Nie kaszlesz w ciągu dnia, ale w nocy? Organizm wysyła ważny sygnał
Czasem jest tak, że kaszel nie dokucza w ciągu dnia, a pojawia się lub nasila wieczorem i w nocy, i w dodatku jest męczący i duszący. Co może być jego przyczyną? Nie tylko choroby układu oddechowego. Nocny kaszel bywa również następstwem chorób układu krążenia lub układu pokarmowego. Wyjaśniamy, o jakie schorzenia chodzi.
Kaszel to jeden z podstawowych mechanizmów obronnych układu oddechowego. Służy oczyszczaniu dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny lub ciał obcych. Jest jednym z najczęściej zgłaszanych przez pacjentów objawów i choć zwykle jest sygnałem chorób układu oddechowego, może mieć związek z zupełnie innymi schorzeniami, np. chorobami układu pokarmowego czy chorobami układu krążenia. Może również występować na tle nerwowym lub nerwicowym, bez żadnej fizjologicznej przyczyny.
Ze względu na czas trwania wyróżnia się: kaszel ostry - trwający krócej niż trzy tygodnie (zwykle jest objawem zakażenia wirusowego górnych dróg oddechowych, rzadziej zakażenia bakteryjnego lub choroby alergicznej), kaszel podostry, która trwa od trzech do ośmiu tygodni (występuje najczęściej po przebytym zakażeniu wirusowym dróg oddechowych), a także kaszel przewlekły trwający ponad osiem tygodni (jego przyczyną może być np. astma, palenie papierosów, ale też rak płuc).
Ze względu na charakter kaszlu rozróżnia się kaszel suchy i mokry. Kaszel suchy, zwany też nieproduktywnym, charakteryzuje się atakami duszącego, trudnego do opanowania napadu kaszlu bez odkrztuszania wydzieliny. Kaszel mokry (produktywny) to z kolei kaszel, któremu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny - może mieć ona różną konsystencję, kolor, a także może być odkrztuszana w różnej ilości. Co ważne, kaszel może zmieniać swój charakter. Dzieje się tak np. w przypadku zapalenia oskrzeli - początkowo ma znamiona kaszlu suchego, a z czasem przekształca się w kaszel mokry z wydzieliną.
Niektóre osoby zauważają, że kaszel nie występuje u nich w ciągu dnia (lub występuje, ale nie jest tak dokuczliwy), a w nocy, gdy są już gotowe do snu. Nocny kaszel jest dość często spotykaną dolegliwością i może mieć wiele przyczyn. Przypominają o tym eksperci z Harvard Medical School. Jak zwracają uwagę, niektóre mają wspólnego winowajcę - grawitację.
Przyczyną kaszlu, który występuje w nocy, może być:
- katar spływający do gardła (z ang. post-nasal drip syndrom) - powoduje nieprzyjemne wrażenie zalegającej w gardle wydzieliny z nosa. Pacjenci mają ciągłą potrzebę odkasływania i wypluwania wydzieliny, skarżą się też na chrypę. Jak wyjaśnia dr Neil Bhattacharyya, otolaryngolog z Massachusetts Eye and Ear, "w ciągu dnia, kiedy stoisz w pozycji pionowej, te płyny spływają naturalnie z pomocą grawitacji (...). Kiedy się kładziesz, tracisz pomoc grawitacji, a śluz gromadzi się w tylnej części gardła";
- choroba refluksowa przełyku - to stan, w którym wsteczne zarzucanie treści żołądkowej do przełyku powoduje określone objawy lub powikłania. Objawy mogą być bardzo zróżnicowane. Do najczęstszych zalicza się: zgagę, odbijanie się, uczucie cofania się treści żołądkowej do przełyku, ból w nadbrzuszu i w klatce piersiowej. Dolegliwości nasilają się w ułożeniu na wznak. GERD może powodować suchy kaszel. Obecnie refluks uznawany jest za jedną z najczęstszych przyczyn przewlekłego kaszlu;
- niektóre leki - np. inhibitor konwertazy angiotensyny (ACE) stosowane w terapii nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca, choroby niedokrwiennej serca i w niektórych chorobach nerek. "W ciągu dnia może to bardziej przypominać potrzebę odchrząkiwania. W nocy jest znacznie gorzej" - zwraca uwagę dr Bhattacharyya;
- niewydolność serca - to stan, w którym serce nie jest zdolne do pompowania odpowiedniej ilości krwi do narządów. W konsekwencji do poszczególnych narządów dociera zbyt mało tlenu niezbędnego do ich funkcjonowania lub też zbyt dużo krwi w nich zalega. Kaszel może być jednym z pierwszych objawów problemów z sercem. W czasie zaostrzenia niewydolności serca może być połączony z odkrztuszaniem różowo podbarwionej plwociny. Inne objawy tego stanu to: uczucie duszności (początkowo w czasie wysiłku fizycznego, później podczas niewielkiej aktywności, a następnie w spoczynku), uczucie duszności po położeniu się, które ustępuje po przyjęciu pozycji siedzącej lub stojącej, uczucie silnego zmęczenia, obrzęki wokół kostek u nóg, zawroty głowy, świszczący oddech.
Oczywiście kaszel nocny może mieć też inne przyczyny. Nie musi być objawem choroby. Może być spowodowany np. suchym powietrzem w mieszkaniu. Problem występuje szczególnie w miesiącach zimowych.
Z przyczyn jeszcze zdrowotnych. Kaszel, który nasila się w nocy, zwłaszcza po przyjęciu pozycji leżącej, jest charakterystyczny dla ostrego zapalenia oskrzeli. Występuje też przy zapaleniu krtani czy tchawicy. Może być również pierwszym objawem astmy lub sygnałem, że choroba jest źle kontrolowana.
Dużym nasileniem, zwłaszcza w nocy, cechuje się kaszel alergiczny.
Kaszel, który dokucza nocą, jest szczególnie uciążliwy w przypadku kaszlu produktywnego, czyli kaszlu z wydzieliną. W takim przypadku zaleca się spać w takiej pozycji, by głowa znajdowała się na lekkim podwyższeniu, np. nieco wyżej na poduszce.
Eksperci z Harvard Medical School radzą również, by po jedzeniu pozostać w pozycji pionowej - poczekać godzinę lub dwie, zanim się położymy. Warto mieć w domowej apteczce preparaty na kaszel, a takim naturalnym środkiem, po który można sięgnąć, jest miód. Wykazano, że dodanie miodu do ciepłych napojów takich jak woda czy herbata bądź przyjęcie jednej lub dwóch łyżek przynosi umiarkowane korzyści w łagodzeniu kaszlu.
Jeśli kaszel występuje z powodu suchego powietrza w mieszkaniu, warto używać nawilżacza powietrza.
Kiedy nocny kaszel to nowy objaw, jest dokuczliwy, nie ustępuje, należy skontaktować się z lekarzem.
CZYTAJ TAKŻE:
Tyle powinien trwać kaszel w infekcji. Ból czy krew to mogą być zwiastuny raka
