Spis treści:
- Inercja senna - co to takiego?
- Bezwładność snu - przyczyny
- Inercja senna - objawy
- Inercja senna - kiedy do lekarza?
- Bezwładność snu - sposoby
Inercja senna - co to takiego?
Inercja senna, zwana też bezwładnością snu, to stan obniżonej sprawności poznawczej i psychomotorycznej wstępujący po obudzeniu się - uczucie oszołomienia, dezorientacji, senności, spowolnionego myślenia i reakcji, zjawisko niezwykle częste. Trwa zazwyczaj od 15 do 60 minut, ale w niektórych przypadkach nawet kilka godzin. Dłuższe okresy bezwładności snu zwykle występują u osób przewlekle pozbawionych snu.
Jak podkreślają eksperci zajmujący się snem i jego zaburzeniami, inercja senna wpływa nie tylko na samopoczucie, ale także bezpieczeństwo tych, których dotyczy - w szczególności osób, które długo pracują lub pracują w systemie zmianowym.
Bezwładność snu jest zjawiskiem powszechnym. Wydaje się, że dotyka mężczyzn i kobiety w równym stopniu.
Bezwładność snu - przyczyny
Dokładna przyczyna bezwładności snu nie jest znana. Badacze stawiają hipotezę, że bezwładność snu jest mechanizmem ochronnym, który pomaga utrzymać sen w chwilach niechcianych przebudzeń. Magdalena Komsta, psycholożka i terapeutka poznawczo-behawioralna bezsenności CBT-I, zauważa z kolei, że "nasz organizm budzi się stopniowo i przepływ krwi w mózgu właściwy dla stanu czuwania następuje u większości osób dopiero po kwadransie od obudzenia".
Zobacz również:
Bezwładność snu jest traktowana jako stosunkowo normalny aspekt snu, część okresu przejściowego między snem a jawą. Wpływ na nasilenie bezwładności snu może mieć kilka czynników, w tym:
- niedobór snu - kolejne noce bez odpowiedniej ilości snu mogą wydłużyć czas trwania bezwładności snu ze względu na sposób, w jaki ciało dostosowuje się do funkcjonowania w stanie, gdy jest pozbawiane odpoczynku;
- rytm dobowy - jak wskazują eksperci, jeśli obudzimy się bliżej pory, w której rytm dobowy próbuje "przygotować nas" do snu, istnieje większe prawdopodobieństwo, że doświadczymy bardziej dokuczliwych objawów. Może się tak zdarzyć np. wtedy, gdy śpimy zbyt długo w ciągu dnia;
- chronotyp - chronotyp pomaga określić idealny harmonogram snu. Jeśli śpi się wbrew naturalnemu cyklowi snu organizmu, istnieje większe prawdopodobieństwo, że uczucie oszołomienia będzie towarzyszyć przez cały dzień;
- zaburzenia oddychania podczas snu jak bezdech senny;
- zespół opóźnionej fazy snu i czuwania,
- praca zmianowa i praca w nocy;
- wiek - niektórzy zauważają, że młode osoby, zwłaszcza nastolatki, doświadczają bardziej intensywnych objawów;
- zaburzenia nastroju.
Inercja senna - objawy
Objawy bezwładności snu są najbardziej uciążliwe po przebudzeniu, zanikają powoli z czasem. Mogą wystąpić po przebudzeniu z długiego snu, jak i drzemek trwających ponad 30 minut. Każdy doświadcza bezwładności snu nieco inaczej i z różną intensywnością.
Inercja senna to objawy takie jak:
- uczucie senności i zmęczenia,
- chęć ponownego zaśnięcia,
- uczucie oszołomienia,
- wolny czas reakcji,
- problemy z koordynacją ruchową,
- zaburzenia koncentracji i uwagi,
- zaburzenia pamięci,
- poczucie dezorientacji,
- drażliwość, zmienność nastrojów,
- zmniejszona wydajność i zdolność do wykonywania zadań,
- słaba umiejętność podejmowania decyzji.
Większość osób doświadczających bezwładności snu podsumowuje objawy stwierdzeniem, że "rano są nie do życia". Wobec tych osób używa się również określenia: "Żółtko im nie weszło".
W przypadku osób, które muszą szybko po przebudzeniu wykonywać pracę o wysokim ryzyku (np. obsługiwanie ciężkich maszyn, praca w ochronie zdrowia), doświadczanie intensywnej bezwładności snu może zwiększać ryzyko wypadków.
Inercja senna - kiedy do lekarza?
Bezwładność snu sama w sobie nie jest zaburzeniem snu, ale u osób z grup ryzyka, np. z pewnymi zaburzeniami snu, istnieje możliwość wystąpienia bardziej uciążliwych objawów, a także utrzymywania się ich przez dłuższy czas. Osoby, które odnotują, że przez cały dzień czują się oszołomione lub zmęczone, powinny rozważyć rozmowę ze specjalistą i poddanie się badaniu, jakim jest polisomnografia. Pomoże ono ustalić, czy na ten stan nie wpływają jakieś zaburzenia snu.
Bezwładność snu - sposoby
Na bezwładność snu są pewne sposoby. Należą do nich:
- krótka drzemka w ciągu dnia - najlepsze efekty przyniesie drzemka trwająca od 20 do 30 minut. Drzemka, która trwa dłużej niż 30 minut, zwiększa ryzyko wystąpienia bezwładności snu i trudności z zasypianiem w nocy;
- spożycie kofeiny - sięgnięcie rano po filiżankę kawy lub innego napoju zawierającego kofeinę może pomóc poczuć się bardziej rozbudzonym. Ale zbyt dużo kofeiny może negatywnie wpłynąć na sen;
- przestrzeganie harmonogramu snu - harmonogram powinien uwzględniać długość snu potrzebną na danym etapie życia;
- dbałość o środowisko snu - ważna jest m.in. temperatura w pomieszczeniu, a także brak narażenia na światło i hałas;
- dopuszczanie słońca - ograniczenie światła jest ważne blisko pory snu, ale nie wtedy, gdy chcemy się obudzić. Eksperci zalecają odsłonięcie zasłon i maksymalne wykorzystanie światła dziennego, gdy trudno się obudzić;
- zdrowy styl życia - należy przestrzegać zdrowej diety i ograniczyć żywność, która może zakłócać sen z powodu np. problemów trawiennych. Ćwiczenia mogą pomóc zwiększyć energię, niezależnie od tego, czy chodzi o spacer, czy uprawianie jogi. Niektóre badania pokazują, że nawet 30 minut ćwiczeń dziennie może poprawić jakość snu i sprawić, że łatwiej będzie się obudzić;
- delikatne budzenie - wiele budzików może być drażniących i głośnych, co może nasilić uczucie dezorientacji lub oszołomienia po przebudzeniu;
- symulator świtu - lampka, która na godzinę lub dwie godziny przed budzikiem zaczyna emitować coraz mocniejsze światło, co sprawia, że łatwiej się obudzić w dobrym nastroju;
- leczenie zaburzeń snu.
CZYTAJ TAKŻE:
Oblicz, ile wynosi twój dług snu. Ryzykujesz nadwagą i obciążasz narządy
Najlepsza i najgorsza pozycja do spania dla kręgosłupa, żołądka i płuc
To "witamina bezsenności". Jej niski poziom powoduje zaburzenia snu
