Choroba beri-beri - niebezpieczny wynik niedoboru witaminy B1

Witamina B1 (tiamina) jest bezpośrednio zaangażowana w metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczy, wpływa na prawidłową pracę układu nerwowego, wspomaga funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, zwiększa funkcje ochronne organizmu. To czyni ją niezbędnym składnikiem dla organizmu. Zróżnicowana, zdrowa dieta powinna zapewnić wystarczającą ilość tiaminy (poza tym większość produktów spożywczych jest wzbogacana w witaminy). 

Niedobór tiaminy stwierdzany jest już rzadko, ale warto wiedzieć, że pewne grupy są szczególnie narażone. Długotrwały niedobór witaminy B1 prowadzi do choroby o egzotycznej nazwie - beri-beri. Nazwa ta ma pochodzić od syngaleskiego słowa oznaczającego "ekstremalną słabość".

Beri-beri występuje najczęściej w krajach rozwijających się, wśród osób, których dieta składa się głównie z białego ryżu lub wysokorafinowanych węglowodanów. Beri-beri dotyczy także osób nadużywających alkoholu - nadmiar alkoholu utrudnia bowiem organizmowi wchłanianie witaminy B1. Niedobór tiaminy stwierdza się też u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna, anoreksją, dializowanych czy przyjmujących duże dawki leków moczopędnych. Bardzo rzadko beri-beri występuje jako zaburzenie genetyczne.

Polecamy: Witaminy z grupy B. Dlaczego są kluczowe i gdzie ich szukać? 

Najczęściej wymienia się dwa typy beri-beri.

Typ mokry beri-beri wpływa na układ sercowo-naczyniowy. Ponieważ wiąże się z funkcjonowaniem serca, jest to stan zagrażający życiu, który wymaga natychmiastowego leczenia.

W postaci suchej beri-beri prowadzi do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Zaburza funkcjonowanie motoryczne. Powoduje zaburzenia odruchów i drętwienie kończyn, może spowodować paraliż. 

Objawy beri-beri różnią się w zależności od postaci choroby.

Najczęściej występujące objawy w postaci mokrej beri-beri to:

• wysokie tętno,
• brak energii, ciągłe zmęczenie,
• duszności (także budzenie się w nocy z powodu duszności),
• ból w klatce piersiowej,
• obrzęk nóg i stóp.

Objawy postaci suchej beri-beri to z kolei:

• osłabienie siły mięśniowej,
• mrowienie lub utrata czucia w stopach i dłoniach,
• ból kończyn,
• trudności w mówieniu,
• wymioty,
• oczopląs,
• paraliż.

W skrajnych przypadkach beri-beri wiąże się z występowaniem zespołu Wernickego-Korsakowa. Encefalopatia Wernickego i zespół Korsakowa odnoszą się do uszkodzeń mózgu, które spowodowane są niedoborem tiaminy.

Encefalopatia Wernickego uszkadza zwłaszcza dwa obszary mózgu - wzgórze i podwzgórze. Powoduje:  

• zmieszanie,
• utratę pamięci,
• brak koordynacji,
• problemy ze wzrokiem (np. podwójne widzenie).

Zespół Korsakowa jest wynikiem trwałego uszkodzenia obszaru mózgu, w którym tworzą się wspomnienia. Może powodować:

• utratę pamięci,
• niezdolność do tworzenia nowych wspomnień,
• halucynacje.

Pierwszym krokiem w diagnozowaniu beri-beri jest wykonanie badań (krwi i moczu), które określą poziom tiaminy w organizmie. Przeprowadza się również badania neurologiczne, mierzy się tętno oraz częstość oddechów. Szybkie bicie serca, obrzęk (zwłaszcza podudzi) i trudności w oddychaniu to objawy, które wskazują na beri-beri.

Po zdiagnozowaniu beri-beri i zakładając, że choroba nie jest zbyt zaawansowana, zaleca się przyjmowanie suplementów z witaminą B1 oraz dietę bogatą w tiaminę. Tiaminę znajdziemy m.in. w: fasoli, grochu, otrębach pszennych, nasionach słonecznika, wieprzowinie, kaszy jaglanej i gryczanej, drożdżach, rybach (np. makreli, łososiu), mleku, jajkach. W ciężkich przypadkach tiaminę podaje się dożylnie.

W większości przypadków poddanie się leczeniu łagodzi objawy i odwraca uszkodzenie serca lub układu nerwowego. Niepodjęcie leczenia choroby beri-beri i zespołu Wernickego-Korsakowa może spowodować trwałe uszkodzenie serca i/lub nerwów, śpiączkę, psychozę, a nawet śmierć.

CZYTAJ TAKŻE: 

Niedobór witaminy B3 prowadzi do pelagry. Objawy będą widoczne na skórze

Jak uzupełnić niedobór witamin z grupy B?

Witamina P. Zapomniana, a tak przydatna