Pomogą wykryć choroby i stłuszczenie narządów. Ważne dla osób z nadwagą
Otyłość to już dolegliwość globalna: nie ma na świecie ani jednego kraju, który nie byłby nią dotknięty. Według szacunków World Obesity Federation, międzynarodowej organizacji zajmującej się problemem otyłości, problem ten dotyczy ponad miliarda ludzi. Polskie statystyki również nie napawają optymizmem: prawie 20 proc. z nas (dorosłych) jest otyłych, kolejne 40 proc. ma nadwagę. Na szczęście minęły czasy, gdy otyłość piętnowało się i wyśmiewało - obecnie uznawana jest jako choroba cywilizacyjna, którą należy leczyć. Dziś przyjrzymy się badaniom, jakie można i warto wykonać w diagnostyce otyłości i profilaktyce chorób jej towarzyszącym. Jeśli jeszcze ich nie robiłeś, z poniższą listą udaj się do swojego lekarza.
Jeśli otyłość lub nadwaga nie są u ciebie jedynym symptomem, jaki obserwujesz, ale dodatkowo dostrzegasz u siebie inne niepokojące objawy, należy zastanowić się, czy nie masz do czynienia z jedną z chorób, które często towarzyszą otyłości.
Gdy obserwujesz u siebie senność, ospałość, brak energii, ciągłe poczucie zimna, trudności ze skupieniem i łatwe przybieranie na wadze, może to mieć coś wspólnego z niedoczynnością tarczycy. Tarczyca jest sterem metabolizmu w naszych ciałach: to od niej zależy wiele procesów i reakcji, w tym tych wpływających na zużycie energii, a co za tym idzie - na spalanie tkanki tłuszczowej. Gdy tarczyca produkuje zbyt małą ilość hormonów (tyroksyny i trójjodotyroniny - T4 i T3), mówimy o niej, że weszła w niedoczynność. Oznacza to, że metabolizm będzie spowalniał, a nam pozostanie niewiele energii pomimo jej dużych skumulowanych zapasów (nadwagi). Sprawdzenie, czy mamy do czynienia z upośledzoną pracą tarczycy, może dostarczyć nam informacji o tym, dlaczego tyjemy i nie możemy schudnąć.
Celem sprawdzenia, jak działa tarczyca, wykonuje się następujące oznaczenia z krwi:
- TSH - hormon tyreotropowy: wydzielany przez przysadkę mózgową hormon sterujący pracą tarczycy,
- fT3 i fT4 - wolne frakcje hormonów tarczycy,
- aTPO i antyTg - przeciwciała przeciwtarczycowe, obecne w autoimmunologicznych chorobach tarczycy,
Warto wykonać także USG tego gruczołu.
Kolejną chorobą, która ułatwia tycie, ale także - której tycie sprzyja - jest cukrzyca typu 2. Cukrzyca typu 2 jest chorobą metaboliczną, występującą u osób, u których gospodarka węglowodanowa nie jest utrzymywana w ryzach przez organizm. Jej przyczyną jest upośledzone wydzielanie insuliny lub upośledzona wrażliwość tkanek na insulinę. Ten drugi przypadek nazywamy insulinoopornością. Insulina niezbędna jest do wchłaniania glukozy z krwiobiegu do komórek i gdy tkanki nabierają oporności na nią, więcej glukozy zostaje we krwi. Tym samym podnosi się ilość wydzielanej insuliny, potrzebnej do wchłonięcia krążącej glukozy z krwi do komórek i narasta insulinooporność. Podnoszący się poziom glukozy jest groźny dla zdrowia, a czasem nawet dla życia. Podnoszący się poziom insuliny sprzyja tyciu i magazynowaniu energii, z kolei narastaniu insulinooporności sprzyja niewłaściwa dieta (bogata w cukry proste) oraz... nadwaga i otyłość.
Z tego względu w diagnostyce otyłości warto nie pominąć badań na insulinooporność i cukrzycę, do których należą:
- glukoza na czczo,
- insulina na czczo,
- a w przypadku nieprawidłowych wartości - doustny test obciążenia glukozą (OGTT).
