Wypryski i zmiany skórne to problem nawet 40-latków. Winne nie tylko hormony

Trądzik pospolity (acne vulgaris) to przewlekła choroba rozwijająca się na skutek nieprawidłowej pracy gruczołów łojotokowych. Nadmierne wydzielanie sebum powoduje powstawanie zmian lokalizujących się przede wszystkim w tzw. strefie T, czyli w obszarze brody, nosa i czoła, a czasem również na dekolcie lub plecach. Zwiększone wydzielanie łoju zatyka pory, co prowadzi do zablokowania aparatu włosowo-łojowego i kumulowania się bakterii, co skutkuje zintensyfikowanym rogowaceniem mieszków włosowych. Zrogowaciały naskórek i łój mieszają się, w efekcie powstają pryszcze, grudki, zaskórniki oraz guzki i ropnie. 

Według szacunków trądzik występuje nawet u ponad 80 proc. nastolatków i 8 proc. ludzi pomiędzy 35. a 44. rokiem życia, co czyni go najczęstszą chorobą skóry. W ostatnich latach obserwuje się nasilone zachorowania także w populacji dorosłych po 25. roku życia. 

Produkcja łoju stymulowana jest przez: zwiększoną produkcję androgenów, spożywanie żywności wysoko przetworzonej i czynniki genetyczne. Za przyczynę trądziku uważa się także obecność w skórze bakterii z gatunku Cutibacterium Acnes i niewłaściwą pielęgnację. 

Do najważniejszych błędów higienicznych mogących prowadzić do zatykania porów należą:

• stosowanie niewłaściwych środków do pielęgnacji skóry - nakładanie na skórę produktów o niesprawdzonej jakości lub niedobranych do rodzaju skóry może prowadzić do zaostrzenia istniejących zmian, dlatego przed zakupem skonsultuj się z dermatologiem;
• używanie ręczników - jeśli masz problemy z cerą, lepiej nie wycieraj się wielorazowymi ręcznikami, które są wręcz idealnym siedliskiem dla drobnoustrojów;
• zasypianie w makijażu - kładąc się spać w make-upie uniemożliwiasz naskórkowi regenerację. Poza tym do podkładu w ciągu dnia przyklejają się: brud, bakterie i inne drobnoustroje; 
• wyciskanie wykwitów - to zdecydowanie nie jest dobry pomysł. Niesterylne oczyszczenie skóry może skutkować powstawaniem blizn i kolejnych pryszczy;
• nadmierne wysuszanie skóry - wydaje się, że skoro zmiany obecne w trądziku są przeważnie sączące, to wysuszenie ich różnymi kosmetykami pozwoli je pokonać. Niestety, niewystarczające nawilżenie zwiększa tylko produkcję sebum.

Wyróżniamy kilka rodzajów trądziku, które różnią się między sobą m.in. stopniem nasilenia, rodzajem zmian i umiejscowieniem:

• trądzik pospolity - dzieli się na: trądzik zaskórnikowy, który charakteryzuje się występowaniem zaskórników otwartych i zamkniętych, bez wyraźnego stanu zapalnego, trądzik grudkowo-torbielowaty - jego najcięższą postacią jest trądzik piorunujący, dla którego typowe są stany zapalne z tendencją do rozpadu, a także trądzik skupiony, na który cierpią głównie mężczyźni - wykwity zajmują okolicę pachową, pachwinową i pośladki, przyjmując postać dużych zaskórników lub nacieków, którym towarzyszy stan zapalny;
• trądzik różowaty - klasyfikowany jest jako zapalny, przewlekły i nawracający. Dotyczy najczęściej osób między 30. a 60. rokiem życia, zwłaszcza kobiet;
• trądzik młodzieńczy - zmiany trądzikowe nasilają się w wieku dojrzewania, a potem samoistnie ustępują. Dermatoza lokalizuje się zwłaszcza na twarzy i plecach;
• trądzik związany z przyjmowaniem steroidów anabolicznych - zażywając tego typu środki, należy liczyć się z pogorszeniem kondycji skóry. W tej odmianie choroby zmiany skupione są zazwyczaj na twarzy, klatce piersiowej, plecach i słabo odpowiadają na leczenie, wykazując tendencję do rozpadu;
• trądzik noworodkowy i niemowlęcy - trądzik noworodków występuje w łagodnej formie u 20 proc. noworodków, częściej płci męskiej, i powstaje prawdopodobnie pod wpływem androgenów matki. Natomiast trądzik niemowlęcy to choroba skóry, która może wystąpić w pierwszych miesiącach życia dziecka, zazwyczaj między trzecim a 12. Zmiany skórne mają łagodny charakter i zwykle ustępują samoistnie w ciągu kilku tygodni;
• trądzik wyzwalany przez określone czynniki: polekowy (jod, barbiturany, witamina B12), trądzik kosmetyczny oraz polekowy trądzik zawodowy (oleje, pyły, chlor).

Leczenie trądziku powinno odbywać się wyłącznie zgodnie z zaleceniami dermatologa. Niesprawdzone terapie, niemające potwierdzenia medycznego, mogą wyłącznie pogorszyć stan twojej skóry, czasem nieodwracalnie. To specjalista podpowie ci, jak właściwie pielęgnować cerę, a także przepisze odpowiednią kurację. 

Leczenie trądziku pospolitego bazuje na retinoidach i antybiotykach. Pierwsze z nich normalizują keratynizację oraz zapobiegają powstawaniu mikrozaskórników. Antybiotyki wykazują właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Antybiotykami rekomendowanymi do stosowania miejscowego są klindamycyna, erytromycyna i minocyklina, a w ciężkich postaciach choroby także izotretynoina. Poprawę uzyskuje się również po stosowaniu maści z kwasem salicylowym i kwasem azelainowym. Nie tylko zmniejszają produkcję sebum, ale i zabijają bakterie oraz stymulują złuszczanie się naskórka.

Rozpoczynając walkę z trądzikiem, należy uzbroić się w cierpliwość i mieć na uwadze, że momentami może okazać się nierówna. Zdarza się, że kuracja zajmuje nawet kilka lat i przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Najrozsądniejsze, co możesz zrobić, to: przestrzegać zasad higieny, regularnie zgłaszać się do dermatologa, zredukować stres, zadbać o dietę (unikać wysoko przetworzonych produktów, a także smażonych, tłustych i pikantnych dań), stosować olejki na trądzik, np. rycynowy, herbaciany lub różany, oraz przemywać twarz tonikiem polecanym przez dermatologa.

Źródła:

Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2022

Interna Szczeklika 2023, red. P. Gajewski, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.

M. Czarnecka-Operacz, A. Sadowska-Przytocka, Klasyczne zmiany skórne u noworodków jako trudny problem w codziennej praktyce klinicznej, "Pediatria po Dyplomie" 2017, tom 21, nr 1.

Oge' LK, Broussard A, Marshall MD. Acne Vulgaris: Diagnosis and Treatment. Am Fam Physician. 2019 Oct 15;100(8):475-484. PMID: 31613567.

CZYTAJ TAKŻE: 

Plamy starcze. Dermatolog wyjaśnia, skąd się biorą, czy mogą być groźne i jak je usuwać

Menopauza wpływa na wygląd. Te zmiany na twarzy są charakterystyczne

Maść z witaminą F na skórę z problemami. Usuwa zaczerwienienia, zmarszczki i blizny