Działa na zszargane nerwy, obniża ciśnienie, uśmierza ból. Usprawnia też trawienie

Kozłek lekarski (łac. Valeriana officinalis), znany lepiej jako waleriana, to roślina, której szczególne właściwości zauważył już Hipokrates. Używano jej powszechnie także w średniowieczu - zwłaszcza w Europie, do leczenia bólów głowy i innych dolegliwości oraz w celu wyciszenia. Wraz z biegiem lat zyskiwała na popularności, a dziś dostępna jest w prawie każdej aptece w postaci m.in. kropli, tabletek, ekstraktów.

Kozłek lekarski ma białe lub różowe kwiaty, ale substancje odpowiadające za jego walory lecznicze ulokowane są w kłączu. Jego charakterystyczny wygląd nasuwa skojarzenie z kozią brodą, stąd prawdopodobnie wzięła się nazwa rośliny. 

Kozłek lekarski zawdzięcza swoje działanie następującym substancjom:

• kwasowi walerianowemu i jego solom - odpowiadają za uspokojenie organizmu;
• irydoidom - przypisuje się im właściwości przeciwbólowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, a także hamujące nadmiernie pobudzony układ nerwowy. Dodatkowo zwiększają wchłanianie kwasu walerianowego;
• aktynidynie - czyli związkowi z grupy alkaloidów, który według badań wykazuje działanie przeciwlękowe, uspokajające i nasenne. Uważa się, że aktynidyna może wpływać na działanie receptorów GABA w mózgu, co przyczynia się do poprawy jakości snu oraz łagodzenia objawów stanów lękowych;
• flawonoidom - wzmacniają i chronią ściany naczyń krwionośnych, jednocześnie zmniejszając skutki stresu oksydacyjnego.

Kozłek lekarski jest kojarzony przede wszystkim jako środek wyciszający i ułatwiający zasypianie. Jednak na tym nie kończą się jego dobroczynne właściwości. Wśród zalet waleriany wymienia się także działanie:

• obniżające napięcie ośrodkowego układu nerwowego,
• zmniejszające ciśnienie krwi,
• ochronne dla serca i naczyń,
• uśmierzające ból,
• usuwające owrzodzenia jamy ustnej,
• poprawiające kondycję skóry,
• moczopędne,
• łagodzące dyskomfort związany z menstruacją.

Co ciekawe, roślina działa zupełnie odmiennie na niektóre koty. Zwierzęta po kontakcie z nią mogą doświadczać euforii i pobudzenia.

Preparaty zawierające kozłka lekarskiego są zalecane szczególnie tym, którzy mają problemy ze snem lub żyją w ciągłym stresie. Istnieją naukowe doniesienia mówiące o tym, że stosowanie waleriany zawierającej irydoidy może przynosić korzyści osobom z chorobami reumatycznymi, migreną i bólami pleców. 

Roślina sprawdza się również u osób mających problemy z włosami i stanem skóry (wspomaga leczenie egzemy, łupieżu i łuszczycy). Waleriana działa rozkurczowo na układ pokarmowy, może być więc stosowana w kolkach i skurczach żołądka (wchodzi w skład kropli żołądkowych). Ponadto wzmaga apetyt i usprawnia trawienie. Walerianę przyjmują także kobiety zmagające się z zespołem napięcia przedmiesiączkowego i menopauzą. 

Jak już wspomniano, waleriana dostępna jest w rozmaitych formach, w tym jako suszona roślina, krople, kapsułki, tabletki, ekstrakt, a nawet nalewka. Można ją przyjmować doustnie, a także stosować miejscowo w postaci okładów lub dodawać do kąpieli.

Preparaty zawierające kozłka lekarskiego nie powinny być stosowane dłużej niż miesiąc. Nie wolno ich łączyć z alkoholem. Ze względu na możliwość występowania zawrotów głowy i spowolnienia reakcji należy zachować szczególną ostrożność podczas prowadzenia pojazdów. Pomimo tego, że waleriana uznawana jest za bezpieczną i większość środków mających ją w swoim składzie dostępnych jest bez recepty, przed ich suplementacją najlepiej skonsultować się z lekarzem oraz dokładnie przeczytać ulotkę dołączoną do opakowania.

Waleriana nie powoduje uzależnienia, a przeciwwskazania do jej stosowania są nieliczne. Odradza się, by przyjmowały ją kobiety w ciąży i karmiące, osoby zażywające leki przeciwdepresyjne, przeciwhistaminowe, zwiotczające mięśnie i dzieci poniżej 3. roku życia. Nie może być przyjmowana także przez osoby z chorobami wątroby i nadwrażliwością na walerianę lub jakikolwiek składnik preparatu.

Źródła:

Możdżeń, K., Cebula, N., & Barabasz-Krasny, B. Rośliny stosowane w preparatach przeciwbólowych dostępnych w sprzedaży. Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce, 45-53.

Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990.

Grabska-Kobyłecka, Izabela, and Dariusz Nowak. "Sen, bezsenność i jej leczenie-krótki przegląd aktualnej wiedzy ze szczególnym uwzględnieniem ziołolecznictwa." Pediatria i Medycyna Rodzinna 3.10 (2014). 

CZYTAJ TAKŻE: 

Nigdy nie popijaj tym tabletek. Lek nie zadziała lub wywoła skutki uboczne

Zbawienny nie tylko dla wątroby. Czystek łagodzi stany zapalne i wymiata toksyny

Na wysoki cukier, stany zapalne i problemy żołądkowe. Berberyna to nowy hit wśród suplementów