekspozycję na smog oraz szkodliwe pyły, gazy i opary substancji chemicznych. Zwiększone ryzyko zachorowania na POChP mają także pacjenci po przebytej gruźlicy, chorujący na astmę oskrzelową, przewlekłe zapalenie oskrzeli oraz chorzy zakażeni wirusem HIV.
POChP zajmuje czwarte miejsce wśród przyczyn zgonów, a szacunki WHO wskazują, że do 2030 r. choroba ta stanie się trzecią przyczyną zgonów w populacji ogólnej.
Tylko w Polsce na tę przewlekłą chorobę leczy się ponad 2 mln osób, a na całym świecie - 250 mln.
Pierwsze objawy POChP - co powinno niepokoić?
Przewlekła obturacyjna choroba płuc rozwija się powoli i nie od razu znacząco pogarsza samopoczucie pacjentów. Początkowo można zauważyć zmniejszoną tolerancję na wysiłek fizyczny - wejście po schodach czy dłuższy spacer mogą powodować zadyszkę i szybszą męczliwość. Sporadycznie u pacjentów pojawia się duszący kaszel, który ustępuje po odpoczynku.
Narastanie objawów oznacza, że choroba zajęła dużą część dróg oddechowych i świadczy o jej zaawansowaniu. Typowe objawy, pojawiające się w POChP, to:
- kaszel z odpluwaniem plwociny w porannych godzinach,
- uczucie duszności, które występuje także w spoczynku,
- słyszalny świst w trakcie oddechu,
- bóle klatki piersiowej o charakterze uciskowym.
Wraz z rozwojem choroby mogą pojawiać się okresy zaostrzenia, które trwają zazwyczaj od 7 do 10 dni. Częściej występują w okresie jesienno-zimowym lub w trakcie infekcji.
Pacjenci z zaostrzeniem choroby doświadczają uporczywego, duszącego kaszlu, któremu towarzyszy duża ilość śluzu. Mogą występować trudności z oddychaniem, któremu towarzyszy naciąganie mięśni międzyżebrowych czy oddech przez zwężone usta. W zaostrzeniu często dochodzi do spadków saturacji - chorzy mają zasinione usta i części dystalne ciała. Nasilenie objawów często wymaga hospitalizacji i zwiększenia dawek leków stosowanych w chorobie.
POChP - czy jest uleczalne?
Nie. Przewlekłej obturacyjnej choroby płuc nie można ani wyleczyć, ani zatrzymać. W chorobie ogromną rolę odgrywa profilaktyka, czyli przede wszystkim zaprzestanie palenia papierosów oraz wprowadzenie aktywności fizycznej, która zwiększa pojemność płuc.
Po wykryciu choroby, pacjent pozostaje pod opieką pulmonologa oraz lekarza rodzinnego, którzy dostosowują odpowiednie leki, których celem jest złagodzenie objawów i zmniejszenie ryzyka występowania zaostrzeń. Leczenie ma także poprawić jakość życia chorego i jak najdłużej zapewnić mu samodzielność w codziennym życiu.
Autorzy raportu "Stan POChP w Polsce", opracowanego w 2024 roku, wskazują na wyzwania istotne dla poprawy sytuacji w obszarze POChP. Są to:
- wczesne rozpoznanie POChP,
- zwłaszcza w grupach ryzyka,
- ułatwienie dostępu do podstawowej diagnostyki, czyli badania spirometrycznego,
- zmniejszenie częstości występowania POChP oraz jej zaostrzeń.
Autorzy dokumentu zwracają uwagę, że jedna na trzy osoby z POChP jest diagnozowana dopiero w momencie hospitalizacji z powodu zaostrzenia choroby. Z kolei w ramach programu badań przesiewowych w kierunku raka płuca - który to program obejmował kompleksową ocenę stanu zdrowia płuc, w tym wykonanie spirometrii - stwierdzono, że prawie 20 proc. badanych ma niezdiagnozowaną przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.
Leczenie POChP
Pacjenci z POChP leczeni są przede wszystkim lekami rozszerzającymi oskrzela, które ułatwiają oddychanie i zapobiegają duszności. Leki cholinergiczne mają na celu rozkurczyć oskrzela i zapobiegać nadprodukcji śluzu w drogach oddechowych.
Chorym zaleca się regularne szczepienia przeciwko grypie oraz RSV, by zminimalizować ryzyko poważnych infekcji, które prowadzą do zaostrzeń choroby.
Ponadto pacjentom zaleca się aktywność fizyczną, dostoswaną do ich możliwości. Jeśli choroba jest zaawansowana, pacjenci objęci są rehabilitacją, w tym rehabilitacją oddechową, w której skład wchodzą ćwiczenia usprawniające funkcjonowanie całego ciała, ale także opierającą się o edukowanie pacjenta w kwestii prawidłowego oddychania.
W zaawansowanej chorobie u pacjentów stosowana jest także tlenoterapia.
Życie z POChP - do czego prowadzi choroba?
Pacjenci z potwierdzonym, ale nieleczonym POChP, którzy nie zaprzestali palenia tytoniu, narażeni są na częstsze zaostrzenia choroby oraz jej szybszy postęp.
Zniszczone płuca nie pełnią swojej funkcji, zatem dochodzi do zaburzenia wymiany gazowej w organizmie. Powikłaniem tego stanu jest nadciśnienie płucne, postępująca niewydolność oddechowa, zaburzenia psychiczne wynikające z przewlekłego niedotlenienia, aż w końcu wyniszczenie organizmu, prowadzące do śmierci.
Pacjenci w zaawansowanym stadium choroby, z niewydolnością oddechową, objęci są programem tlenoterapii domowej. Warunkiem kwalifikacji do programu jest:
- ciśnienie parcjalne tlenu w krwi PaO2 ≤55 mmHg (co odpowiada to saturacji ≤88 proc.)
- ciśnienie parcjalne tlenu w krwi PaO2 55-60 mmHg z towarzyszącym nadciśnieniem płucnym, obrzękami obwodowymi i wysoką liczbą krwinek czerwonych (hematokryt > 55 proc).
Pacjenci w zaawansowanej chorobie wymagają specjalistycznej, paliatywnej opieki. Niewydolność oddechowa uniemożliwia chorym samodzielne funkcjonowanie, poruszanie się, utrudnia także wykonywanie codziennych czynności, takich jak jedzenie czy toaleta. Chorzy wymagają stałej opieki bliskiej osoby, a dodatkowo wśród pacjentów z POChP częściej rozpoznawana jest depresja, niż u pacjentów z innymi chorobami przewlekłymi, co wiąże się ze zmiennością nastrojów chorego.
Źródła:
- Aleksandra Modlińska, Tomasz Buss, Monika Lichodziejewska-Niemierko, Opieka paliatywna w przewlekłej chorobie obturacyjnej płuc (POChP), Pneumonologia i Alergologia Polska 2007; 75 (4): 383-388;
- dr hab. n. med. Filip Mejza, Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) - objawy i profilaktyka, Medycyna Praktyczna https://www.mp.pl/pacjent/pochp/podstawoweinformacje/54198,przewlekla-obturacyjna-choroba-pluc-pochp/ [dostęp z dn. 19.11.2024];
- https://www.pokochajpluca.pl/ [dostęp z dn. 19.11.2024]
CZYTAJ TAKŻE:
Nie kaszlesz w ciągu dnia, ale w nocy? Organizm wysyła ważny sygnał
Zapalenie płuc i zapalanie oskrzeli często bywają mylone. Konsekwencje mogą być poważne
Duszność i ból w klatce są zwiastunem. Zator płuc może zabić w kilka minut
