Niby lato, pogoda i słońce, a ty z katarem i podrażnieniami? Oto sprawcy

Alergia jest typem nadwrażliwości organizmu, w który zaangażowany jest układ immunologiczny. Rozwija w wyniku interakcji predyspozycji genetycznych i uwarunkowań środowiskowych. Dotyczy aż 30 proc. populacji, a częstość zachorowań wciąż rośnie. Powszechnie uważa się, że alergia to przede wszystkim bolączka wysokorozwiniętych społeczeństw zachodnich, stosujących zasady higieny. 

Oczywiście, środki czystości, filtrowana woda i wychowanie w sterylnych warunkach, pozwalają zwalczać choroby zakaźne, ale niekoniecznie alergię. Uważa się, że "brudne" środowisko zwiększa odporność immunologiczną, dlatego osoby pochodzące ze wsi, które miały znaczny kontakt ze zwierzętami, glebą i roślinnością, chorują rzadziej.

Pierwszy kontakt z alergenem skutkuje uczuleniem, to właśnie wtedy organizm produkuje swoiste przeciwciała, chociaż objawów zwykle nie zauważamy. Dopiero kolejne ekspozycje wywołują reakcję zapalną, a co za tym idzie:

• kichanie seriami, nawracający katar i zatkanie nosa;
• łzawienie i swędzenie oczu;
• drapanie w gardle i duszność;
• swędzenie skóry;
• suchy kaszel;
• zmęczenie i ból głowy;
• skłonność do nawracania infekcji.

Żeby dowiedzieć się, co pyli konkretnego miesiąca, można zajrzeć do tzw. kalendarza pylenia, który umożliwia sprawdzenie aktualnego poziomu pylenia określonych gatunków roślin w poszczególnych regionach Polski. W miesiącach wakacyjnych, czyli: czerwcu, lipcu i sierpniu, zagrożenie dla uczulonych, stanowią przede wszystkim:

• w czerwcu: trawy i pokrzywa, szczaw, czarny bez (głównie w pierwszej połowie miesiąca), babka zwyczajna, żyto, szczaw, grzyby Cladosporium i Alternaria;
• w lipcu: bylica, komosa, babka lancetowata, pokrzywa, szczaw, lipa pospolita (w pierwszej połowie miesiąca), oraz zarodniki grzybów mikroskopowych;
• w sierpniu: bylica, grzyby Cladosporium (przez cały miesiąc) i Alternaria (intensywnie pylą szczególnie w drugiej połowie miesiąca).

W diagnostyce alergii wyróżniamy testy:

• punktowe -  polegają na nałożeniu alergenu na skórę i jej delikatnym przekłuciem lancetem;
• śródskórne - to wstrzyknięcie alergenu igłą po skórę. Wykonuje się je gdy, występuje uzasadnione podejrzenie, że dany alergen jest przyczyną objawów, a testy punktowe dały wynik ujemny;
• płatkowe - wykonuje się na niezmienionej skórze pleców, gdzie alergeny umieszczone w wazelinie nakłada się w specjalnych komorach i przykleja za pomocą plastrów. Plastry z alergenami powinny być w ciągłym kontakcie ze skórą przez 48 godzin. Po upływie tego czasu testy się usuwa i dokonuje się pierwszego odczytu.

Warto pamiętać, że dodatni wynik testów świadczy o uczuleniu  na dany alergen, ale nie potwierdza, że ten alergen jest przyczyną objawów. Wyniki testów powinny być interpretowane łącznie z obrazem klinicznym pacjenta.

Część alergenów różnego pochodzenia zawiera białka o podobnej strukturze. Organizm wytwarza skierowane na nie przeciwciała, które reagują krzyżowo z alergenami. Najczęściej dochodzi do reakcji krzyżowej między alergenami pyłków roślin a surowymi warzywami i owocami. 

Przykłady alergii krzyżowej:

• u osoby uczulonej na pyłek brzozy objawy alergii pojawiają się po zjedzeniu świeżego jabłka, gruszki, moreli, wiśni, surowej marchewki i pomidora. 
• uczuleni na pyłki traw powinni uważać na: kiwi, melona, arbuza, pomarańczę, pomidory, oraz orzechy, żyto i pszenicę;
• uczuleni na bylicę na: melona, selera, paprykę, marchew, koperek, koper włoski, a nawet niektóre przyprawy, takie jak: pieprz, curry, cynamon, czosnek, kminek, kolendra.

Jak już zostało wspomniane, alergia na pyłki różni się nieco od innych nadwrażliwości, zwłaszcza dlatego, że trawy, drzewa i krzewy są wszędzie i trudno je omijać.  

Czy istnieje sposób na unikanie wszechobecnych pyłków? Z pewnością nie jest to łatwe, żeby zminimalizować ryzyko kontaktu, należy zamknąć okna, korzystać z nawilżacza powietrza, a na spacery wybierać się raczej po intensywnych opadach deszczu. Jeśli jesteś alergikiem i planujesz urlop, zrezygnuj z jeziora na rzecz morza lub wyższych partii gór - wiatr oczyszcza powietrze z pyłków, zatem jest szansa, że objawy nie będą ci mocno doskwierać. Zaś jeśli masz ochotę na spacer poza miastem, wybierz las iglasty, zamiast łąki czy lasu liściastego. Staraj się także nie wychodzić w godzinach porannych, ponieważ rano stężenie pyłków jest zwykle największe.  

Źródła:

A. Bogdali, K. Obtułowicz, Alergologia ogólna. Dziedziczenie alergii, w: Alergologia, red. K. Obtułowicz, Warszawa 2016.

A. Bręborowicz, Technika punktowych testów skórnych i interpretacja wyników [online], w: Medycyna Praktyczna dla lekarzy. Pediatria, https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/procedury/145385,technika-punktowych-testow-skornych-i-interpretacja-wynikow.   

 B.A. Brod, Patch testing [online], w: UpToDate, https://www.uptodate.com/contents/patch-testing.  

CZYTAJ TAKŻE:

Ukoją nerwy i dotlenią. Najzdrowsze rośliny doniczkowe produkują tlen nawet w nocy

Trujące rośliny, na które trzeba uważać. Latem spotykane najczęściej