Zapalenie płuc i zapalanie oskrzeli często bywają mylone. Konsekwencje mogą być poważne

Zapalenie płuc to poważna choroba obejmująca pęcherzyki płucne lub tkankę śródmiąższową. Dzieli się je na:

• pozaszpitalne zapalenie płuc (PZP) - środowiskowe, diagnozowane u chorych nieprzebywających w szpitalu. W 30 do 40 proc. przypadków wywołuje je bakteria - dwoinka zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae);
• szpitalne zapalenie płuc (SZP) - rozpoznawane u osób przebywających w szpitalu powyżej 48 godzin, często związane z mechaniczną wentylacją płuc (szacuje się, że pacjent wentylowany sztucznie przez dwa tygodnie ma o 25 proc. większe ryzyko zachorowania na zapalenie płuc); 
• o typowej etiologii - wywołane przez bakterie Gram-dodatnie, charakteryzuje się klasycznymi objawami i przebiegiem klinicznym, a w badaniach laboratoryjnych występują podwyższone wykładniki stanu zapalnego;
• o atypowej etiologii - wywołane przez drobnoustroje atypowe, m.in. Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae, Legionella pneumophila. Objawy są zwykle słabiej nasilone, pacjenci często doświadczają dodatkowych dolegliwości spoza układu oddechowego, a w badaniach laboratoryjnych przeważnie nie występują odchylenia. 

Zapalenie oskrzeli rozpoznaje się u pacjentów kaszlących przez krócej niż trzy tygodnie, po wykluczeniu zapalenia płuc. Aż w 90 proc. przypadków spowodowane jest ono przez wirusy oddechowe - grypy A i B, paragrypy, RSV, koronawirusy, adenowirusy i rynowirusy. 

Objawy zapalenia płuc i zapalenia oskrzeli różnią się nieco od siebie, mimo że obie choroby dotyczą układu oddechowego. Zapalenie płuc najczęściej przebiega z: kaszlem, dusznością, bólem opłucnowym, krwiopluciem, temperaturą powyżej 38 st., dreszczami i bólem mięśniowym. Zapalenie oskrzeli wiąże się z: kaszlem, wykrztuszaniem śluzowej lub ropnej wydzieliny, gorączką, bólem mięśni i świszczącym oddechem. W trakcie choroby nad polami płucnymi mogą być obecne świsty i furczenia - wykrywane najczęściej przez lekarza podczas osłuchiwania. Bywa, że zapalenie oskrzeli jest powikłane przejściową nieswoistą nadreaktywnością oskrzeli, która przemija w ciągu kilku tygodni. Podsumowując: dolegliwości wynikające z zapalenia oskrzeli są raczej mniej nasilone niż te związane z zapaleniem płuc, przede wszystkim gorączka jest niższa, a kaszel mniej męczący. W zapaleniu oskrzeli raczej nie występują duszności i ból klatki piersiowej.

Bardzo ważne jest, by odróżniać zapalenie płuc od zapalenia oskrzeli, ponieważ ze względu na odmienną etiologię choroby wymagają zupełnie innego leczenia. Zapalenie oskrzeli nie niesie za sobą konieczności antybiotykoterapii. Co więcej, jest ona nawet przeciwwskazana: nie dość, że antybiotyki nie pomogą zwalczyć przyczyny choroby, to ich nadużywanie sprzyja rozwojowi antybiotykooporności i wyjałowieniu organizmu. W kuracji zapalenia oskrzeli wykorzystuje się leki przeciwgorączkowe, leki przeciwkaszlowe i ewentualnie β2-mimetyki wziewne - w razie występowania obturacji. Z kolei zapalenie płuc leczy się właśnie z wykorzystaniem antybiotyków. Ich niezastosowanie może prowadzić do rozwoju powikłań, m.in. płynu w opłucnej i ropniaka opłucnej lub ropnia płuc.

Lekarz różnicuje obie choroby, przeprowadzając z pacjentem wywiad i wykonując badanie fizykalne. Sprawdza także: tętno, ilość oddechów i temperaturę. Jeśli uzna to za stosowne, może skierować chorego na zdjęcie RTG lub badania laboratoryjne. 

O hospitalizacji decyduje lekarz na podstawie stanu klinicznego pacjenta oraz wyników radiogramu klatki piersiowej i badań dodatkowych. Wśród wskazań do przyjęcia do szpitala wymienia się: obustronne, rozległe zmiany zapalne, niewydolność oddechową, powikłania (np. ropień płuc lub ropniak opłucnej), splątanie, niskie ciśnienie krwi i zaburzenia pracy nerek lub wątroby. Jeśli zauważysz u siebie lub swoich bliskich jakikolwiek objaw, który nie występował wcześniej i w twojej ocenie może stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia, nie czekaj i jak najszybciej wezwij pomoc. 

Źródła:

Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2023;

W. Hryniewicz i in., Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego NPOA 2010.

S. Jabłoński, M. Brocki, Ropniak opłucnej w: Pulmonologia, red. A. Antczak, t. 1, Warszawa 2020 (Wielka Interna).

CZYTAJ TAKŻE:

"Breathe", czyli siedem objawów raka płuc. Niektóre w ogóle nie kojarzą się z płucami

Grzybica płuc. Atakuje najsłabszych, udaje inne choroby

Z tymi chorobami musisz zostać w domu. Unikniesz ciężkich powikłań