Gdy chcesz odpocząć, ale nogi nie potrafią. Zespół niespokojnych nóg
Zespół niespokojnych nóg (w skrócie RLS, od ang. Restless Legs Syndrome) przez wiele lat nie był uznawany za faktyczny problem. Obecnie, na szczęście, świadomość na jego temat rośnie dzięki coraz liczniejszym badaniom. Szacuje się, że na tę dolegliwość może cierpieć od kilku do nawet kilkunastu procent społeczeństwa. W jaki sposób objawia się zespół niespokojnych nóg? Czy można go wyleczyć?
Zespół niespokojnych nóg (RLS) to choroba, która potrafi znacznie utrudnić codzienne funkcjonowanie i pogorszyć jakość życia. Osoby z zespołem niespokojnych nóg opisują go jako nieprzyjemne uczucie w kończynach (mrowienie, drętwienie), które częściowo mija po poruszaniu się. Objawy często nasilają się w nocy, przez co nierzadko utrudniają zasypianie. W rozwoju RLS bierze udział wiele czynników - zarówno nasze codzienne nawyki, jak i choroby czy nawet nasze geny.
To, dlaczego u niektórych osób dochodzi do rozwoju zespołu niespokojnych nóg, nadal pozostaje zagadką. Naukowcy podejrzewają, że dużą rolę pełnią zaburzenia poziomu jednego z neuroprzekaźników w mózgu - dopaminy. Dodatkowo, bardzo często rozwija się on u osób zmagających się z niedoborami żelaza, magnezu i kwasu foliowego. Objawy zespołu niespokojnych nóg pojawiają się również u chorych na niewydolność nerek, cukrzycę, chorobę Parkinsona czy stwardnienie rozsiane. Co ciekawe, może być on także dziedziczony i pojawiać się rodzinnie - podejrzewa się, że ten mechanizm występuje u aż 60 proc. osób z RLS. Zauważono również, że zespół niespokojnych nóg pojawia się częściej u osób nadużywających alkoholu, kawy i palących papierosy.
Jeżeli cierpisz na zespół niespokojnych nóg, przed rozpoczęciem leczenia jakimkolwiek lekiem poinformuj o tym swojego lekarza. Niektóre leki mogą bowiem pogarszać objawy RLS, a nawet wywoływać go jako efekt uboczny. Takie działanie mogą wykazywać:
- niektóre leki przeciwwymiotne;
- leki na alergię starej generacji (difenhydramina, hydroksyzyna), które obecnie najczęściej są stosowane w leczeniu choroby lokomocyjnej;
- leki przeciwpsychotyczne stosowane w leczeniu m.in. schizofrenii;
- niektóre leki przeciwdepresyjne i przeciwpadaczkowe.
Osoby z zespołem niespokojnych nóg odczuwają ciągły przymus poruszania nogami. Objawy zwykle są najbardziej nasilone w trakcie odpoczynku i podczas zasypiania - pojawiają się wtedy nieprzyjemne odczucia, opisywane przez pacjentów jako mrowienia, drętwienia, a czasami również kurcze mięśni. Co ważne, dolegliwości te łagodzi lub znosi całkowicie ruch, jednak po jego zaprzestaniu objawy ponownie szybko powracają.
Zespół niespokojnych nóg może prowadzić do poważnych zaburzeń snu, m.in. skrócenia czasu trwania fazy REM (głębokiego snu) i częstego wybudzania się w nocy. Sprawia to, że osoby z RLS w ciągu dnia są zmęczone, niewyspane, poirytowane i mają problemy z koncentracją. Ze względu na to, że potrzeba poruszania nogami nie mija w trakcie snu, osoby z RLS często podświadomie pracują nimi w nocy. Z tego powodu rano po obudzeniu ich nogi są ciężkie i obolałe.
Niestety, obecnie nie ma jednego testu, za pomocą którego dałoby się zdiagnozować zespół niespokojnych nóg. Lekarz stawia diagnozę głównie na podstawie dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta i badania w trakcie wizyty lekarskiej. Może zlecić również dodatkowe testy, aby wykryć możliwe, odwracalne przyczyny tej choroby (np. niedobór żelaza, magnezu, choroby nerek czy choroby układu nerwowego).
Dodatkowo, przed postawieniem diagnozy zespołu niespokojnych nóg, trzeba zawsze wykluczyć inne możliwe przyczyny objawów, np. chorobę zwyrodnieniową stawów, zaburzenia naczyniowe w kończynach (np. zakrzepicę żylną, miażdżycę tętnic), miopatię czy też neuropatię obwodową.
Terapia zespołu niespokojnych nóg bardzo często stanowi wyzwanie zarówno dla chorego, jak i lekarzy. Wynika to głównie z faktu, że niestety nie ma obecnie jednego, konkretnego leku na tę przypadłość. Można jednak skutecznie zmniejszyć nasilenie dolegliwości, tak, aby nie utrudniały codziennego funkcjonowania.
W łagodzeniu objawów może być pomocna zmiana w stylu życia - dbanie o odpowiednią higienę snu, regularna aktywność fizyczna i ograniczenie do minimum palenia papierosów. Staraj się zasypiać codziennie o tej samej porze i śpij minimum 7-8 godzin. Czasami pomocne są również ćwiczenia rozciągające i regularne spacery. Jeżeli to nie przynosi rezultatów, lekarz może zalecić przyjmowanie preparatów żelaza, a gdy choroba znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie, może wdrożyć leczenie agonistami dopaminy (kabergoliną) czy lewodopą. Pomocne mogą być również niektóre leki przeciwpadaczkowe jak gabapentyna czy pregabalina.
CZYTAJ TAKŻE:
Lumbago - główna przyczyna zwolnień lekarskich? Miewa to nawet 80 proc. populacji
