Zatrucie grzybami. Postępowanie i pierwsza pomoc
Co roku w Polsce odnotowuje się kilkaset przypadków zatrucia grzybami. Grzybobranie jest bardzo popularne, jednak nie każdy ma doświadczenie lub wystarczającą wiedzę, by bezproblemowo rozpoznać grzyby jadalne od trujących. Zjedzenie tych drugich niesie ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne wymagające hospitalizacji, a nawet prowadzi do śmierci. Jakie jest prawidłowe postępowanie w przypadku zjedzenia trującego grzyba?
Trujące grzyby mogą do złudzenia przypominać grzyby jadalne, dlatego zatruciom najczęściej ulegają osoby, które są amatorami grzybobrania. Lista grzybów wywołujących szereg problemów zdrowotnych jest długa, bowiem nie tylko muchomor sromotnikowy jest zagrożeniem. Grzyby niejadalne dzieli się na grzyby trujące oraz śmiertelnie trujące. Ich podział jest uzależniony od reakcji organizmu, jakie pojawiają się po ich spożyciu:
- grzyby trujące - to grzyby, które działają niekorzystnie na układ nerwowy. Zawarta w nich muskaryna podrażnia go, wywołując tym samym: zwolnienie akcji serca, zwężenie źrenic, zaburzenia oddychania, zlewne poty. Do grzybów trujących zalicza się m.in.: strzępiaka, krowiaka podwiniętego, maślankę wiązkową, muchomora czerwonego, muchomora plamistego, czubajkę czerwieniącą.
- grzyby śmiertelnie trujące - to z kolei grzyby, które prowadzą do szybkiego uszkodzenia miąższowych narządów wewnętrznych, w pierwszej kolejności wątroby oraz nerek. Zawierają w sobie silne substancje toksyczne, takie jak amanityna, falloidyna czy orelanina. Do grupy grzybów śmiertelnie trujących zalicza się m.in.: muchomora sromotnikowego, piestrzenicę kasztanowatą, zasłonaka rudego, zasłonaka brunatnego czy muchomora jadowitego.
Grzyby trujące nie przestają być szkodliwe nawet po obróbce termicznej. To kluczowa informacja, ponieważ nawet duszone czy gotowane, podane z innymi produktami spożywczymi - zachowują swoją toksyczność i stanowią olbrzymie niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia.
Objawy zatrucia grzybami mogą wystąpić natychmiastowo lub są odwleczone w czasie. Najczęściej, w przypadku dużej zawartości toksyn w grzybie, pierwsze symptomy pojawiają w ciągu 30 minut od spożycia. W przypadku powolnego uwalniania się substancji szkodliwych do organizmu, mogą wystąpić dopiero na kilka godzin po spożyciu posiłku.
Do najczęstszych objawów zatrucia grzybami zalicza się:
- nudności,
- bóle brzucha,
- biegunkę.
Ze strony układu nerwowego pojawiają się takie objawy, jak:
- nadmierna potliwość,
- uczucie duszności,
- zaburzenia widzenia,
- zaburzenia równowagi,
- rozszerzone źrenice,
- suchość w ustach,
- pobudzenie psychoruchowe.
W przypadku zatrucia nie muszą występować wszystkie objawy, jeśli jednak część z nich pojawia się po spożyciu grzybów, najważniejsze jest szybkie zareagowanie, bowiem wraz z upływem czasu, wzrasta ryzyko poważnych uszkodzeń narządów wewnętrznych, a nawet śmierci.
Jeśli dojdzie do spożycia grzybów trujących, natychmiastowa reakcja jest najważniejsza. Przede wszystkim należy pozbyć się czynnika oddziaływującego toksycznie poprzez sprowokowanie wymiotów. Ważne jest, by prowokować je tylko wtedy, jeśli nie doszło do zaburzeń świadomości u osoby poszkodowanej. W innym przypadku może dojść do zachłyśnięcia, co jest bezpośrednim stanem zagrażającym życiu. Kolejną ważną kwestią jest zabezpieczenie wymiocin do badań toksykologicznych. Na ich podstawie dobiera się dalsze leczenie u osoby, u której doszło do zatrucia.
W przypadku objawów zatrucia należy niezwłocznie wezwać zespół ratownictwa medycznego lub przekazać poszkodowanego do najbliższego oddziału ratunkowego.
Nigdy nie należy na własną rękę podawać jakichkolwiek środków mających na celu zobojętnienie treści pokarmowej (np. mleko), ponieważ może to przyspieszyć wchłanianie się toksyn do krwioobiegu.
W warunkach szpitalnych dokonuje się płukania żołądka u osoby poszkodowanej, zarówno przytomnej jak i nieprzytomnej (po wcześniejszej intubacji).
Kolejnym etapem jest przerwanie krążenia toksyn między jelitami a wątrobą i w tym celu stosuje się węgiel aktywowany. W warunkach szpitalnych pozostawia się roztwór węgla w żołądku, a następnie odsysa całkowicie treść żołądkową i podaje kolejną dawkę węgla.
U pacjentów, u których doszło do zatrucia grzybami, bardzo często rozwija się odwodnienie, a także zaburzenia metaboliczne. Dochodzi do rabdomiolizy (uszkodzeniu ulegają mięśnie, uwalniając tym samym toksyny do krwioobiegu), która w konsekwencji wywołuje uszkodzenie nerek. Pacjenci po zatruciu grzybami często wymagają dializowania.
Jeśli leczenie rozpoczęło się zbyt późno, lub poziom toksyn spożytych przez poszkodowanego był wysoki, a źródłem zatrucia były grzyby śmiertelnie trujące - uszkodzeniu ulegają komórki wątrobowe, prowadząc do jej zapalenia i niewydolności. U takich pacjentów błyskawicznie rozwija się żółtaczka, występuje skaza krwotoczna, prowadząca do niewydolności wielonarządowej, a następnie zgonu. Śmierć następuje najczęściej między 5 a 15 dniem od zatrucia.
W przypadku ciężkiego zatrucia oraz niewydolności wątroby, jedynym ratunkiem może okazać się przeszczep wątroby.
Coraz więcej mówi się również o leczeniu sylibiliną, lekiem powstałym na bazie ostropestu plamistego, która ochrania hepatocyty (komórki wątrobowe) przed działaniem toksyn.
CZYTAJ TAKŻE:
