Ten wskaźnik świadczy o wysokim ryzyku sercowym. Nie wystarczy badać poziom cholesterolu

Lipoproteina (a) to rodzaj cząsteczki tłuszczowo-białkowej, która pod względem budowy przypomina dobrze znany cholesterol LDL, nazywany potocznie "złym cholesterolem". Lipoproteina (a) składa się z cząsteczki LDL oraz dodatkowego białka, zwanego apolipoproteiną (a). 

To właśnie obecność apolipoproteiny (a) sprawia, że cząsteczka lipoproteiny (a) ma znaczący wpływ na powstawanie blaszek miażdżycowych w tętnicach. To, jak wysokie jest stężenie lipoproteiny (a) we krwi, w dużej mierze zależy od uwarunkowania genetycznego. Często jej wysoki wynik jest rodzinny, a podwyższone wartości mogą być notowane już od wczesnych lat życia. Co ważne - wynik lipoproteiny (a) może być wysoki, przy równoczesnym zachowaniu prawidłowego wyniku cholesterolu. 

Podwyższony poziom lipoproteiny (a) nie daje objawów, ale kilkukrotnie zwiększa ryzyko zawału serca, udaru mózgu, choroby niedokrwiennej oraz zwężenia zastawki aortalnej. 

Badanie Lp(a) wchodzi w skład badań profilaktycznych w ramach programu „Moje zdrowie", który dedykowany jest wszystkim osobom między 20. a 40. rokiem życia.

Na to badanie przede wszystkim powinny zdecydować się osoby, u których w rodzinie występowały choroby serca w wieku młodym, tj. u kobiet poniżej 55. roku życia i u mężczyzn poniżej 65. roku życia. 

Oprócz tego badanie to powinien wykonać każdy, kto ma zaburzenia lipidowe,u kogo w obrazowaniu potwierdzono rozwój miażdżycy, a także każdy, kto przebył zawał mięśnia sercowego, mimo prawidłowego poziomu LDL. 

Ważne jest też to, że badanie Lp(a) zazwyczaj wykonuje się tylko jeden raz w życiu. Tylko w ściśle uzasadnionych przypadkach lekarz może zlecić ponowną ocenę stężenia lipoproteiny.

Wysokie stężenie lipoproteiny (a) prowadzi do zmian w obrębie naczyń tętniczych i mięśnia sercowego. 

Odpowiada ona za odkładanie cholesterolu w ścianach naczyń tętniczych, a zatem przyspiesza ona rozwój miażdżycy. Ponadto wykazuje ona działanie antyfibrynolityczne, czyli utrudnia rozpuszczanie zakrzepów. 

Osoby z wysokim poziomem Lp(a) są narażone na uszkodzenie śródbłonka naczyń tętniczych, ponieważ lipoproteina nasila stany zapalne wewnątrz naczyń krwionośnych. Są też bardziej narażone na zwężenie i zwapnienie zastawki aortalnej, co może wiązać się z ingerencją chirurgiczną, celem leczenia. 

Poziom lipoproteiny (a) powinien sprawdzić każdy, bez wyjątku. Bez względu na to, czy poziom LDL i lipidów jest prawidłowy, czy nie - lipoproteina (a) jest uwarunkowana genetycznie, dlatego nawet osoby prowadzące zdrowy styl życia, o szczupłej budowie ciała, mogą znaleźć się w grupie podwyższonego ryzyka. 

W ramach programu profilaktycznego „Moje zdrowie" badanie to można wykonać całkowicie bezpłatnie. Wystarczy zgłosić się do swojego lekarza rodzinnego, wypełnić odpowiednią ankietę i otrzymać skierowanie na badania. Oprócz lipoproteiny (a) lekarz zleci także wykonanie badań w podstawowym zakresie, czyli:

• morfologię krwi,
• glukozę,
• kreatyninę (z eGFR), 
• lipidogram (cholesterol całkowity, LDL, HDL, triglicerydy), 
• TSH,
• badanie ogólne moczu.

Badanie Lp(a) wykonuje się z próbki krwi żylnej. Zwykle nie wymaga bycia na czczo. Wynik podaje się w mg/dl lub nmol/l. Wysokie stężenie to najczęściej wartości >50 mg/dl (lub >125 nmol/l) - interpretację wyniku powinien ocenić lekarz, biorąc pod uwagę cały profil ryzyka pacjenta.

Lp(a) zależy głównie od genów, dlatego zmiana stylu życia nie zawsze powoduje jej wyraźny spadek. Mimo to zdrowe nawyki odgrywają ważną rolę, ponieważ pomagają obniżać pozostałe czynniki ryzyka i mają realny wpływ na zdrowie ogólne, w tym także zdrowie układu sercowo naczyniowego. 

Najważniejsze aspekty zdrowego stylu życia i profilaktyki to:

• stosowanie diety  śródziemnomorskiej, która wspiera profil lipidowy,
• regularna aktywność fizyczna, która wspomaga pracę układu sercowo-naczyniowego,
• kluczowe jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, 
• rzucenie palenia redukuje ryzyko miażdżycy i zakrzepów.

Obecnie brak powszechnie dostępnego leku specyficznie obniżającego Lp(a), jednak trwają zaawansowane badania nad terapiami RNA, które w przyszłości mogą stać się standardem leczenia.

Źródła:

1. https://journals.viamedica.pl/polish_heart_journal/article/view/99706
2. https://ptmr.info.pl/wp-content/uploads/2025/08/LipoproteinaA-Informacja-dla-pacjentow-.pdf

CZYTAJ TAKŻE:

Zawał groźny nie tylko dla serca. Najnowsze badania nie pozostawiają złudzeń

Te objawy świadczą o rozwijającej się niewydolności. Kłopoty z sercem to nie tylko kołatanie i ból

Czynniki, które osłabiają serce. To prosta droga do niewydolności układu krążenia