Dolegliwością, czy też: jednostką chorobową, która zdecydowanie sprzyja tyciu, jest zespół policystycznych jajników (PCOS). W chorobie tej dochodzi do zmian hormonalnych, które powodują powstanie policystycznych jajników, przy okazji wpływając na takie cechy jak owłosienie w typowo "męskich" miejscach (jak broda czy wąs), czy gromadzenie się nadmiaru tkanki tłuszczowej. Aby wykluczyć bądź potwierdzić diagnozę niezbędne jest wykonanie badania ginekologicznego z USG transwaginalnym. Ponadto lekarz może poprosić o wykonanie badań hormonalnych z krwi, w szczególności testosteronu, estrogenów, kortyzolu i innych hormonów, które uzupełniają diagnozę.
Osoby z otyłością narażone są na dużo większe ryzyko chorób towarzyszących, takich jak choroby serca i krążenia, cukrzyca czy choroby wynikające ze stłuszczenia narządów. Z tego względu, gdy cierpimy na otyłość, powinniśmy regularnie wykonywać kilka badań.
Pierwszym z zalecanych badań jest lipidogram, czyli oznaczenie frakcji cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Osoby z wysokim poziomem cholesterolu i trójglicerydów (często idą one w parze z otyłością) mają wysokie ryzyko chorób naczyniowych i sercowych, zwłaszcza miażdżycy, która może prowadzić do poważniejszych powikłań, takich jak zator, zawał lub udar.
Kolejnym z badań, jakie warto wykonać, jest oznaczenie prób wątrobowych. Jest to kilka oznaczeń enzymów wątrobowych, które umożliwiają monitorowanie stanu wątroby i tego, jak pracuje. Jest to szczególnie ważna rzecz dla osób otyłych, ponieważ zachodzi u nich ryzyko stłuszczenia wątroby.
Jeszcze innym badaniem, które warto wykonać, jest oznaczenie poziomu hormonu leptyny. Jest to tzw. hormon sytości. Wydzielany jest on przez komórki tłuszczowe i powoduje zahamowanie uczucia głodu. Ponieważ ilość leptyny zależy od ilości tkanki tłuszczowej, u osób otyłych poziom tego hormonu jest chronicznie wysoki. Z tego względu komórki ośrodka głodu w mózgu przyzwyczajają się do wysokiego poziomu leptyny i ostatecznie - przestają na nią reagować. W konsekwencji tego nie dochodzi do zaspokojenia poczucia głodu, pomimo spożywania posiłków.
Kolejne z badań, które należy rozważyć, to oznaczenie poziomu kwasu moczowego we krwi. Jego poziom bezpośrednio związany jest z ryzykiem dny moczanowej - choroby, w której skrystalizowany kwas moczowy odkłada się w stawach, powodując ich opuchliznę i ból. U osób otyłych kwas moczowy ma zazwyczaj wyższy poziom, niż u osób szczupłych, co bezpośrednio może przekładać się na ryzyko zachorowania na dnę moczanową.
Pełna lista badań, które należy wykonać w diagnozowaniu i monitorowaniu otyłości:
- TSH, fT3, fT4, aTPO i antyTG,
- glukoza na czczo, insulina na czczo, ewentualnie OGTT,
- badania hormonalne (m. in. kortyzol, testosteron, estradiol),
- (dla pań) badanie ginekologiczne,
- lipidogram,
- próby wątrobowe,
- leptyna,
- kwas moczowy.
Jeśli do tego masz słabo urozmaiconą dietę, bogatą w tłuszcze i cukry proste, warto do powyższych badań dołączyć badania na niedobory substancji odżywczych i sprawdzić takie czynniki jak: żelazo, ferrytyna, witamina B12 (ewentualnie inne witaminy z grupy B), witamina D, kwas foliowy.
Źródła
https://data.worldobesity.com
https://mp.pl
Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2002.
CZYTAJ TAKŻE:
Poprawia tempo spalania i wydolność. Co to jest i jak działa trening metaboliczny?
Masz wystający brzuch? Nie rób tych ćwiczeń, bo pogorszysz sylwetkę
