Próchnica może być poważniejsza, niż myślisz. Wywołuje inne choroby
Szacuje się, że próchnica dotyka 95 proc. dorosłych, zajmując aż 13 zębów przeciętnego Polaka! Osłabienie szkliwa bardzo często bywa ignorowane, a wizyta u dentysty - odwlekana w czasie. Mało kto zdaje sobie sprawę, że choroba to nie tylko problem stomatologiczny mogący prowadzić do powstawania ubytków w zębach. Nieleczona próchnica zwiększa ryzyko: zapalenia płuc, infekcyjnego zapalenia wsierdzia, sepsy oraz zaburza funkcjonowanie: trzustki, nerek oraz stawów. Dowiedz się dlaczego nie należy zwlekać z leczeniem próchnicy.
Próchnica zębów jest chorobą wywołaną przez kwasy i toksyny powstające na skutek bytowania bakterii w płytce nazębnej. Drobnoustroje rozkładają cukry obecne w jamie ustnej. W efekcie tego procesu dochodzi do demineralizacji i uszkodzenia tkanek zęba - najpierw szkliwa i zębiny, a potem także miazgi.
Próchnica łatwiej zajmuje zęby mleczne, ponieważ są słabiej zmineralizowane i mają odmienną morfologię oraz skład chemiczny od zębów stałych. Z drugiej strony narażeni na nią są także seniorzy, u których kości wyrostka zębodołowego są tracone, co wiąże się z odsłonięciem szyjek i korzeni zębów.
Próchnica zębów rozwija się wtedy kiedy spożywamy pokarmy bogate w cukry, nie dbając jednocześnie o higienę. Im więcej cukru jemy, tym bardziej osłabione szkliwo i lepsze warunki do osiedlenia się bakterii. Kwasy powstające w wyniku metabolizmu węglowodany są neutralizowane przez ślinę po około pół godziny - przez ten czas zęby są wyjątkowo narażone na uszkodzenia. Aby remineralizacja szkliwa mogła zachodzić prawidłowo, pH w jamie ustnej powinno być wyższe niż 5,5, dlatego niewskazane jest podjadanie między posiłkami. Słodkie produkty i zbyt kwaśne pH powodują wypłukiwanie z zębów: wapnia, fosforu i potasu, osłabiając zęby.
Próchnica w początkowych stadiach może objawiać się jako przebarwienia na zębach i nadwrażliwość na pokarmy słodkie oraz bodźce: mechaniczne, chemiczne i cieplne. Z czasem twarde tkanki zęba zaczynają się rozpadać, przez co pojawiają się ubytki. W większości przypadków na początku próchnica jest bezbolesna. Dolegliwości pojawiają się w momencie zajęcia głębszych tkanek zęba.
Warto wiedzieć, że próchnica to nie tylko problem zębów. Jej konsekwencją mogą być: bóle głowy i zatok, a także zaburzenia funkcjonowania m.in.: trzustki, nerek i stawów. Zdarza się, że niepodjęcie leczenia sprzyja rozwojowi: cukrzycy, oraz zwiększa ryzyko: zapalenia płuc, sepsy i infekcyjnego zapalenia wsierdzia - które potencjalnie mogą zagrażać życiu pacjenta. Inne zagrożenia związane z próchnicą to:
- wrzody żołądka - ubytki w uzębieniu są przyczyną połykania większych kęsów pokarmu, co utrudnia procesy trawienia zachodzące w jamie ustnej i żołądku. Zalegające duże porcje jedzenia wzmagają produkcję kwasu solnego, co grozi pojawianiem się wrzodów;
- choroby naczyniowe - aktywny stan zapalny przyzębia przyspiesza odkładanie się blaszki miażdżycowej w naczyniach krwionośnych, zwiększając prawdopodobieństwo zawału serca i udaru mózgu;
- halitoza - czyli nieświeży oddech. Bakterie namnażające się na płytce nazębnej rozkładają resztki pokarmu z czym związany jest nieprzyjemny zapach;
- zakażenia migdałków - do stanu zapalnego migdałków podniebiennych i miękkich tkanek gardła mogą przyczyniać się bakterie lokalizujące się w zębach (głównie paciorkowce);
- paradontozy - osuwanie i kurczenie się dziąseł wynika z tworzenia się kieszonek zębowych, rozchwiania zębów i ich wypadania. Co ciekawe naukowcy przeprowadzili badania, których wyniki zdają się łączyć ten problem ze zwiększoną częstością występowania demencji u osób starszych.
Leczenie próchnicy polega na zastosowaniu stałego wypełnienia. Do pozbycia się chorej tkanki wykorzystuje się: specjalny laser, wiertło lub żel, następnie powstałą dziurę wypełnia się plombą. U osób z mało zaawansowaną próchnicą zębów duże znaczenie ma także remineralizacja, czyli oczyszczenie miejsc odwapnionych i pokrycie ich żelem lub lakierem zawierającym fluor. Natomiast do uzupełniania ubytków w zębach stomatolodzy używają: kompozytów, cementów szkło-jonomerowych lub amalgamatu zawierającego rtęć.
Aby zapobiegać próchnicy należy:
- dbać o higienę jamy ustnej - myć zęby przez 2 lub 3 minuty, wymieniać zużyte szczoteczki i regularnie korzystać z nici dentystycznej;
- regularnie zgłaszać się na wizyty kontrolne u dentysty oraz przynajmniej raz w roku poddawać się zabiegowi zdejmowania kamienia nazębnego i piaskowania;
- stosować pasty do zębów zawierające fluor - pierwiastek mineralizuje twarde tkanki zęba, wzmacniając odporność szkliwa na działanie szkodliwych czynników.
Źródła:
Pitts NB, Zero DT, Marsh PD, Ekstrand K, Weintraub JA, Ramos-Gomez F, Tagami J, Twetman S, Tsakos G, Ismail A. Dental caries. Nat Rev Dis Primers. 2017
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28540937/
Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2023;
CZYTAJ TAKŻE:
Proste sposoby na ból gardła - gdy nie masz przy sobie leków
Jak prawidłowo stosować płyn do płukania jamy ustnej? Uważaj na te błędy
