Objawy boreliozy są bardzo mylące. Wtedy powinna zapalić się czerwona lampka

Borelioza, zwana inaczej chorobą z Lyme, jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób odkleszczowych na całym świecie. Wywoływana jest przez krętki bakterii z rodzaju Borrelia, które za pośrednictwem kleszczy z rodzaju Ixodes przenoszone są na człowieka po ukąszeniu, a następnie rozprzestrzeniają się wraz z krwią do różnych narządów w organizmie. Choroba z Lyme przebiega w trzech fazach: stadium wczesnym - ograniczonym do miejscowej zmiany skórnej, stadium narządowym, a ostatecznie stadium przewlekłym. Okres tzw. wylęgania, czyli etap rozwoju choroby od czasu zakończenia infekcji do wystąpienia pierwszych objawów chorobowych, wynosi zwykle od trzech do 30 dni.

Objawy boreliozy często są niespecyficzne i mogą dotyczyć różnych narządów i tkanek w zależności od etapu infekcji. Jednak pierwszym i najbardziej charakterystycznym dla tej choroby symptomem jest zdecydowanie rumień wędrujący, który występuje u 30 do 70 proc. wszystkich zakażonych krętkami. Czerwonawa plamka lub grudka, pojawiająca się średnio po siedmiu dniach od ukąszenia, szybko powiększa się ku obwodowi, tworząc typowe przejaśnienie w środku. Średnica rumienia przekracza 5 cm, jego brzegi są wyraźnie odgraniczone, dodatkowo zmiana pozostaje w płaszczyźnie skóry, jest niebolesna i nieswędząca.

Zdarza się, że opisywany objaw zostaje: przeoczony, np., gdy występuje na owłosionej skórze głowy, lub pomylony z reakcją alergiczną czy ugryzieniem owada (czasami rumień ma jednolite zabarwienie). Co więcej, zmianie skórnej towarzyszą niekiedy dolegliwości grypopodobne, takie jak: gorączka, osłabienie, bóle mięśniowe czy powiększenie węzłów chłonnych, dlatego chory mylnie sądzi, że cierpi na popularną chorobę wirusową i bagatelizuje problem. Co prawda, rumień wędrujący w większości przypadków jest samoograniczający i znika po kilku tygodniach, ale należy wiedzieć, że nie oznacza to wyleczenia boreliozy i każdą podejrzaną zmianę powinno się skonsultować z lekarzem. Warto zaznaczyć, że nieleczona borelioza po wielu miesiącach lub latach od pierwotnej infekcji przechodzi w fazę przewlekłą, która charakteryzuje się głównie zaburzeniami neurologicznymi i reumatologicznymi.

Objawy w stadium infekcji rozsianej rozwijają się nawet do 12 tygodni od ukąszenia przez kleszcza. W tym czasie dochodzi do rozsiewu bakterii Borrelia, które za pośrednictwem naczyń krwionośnych i chłonnych rozprzestrzeniają się i zajmują różne narządy w naszym ciele. 

Symptomy w tej fazie obejmują ogólne złe samopoczucie, bóle mięśni, gorączkę, a także dolegliwości ze strony różnych układów:

• objawy kardiologiczne - występują u niewielkiego procenta chorych i manifestują się zwykle zaburzeniami rytmu serca, zapaleniem mięśnia sercowego i dusznością;
• objawy stawowe - najczęściej rozwija się zapalenie jednego, rzadziej kilku dużych stawów, np. kolanowego czy łokciowego, które objawia się bólem i opuchlizną wokół stawu; stany zapalne mają charakter nawracający, ale z czasem stają się łagodniejsze i pojawiają się rzadziej;
• objawy neurologiczne - ujawniają się w postaci porażenia nerwu twarzowego (tzw. porażenie Bella), symptomów przypominających zapalenie opon mózgowych (sztywność karku, silne bóle głowy, gorączka), zaburzeń widzenia czy odrętwienia;
• objawy skórne - inne zmiany skórne w boreliozie to np. niebolesny, czerwononiebieskawy guzek, najczęściej na małżowinie ucha, brodawce sutkowej lub mosznie, który pojawia się w kilka tygodni po ukłuciu. Jest to tzw. chłoniak limfocytowy skóry. Osoby zmagające się z boreliozą kilka lat po zakażeniu mogą doświadczać także przewlekłego zanikowego zapalenia skóry kończyn, które początkowo ujawnia się jako obrzęk zapalny, natomiast potem dominuje zanik - cienka skóra z fioletowym przebarwieniem, pozbawiona owłosienia.

Większość przypadków zachorowania na boreliozę da się całkowicie wyleczyć dzięki zastosowaniu odpowiedniej terapii przeciwbakteryjnej. Antybiotykiem z wyboru jest doksycyklina, a leczenie trwa od siedmiu do 28 dni w zależności od postaci choroby. Wniosek jest prosty: szybsze wykrycie choroby we wczesnym stadium wiąże się z krótszą antybiotykoterapią.

Nie każde ukąszenie przez kleszcza oznacza boreliozę, gdyż tylko część z nich zainfekowana jest krętkami Borrelia. Zawsze jednak warto chronić się przed tymi pasożytami i przestrzegać kilku prostych zasad ostrożności, po to, aby uniknąć ewentualnych problemów zdrowotnych. 

Przede wszystkim podczas wycieczki po lesie czy łące powinno się spryskać odzież środkami odstraszającymi kleszcze. Niektóre preparaty mogą być dodatkowo stosowane bezpośrednio na skórę, co jeszcze bardziej zwiększa ochronę. Noszenie długich spodni i koszulek z długim rękawem w jasnych kolorach, zakrytych butów oraz nakrycia głowy również może pomóc w zminimalizowaniu ryzyka ugryzienia. W trakcie spacerów lepiej poruszać się środkiem szlaku, z dala od wysokiej trawy i zarośli, a po powrocie do domu zalecane jest, by dokładnie obejrzeć skórę, wziąć prysznic i umyć głowę.

Źródła:

Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 2023.

Skar, Gwenn L. and Kari A. Simonsen. “Lyme Disease." StatPearls, StatPearls Publishing, 1 September 2024.

CZYTAJ TAKŻE: 

Objawy niedoboru zwalają na wiek. Wśród nich bóle mięśni i problemy z pamięcią

Mrowienie, drętwienia i uczucie zmęczenia. Tak objawia się amyloidoza

Do tego prowadzi brak snu i przewlekły stres. Ciało wysyła nietypowy sygnał