Zaćma - główna przyczyna upośledzenia wzroku na świecie
Zaćma, zwana też kataraktą, to choroba polegająca na postępującym mętnieniu soczewki. W zdrowym oku soczewka jest całkowicie przezroczysta, dlatego bez problemu przepuszcza docierające do oka promienie słoneczne. Zmętnienie to uniemożliwia, powodując problemy z widzeniem. Zaćma przez długi czas nie daje objawów. Ostatecznie może stać się przyczyną ślepoty.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zaćma jest główną przyczyną upośledzenia wzroku. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazały, że prawie u 40 proc. mężczyzn i u ok. 45 proc. kobiet po 74. roku życia rozpoznano zaćmę, która zmniejszyła ostrość widzenia. Niestety, do tej pory nie pojawiły się rzetelne dane odzwierciedlające liczbę zachorowań w Polsce.
W naszym kraju co roku przeprowadza się aż trzy tysiące operacji zaćmy rocznie w przeliczeniu na milion mieszkańców, co czyni ten zabieg najpopularniejszą operacją okulistyczną. W wysoko rozwiniętych krajach Unii Europejskiej i Ameryki Północnej przeprowadza się ponad sześć tysięcy takich zabiegów.
Do tej pory przyczyny zaćmy nie są do końca poznane. Wiadomo, że jest to choroba wieloczynnikowa, która postępuje wraz z wiekiem. W soczewce zaczynają tworzyć się białka o wysokiej masie cząsteczkowej. Dochodzi do zmiany kierunku rozchodzenia się fali i rozproszenia promieni świetlnych.
Dowiedziono, że do rozwoju zaćmy przyczyniają się:
- czynniki genetyczne - może być dziedziczona na drodze autosomalnej dominującej;
- zakażenie w okresie dzieciństwa - np. wirusem różyczki, wirusem opryszczki, cytomegalowirusem, a także przebycie polio, toksoplazmozy czy grypy;
- urodzenie się dziecka o niskiej masie;
- narażenie płodu na promieniowanie jonizujące;
- niektóre zaburzenia metaboliczne;
- zespół Downa.
Z kolei zaćma wtórna pojawia się jako powikłanie niektórych chorób, np.:
- cukrzycy,
- zapalenia twardówki,
- zapalenia rogówki,
- jaskry dokonanej,
- urazu gałki ocznej,
- niedoczynności przytarczyc.
Objawy zaćmy na początku trwania choroby są trudne do wychwycenia. Osoby zmagające się z kataraktą w pierwszej kolejności doświadczają zwykle zaburzeń ostrości widzenia. Pojawia się zjawisko olśnienia przy patrzeniu na źródło światła, którego powodem jest rozszczepienie promieni świetlnych w miejscach zmętnienia soczewki.
Skutkiem zaćmy bywa pogorszenie się widzenia barw, a także kłopoty z czytaniem i oglądaniem telewizji.
Najcięższym powikłaniem zaćmy jest utrata wzroku. Niektórzy pacjenci mają zeza lub oczopląs, cierpią na problemy w ocenie odległości. Katarakta może dotyczyć jednego lub obu oczu.
Rozpoznanie zaćmy nie wymaga wykonania skomplikowanych badań. Podstawą do postawienia trafnej diagnozy jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu z pacjentem. Okulista bada wygląd przedniej części gałki ocznej przy użyciu lampy szczelinowej. Przeprowadza także badanie dna oka i dzięki temu może potwierdzić lub wykluczyć występowanie zmian, które mogą doprowadzić nawet do utraty wzroku. W tym miejscu należy zaznaczyć, że do takich zmian należą: odwarstwienie siatkówki, zanik nerwu wzrokowego i zmiany zwyrodnieniowe plamki.
Kataraktę można leczyć tylko operacyjnie przez wszczepienie nowej soczewki.
Generalnie, decyzję o operacji podejmuje się w ostateczności. O tym, czy istnieją wskazania do zabiegu, decyduje lekarz na podstawie oceny stopnia utraty ostrości wzroku. W trakcie operacji pacjentowi podaje się diklofenak - lek ten ma za zadanie hamować rozwój zapalenia, które mogłoby wystąpić po zabiegu operacyjnym. W przeszłości usuwano całą soczewkę, a na jej miejsce wstawiano sztuczną. Nie było to jednak korzystne z punktu widzenia pacjentów, którzy po zabiegu cierpieli na nadwzroczność.
Współcześnie w leczeniu zaćmy korzysta się z lasera femtosekundowego (ang. Femtosecond Laser-assisted Cataract Surgery, FLACS). Do zalet tej metody należą: lepsze ułożenie soczewki wewnątrzgałkowej i mniejsze ryzyko zapalenia w komorze przedniej, lepsze nacięcie rogówki i mniej szkód w śródbłonku.
Czytaj także:
Odklejanie się siatkówki - komu grozi?
Operacja usunięcia zaćmy obniża ryzyko rozwoju choroby Alzheimera
