Męskie hormony niszczą organizm kobiety, czyli czym jest PCOS?

Zespół policystycznych jajników, znany również jako PCOS i zespół wielotorbielowatych jajników to zaburzenie dotyczące aż kilkunastu proc. kobiet w wieku rozrodczym. Swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznemu obrazowi jajników widocznemu w USG, które są wyraźnie powiększone i pokryte licznymi torbielami.

Poza wywoływaniem wielu uciążliwych objawów, PCOS jest również najczęstszą przyczyną żeńskiej niepłodności. Dolegliwości odczuwane przez kobiety nim dotknięte, spowodowane są wpływem zbyt wysokich stężeń męskich hormonów (znajdujących się w organizmie kobiety) na jajniki. Brak odpowiedniego leczenia prowadzi do zaburzeń lipidowych i zachwiania równowagi węglowodanowej, dlatego pacjentki cierpiące na tę przypadłość mają większe ryzyko zachorowania na: choroby układu krążenia, zespół metaboliczny, cukrzycę typu II oraz nowotwory błony śluzowej macicy. Co ciekawe w Polsce schorzenie jest nadrozpoznawane, zwłaszcza u nastolatek.

Mechanizm PCOS bez wątpienia należy do złożonych i wciąż nie został do końca poznany. Wiadomo, że w występowaniu zespołu biorą udział czynniki: endokrynologiczne, genetyczne, środowiskowe i metaboliczne.

Badania sugerują, że do rozwinięcia zespołu policystycznych jajników predysponuje nadmierne narażenie na męskie hormony w życiu płodowym i wczesne rozpoczęcie się procesu dojrzewania. Zaburzenie pojawia się częściej u kobiet prowadzących niezdrowy tryb życia i tych z nadwagą lub otyłością. Nadprodukcji androgenów sprzyja również insulinooporność, która z jednej strony jest konsekwencją PCOS, a z drugiej powoduje jego pogłębienie, co skutkuje powstawaniem niekorzystnego samonapędzającego się sprzężenia.

Nieprawidłowości w funkcjonowaniu jajników i zbyt wysoki poziom męskich hormonów płciowych wywołują szereg nieprzyjemnych i poważnych objawów, np.:

• występowanie cykli bezowulacyjnych i związany z tym problem z zajściem w ciążę (dotyka aż połowy pacjentem z PCOS);
• zaburzenia miesiączkowania - cykle stają się nieregularne, a ich ilość się zmniejsza (za kryterium przyjmuje się mniej niż 8 menstruacji w roku) lub nie występują wcale;
• trądzik, łysienie i przetłuszczanie się skóry;
• potwierdzony w badaniach hiperandrogenizm - zbyt wysoki poziom męskich hormonów płciowych, szczególnie testosteronu;
• depresja i zaburzenia lękowe;
• obniżenie głosu i maskulinizacja sylwetki;
• hirsutyzm - czyli nadmierne owłosienie typu męskiego u kobiet. Występuje zwykle w okolicy pachwin, na plecach i twarzy;
• zespół metaboliczny- zespół zaburzeń, do których zalicza się: nadciśnienie tętnicze, otyłość (typu brzusznego), zaburzenia lipidowe i insulinooporność, a także związaną z nią cukrzycę typu 2.

PCOS jest chorobą, którą można leczyć wyłącznie objawowo, jednak odpowiednio prowadzona i regularnie przyjmowana terapia może znacząco podnieść jakość życia pacjentek.

Leczenie rozpoczyna się od modyfikacji stylu życia, o ile są do tego przesłanki, tzn. kobiety o nadmiernej masie ciała powinny dążyć do jej redukcji poprzez zmianę diety i podjęcie regularnej aktywności fizycznej. Wspomniana dieta powinna składać się przede wszystkim z warzyw, owoców i produktów o niskim indeksie glikemicznym. Jeżeli wymienione wysiłki nie przynoszą poprawy konieczne, jest wdrożenie terapii farmakologicznej. O tym, jakie leki będą najbardziej odpowiednie decyduje lekarz po przeprowadzeniu wywiadu i analizie wyników badań. 

Kobietom, które w najbliższym czasie nie planują zajścia w ciążę, przepisywane są zwykle dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne - ich działanie ma na celu zmniejszenie nasilenia objawów i redukcję ryzyka występowania powikłań. Innym postępowaniem leczniczym jest przyjmowanie antyandrogenów, które zmniejszają oddziaływanie męskich hormonów na organizm. W tym przypadku bardzo ważne jest, by pacjentka nie zaszła w ciąże, ponieważ antyandrogeny mogą spowodować uszkodzenie płodu. Do innych środków wykorzystywanych w leczeniu zespołu policystycznych jajników należą:

• cytrynian klomifenu i inne leki mające przywrócić cykle owulacyjne. Jeżeli okażą się nieskuteczne owulacje, próbuje się wywołać przy pomocy gonadotropin, ostatecznym rozwiązaniem pozostaje zapłodnienie pozaustrojowe;
• metformina - znana jako lek przeciwcukrzycowy, zmniejsza powikłania PCOS związane z zespołem metabolicznym. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Progesteron - dlaczego jego poziom jest tak ważny?

Estrogeny, czyli hormony, które chronią przed miażdżycą