Taki wynik cholesterolu to sygnał alarmowy. Wprowadzono nowe normy

Cholesterol i trójglicerydy to substancje niezbędne naszym organizmom. Razem wchodzą w skład lipidów: substancji, których głównymi funkcjami są budowa błon komórkowych, dostarczanie energii do organizmu oraz udział w przesyłaniu sygnałów, np. w układzie nerwowym. Cholesterol należy do grupy steroli. Jest organicznym związkiem chemicznym, którego pochodne wchodzą w skład błon komórkowych. 

Potocznie cholesterolem nazywamy cząstki pokrewnych substancji lipidowych - lipoprotein - krążące wraz z osoczem krwi. Z kolei trójglicerydy to wydajne źródło energii dla naszego organizmu. Inaczej nazywa się je triacyloglicerolami. Są to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych. One również krążą w naszych żyłach wraz z osoczem krwi. Wszystkie lipidy są dostarczane do naszych organizmów wraz z pożywieniem bądź syntezowane w wątrobie.

Lipidy są nam niezbędne do prawidłowego funkcjonowania, choć zyskały raczej złą sławę z powodu swojego powiązania z ryzykiem miażdżycy. Właśnie z tego powodu - ryzyka miażdżycy i innych chorób sercowo - naczyniowych - ważne jest kontrolowanie poziomu lipoprotein i trójglicerydów we krwi. Udowodniono bowiem, że im wyższe stężenie cholesterolu całkowitego i trójglicerydów, tym bardziej wzrasta ryzyko sercowo -naczyniowe, czyli prawdopodobieństwo zachorowania na choroby serca i krążenia. Badaniem, które  pozwala się dowiedzieć, ile lipoprotein i trójglicerydów krąży w naszych żyłach, jest lipidogram.

Lipidogram to badanie, które ocenia ilość krążącego cholesterolu całkowitego, jego poszczególnych frakcji i trójglicerydów. W badaniu tym znajdziemy takie oznaczenia jak:

• TC - cholesterol całkowity,
• HDL - cholesterol o wysokiej gęstości, nazywany potocznie "dobrym",
• LDL - cholesterol o niskiej gęstości, potocznie "zły",
• cholesterol nie - HDL - suma wszystkich frakcji cholesterolu, które nie wchodzą w skład HDL,
• TG - trójglicerydy.

W połowie 2024 roku Polskie Towarzystwo Diagnostyki Laboratoryjnej oraz Polskie Towarzystwo Lipidologiczne zmieniło wytyczne, dotyczące diagnozowania zaburzeń lipidowych i przestały obowiązywać dotychczasowe wartości referencyjne cholesterolu i TG.

Obecnie obowiązujące zakresy norm przedstawiają się następująco:

cholesterol całkowity - <190 mg/dl lub < 4,9 mmol/l
HDL - kobiety > 45 mg/dl (> 1,2 mmol/l); mężczyźni > 40 mg/dl (> 1 mmol/l)
LDL -  w zależności od ryzyka sercowo-naczyniowego:

• ekstremalne < 40 mg/dl (< 1 mmol/l);
• bardzo duże < 55 mg/dl (< 1,4 mmol/l);
• duże < 70 mg/dl (< 1,8 mmol/l);
• umiarkowane < 100 mg/dl (< 2,6 mmol/l);
• małe < 115 mg/dl (< 3 mmol/l)

cholesterol nie-HDL - w zależności od ryzyka sercowo-naczyniowego:

• ekstremalne < 70 mg/dl (< 1,8 mmol/l);
• bardzo duże < 85 mg/dl (< 2,2 mmol/l);
• duże < 100 mg/dl (< 2,6 mmol/l);
• umiarkowane < 130 mg/dl (< 3,4 mmol/l).

trójglicerydy  - na czczo < 100 mg/dl (< 1,1 mmol/l); nie na czczo < 125 mg/dl (1,4 mmol/l).

Dotychczasowe zakresy norm wynosiły dla cholesterolu całkowitego < 250 mg/dl, dla trójglicerydów z kolei < 150 mg/dl.

Dlaczego w ogóle zmieniły się zakresy wartości referencyjnych? Oceniono, że dla utrzymania się w najniższym możliwym ryzyku sercowo - naczyniowym, należy obniżyć normy cholesterolu, ale również trójglicerydów, w stosunku do norm, które obowiązywały jeszcze niedawno. Takie wartości graniczne pochodzą z analizy przypadków klinicznych, w oparciu o najnowszą wiedzę medyczną, bazującą na dowodach (evidence based medicine). 

Ostateczna norma jest ustalana w oparciu o wiele wskaźników, m. in. rozpiętość pomiarów u osób zdrowych czy zachorowalność i zgon z powodu chorób naczyniowo - sercowych u osób z grupy wysokich wartości cholesterolu i trójglicerydów.

Do każdego wyniku badania lipidogramu dołączony jest opis, z którego dowiemy się ile powinny wynosić wartości docelowe lub zakresy norm dla danego parametru. Tym, co powinno nas najbardziej interesować, jest wartość cholesterolu całkowitego i trójglicerydów, gdyż to m. in. od nich zależy nasze ryzyko sercowo naczyniowe (poza tym, w grę wchodzi jeszcze: ciśnienie skurczowe krwi, wiek, płeć i palenie tytoniu). Np. jeśli wartość cholesterolu całkowitego wynosi 200 mg/dl czy 11.1 mmol/l oznacza to, że jest ona za wysoka i należy podjąć działania, prowadzące do obniżenia tej wartości (dieta, ruch, leki). 

Podobnie jeśli chodzi o trójglicerydy: wartość badana nie powinna przekroczyć 100 mg/dl lub w innych jednostkach 1.1 mmol/l. Następnie przyglądamy się wartościom LDL i nie - HDL: to wszystkie cząsteczki "złego cholesterolu", czyli takiego, który sprzyja ryzyku miażdżycy i chorób sercowo naczyniowych. Tu, w zależności od tego, do jakiej grupy ryzyka należymy, czytamy wynik w odniesieniu do danej grupy. Lekarz powinien pomóc nam oszacować, w której grupie ryzyka się znajdujemy. Na koniec spoglądamy na HDL, czyli dobry cholesterol, którego powinniśmy mieć >45 lub >40 mg/dl, w zależności od płci.

W kompletnej ocenie lipidogramu powinien nam towarzyszyć lekarz, który oszacuje nasze ryzyko sercowo - naczyniowe i powie, jakie podjąć działania, aby je obniżyć lub zachować na dobrym poziomie.

Oznaczenie lipidogramu powinno być wykonywane raz do roku (dla ogólnej populacji) lub częściej, zgodnie ze wskazaniami lekarza, w następujących grupach:

• osoby z grup wysokiego ryzyka sercowo - naczyniowego,
• osoby z nadwagą/ otyłością,
• osoby z chorobami przewlekłymi, zwłaszcza wpływającymi na poziom lipidów w organizmie,
• osoby z wysokim ciśnieniem,
• palacze,
• osoby z dziedzicznymi zaburzeniami w metabolizmie lipidów.

Źródła:

1. https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidogram
2. Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2002.

CZYTAJ TAKŻE:

Wskazują, że powinniśmy ograniczyć spożycie masła. Podali powody

Najzdrowsza dieta świata. Zmniejsza ryzyko chorób, wydłuża życie. Jej sekret? Prostota

Dodaj dwie łyżki do jajecznicy, by zwiększyć ilość białka. Na kilka godzin zapomnisz o jedzeniu