Ból stawów to przypadłość nie tylko seniorów. Alarmujące są te objawy
Ból stawów to problem, który może dotknąć osoby w każdym wieku, mimo że najczęściej kojarzony jest jako przypadłość seniorów. Pojawia się nagle lub rozwija stopniowo, a jego nasilenie bywa różne - od lekkiego dyskomfortu, po silne dolegliwości utrudniające codzienne funkcjonowanie. Istnieje wiele przyczyn bólu stawów, począwszy od naturalnych procesów starzenia, nieubłaganie związanych z peselem, przez choroby zapalne, aż po urazy mechaniczne. Przywołujemy najważniejsze choroby związane z bólem stawów.
Choroba zwyrodnieniowa stawów rozwija się w wyniku działania czynników biologicznych i mechanicznych na tkanki tworzące staw. Uznaje się ją za najczęstszą dolegliwość ze strony układu ruchu. Co ciekawe, nie jest to konsekwencja starzenia się stawów - rozwój choroby wynika zwykle z nieprawidłowej budowy stawów, która powoduje nierównomierny rozkład sił działających na chrząstkę stawową podczas obciążania. Symptomy dają o sobie znać zwykle pomiędzy 40. a 60. rokiem życia. Postępująca destrukcja tkanek sprzyja tworzeniu się zagęszczeń i wyrośli kostnych oraz pogrubieniu i utracie elastyczności torebki stawowej oraz więzadeł okołostawowych.
W praktyce oznacza to: ból i ograniczenie ruchomości stawów (zwykle biodrowego, kolanowego lub stawów kręgosłupa), trzeszczenia, wysięk w stawie, przy jednoczesnym braku objawów ogólnoustrojowych.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest przewlekłą chorobą układową tkanki łącznej o podłożu immunologicznym, która aż trzy razy częściej dotyka kobiet. Szczyt zachorowań przypada na czwartą i piątą dekadę życia. Głównym objawem jest zapalenie symetrycznych stawów, ale w przebiegu choroby mogą pojawić się także objawy pozastawowe i powikłania ogólnoustrojowe. Pacjenci, poza bólem stawów, skarżą się na: stan podgorączkowy, ból mięśni, zmęczenie, brak apetytu i idącą za tym utratę masy ciała.
Opisując dnę moczanową, należy odróżnić napad dny od przewlekłej postaci choroby. Nagły, bardzo silny ból i obrzęk stawu, które zwykle uniemożliwiają ruch, określa się mianem "napadu dny". To zapalenie stawów wywołane jest krystalizacją soli kwasu moczowego w płynie stawowym i powstawaniem jego złogów.
Skóra w zajętym miejscu (najczęściej na dużym palcu stopy) jest ciepła, zaczerwieniona, napięta, błyszcząca i szybko dochodzi do złuszczania naskórka. Do objawów choroby, która występuje przewlekle, należą: kamica moczowa, guzki dnawe, napady kolki nerkowej oraz niewydolność nerek.
Łuszczycowe zapalenie stawów to kolejna przewlekła choroba zapalna stawów, nieznanego pochodzenia, która zwykle współwystępuje z łuszczycą. Szczyt zachorowań waha się w granicach od 20. do 50. roku życia (z jednakową częstością u obu płci).
Charakteryzuje się asymetrycznym zapaleniem stawów obwodowych, a także stawów kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych. Chorym doskwierają m.in. ból kręgosłupa, zapalenie błony naczyniowej oka i zmiany na skórze i paznokciach.
Chorobę poprzedza zakażenie: najczęściej przewodu pokarmowego (biegunka) lub narządów moczowo-płciowych (zapalenie cewki moczowej, szyjki macicy) lub infekcja przenoszona drogą płciową. Objawy stawowe rozwijają się w czasie sześciu tygodni od zakażenia. Reaktywne zapalenie stawów ma charakter samoograniczający, co oznacza, że objawy ustępują całkowicie w ciągu 3-12 miesięcy. Klasyczny dla tej jednostki zespół symptomów określany jako triada Reitera obejmuje: zapalenie stawów, zapalenie cewki moczowej i zapalenie spojówek lub tęczówek.
Z wiekiem nasze stawy ulegają naturalnemu zużyciu. Chrząstka stawowa, która chroni końce kości i zapewnia ich płynny ruch, zaczyna się ścierać. To prowadzi do zwiększonego tarcia pomiędzy sąsiednimi strukturami, a to może: wywoływać ból, sztywność i ograniczenie ruchomości. Dodatkowo, u seniorów zmniejsza się produkcja mazi stawowej - substancji, która pełni rolę "smaru" dla stawów - jeśli stawy są jej pozbawione, zdecydowanie trudniej się poruszać. Z wiekiem osłabiają się również mięśnie i więzadła, które stabilizują stawy. Słabsze mięśnie nie są w stanie efektywnie chronić stawów przed przeciążeniem, co zwiększa ryzyko urazów i nasila ból.
Urazy, takie jak skręcenia, zwichnięcia czy złamania, bywają istotną przyczyną bólu stawów, zwłaszcza jeśli nie zostały prawidłowo wyleczone. Powtarzające się przeciążenia, wynikające np. z nadmiernej aktywności fizycznej lub nieprawidłowej postawy, mogą doprowadzić do kumulacji następnych mikrourazów lub rozwoju stanów zapalnych w obrębie stawów.
Nieodpowiednia dieta, brak ruchu i nadwaga to czynniki, które obciążają stawy i mogą przyczyniać się do ich bólu. To dość prosta zależność: nadmierna masa ciała zwiększa obciążenie stawów, zwłaszcza tych, które muszą dźwigać ciężar ciała, czyli np. kolan, bioder czy kręgosłupa. Otyłość nie tylko obciąża stawy mechanicznie, ale również przyczynia się do powstawania stanów zapalnych w organizmie. Tkanka tłuszczowa wydziela substancje prozapalne, które mogą nasilać stan zapalny w obrębie stawów, co dodatkowo zwiększa ból i prowadzi do tego, że stawy przestają działać sprawnie.
Źródła:
Reumatologia, red. M. Puszczewicz, wyd. 2, Medical Tribune Polska, Warszawa 2016 (Wielka Interna).
Interna Szczeklika 2023, red. P. Gajewski, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
CZYTAJ TAKŻE:
Nawyki, które rujnują stawy. Punkt trzeci to dla wielu duże zaskoczenie
Ochronisz kości, unikniesz osteoporozy. Najlepsze rady lekarzy
Sposób na piękne stopy bez haluksów. Wystarczy kilka minut dziennie
