Szybko pozbawia sił i odbiera samodzielność. Nie myl ze starzeniem

Zespół kruchości, nazywany również zespołem słabości lub z ang. frailty, to stan, w którym organizm zaczyna wyczerpywać swoje fizjologiczne rezerwy, w związku z czym obniża się jego odporność na czynniki stresowe. Rozregulowanie pracy narządów przekłada się na powstanie przewlekłego procesu zapalnego i nieprawidłowości w układach: sercowo-naczyniowym, krwiotwórczym, hormonalnym i mięśniowo-szkieletowym. Poza spadkiem masy mięśniowej oraz trudnościami w poruszaniu się zanikają także zdolności poznawcze, wzrasta ryzyko progresji nowotworów, powikłań pooperacyjnych, hospitalizacji i zgonu. Ze względu na to, że zespół słabości dotyczy ludzi starszych, zajmują się nim przede wszystkim geriatrzy.

Zespół kruchości nie powinien być mylony z wielochorobowością lub niepełnosprawnością, ponieważ w przeciwieństwie do nich nie daje jednoznacznych objawów - jest raczej ogólnym osłabieniem całego ciała. Co różni go od starzenia się? Tempo postępu procesów degeneracyjnych. W zespole kruchości jest ono zdecydowanie szybsze i może uniemożliwić samodzielne funkcjonowanie nawet na kilkadziesiąt lat przed śmiercią. Co więcej, zarówno starość, jak i zespół słabości sprowadzają się do utraty równowagi w organizmie - w starzeniu się zaburzenia mają charakter uogólniony, a u pacjentów z zespołem kruchości defekty w cyklu homeodynamicznym dotyczą przede wszystkim metabolizmu energetycznego i zmian nerwowo-mięśniowych.

Dokładne przyczyny rozwoju zespołu kruchości nie zostały do końca poznane. Uważa się, że dochodzi do niego na skutek współdziałania czynników takich jak: niedobory żywieniowe, stres oksydacyjny, predyspozycje genetyczne i zaburzenia funkcji mitochondriów. 

W grupie ryzyka znajdują się osoby:

• w podeszłym wieku,
• zażywające wiele leków,
• odizolowane,
• z ograniczoną sprawnością fizyczną,
• dotknięte zaburzeniami poznawczymi,
• niedożywione,
• cierpiące z powodu ubóstwa.

Zespół kruchości charakteryzuje się:

• spadkiem masy ciała (BMI poniżej 18,5);
• utratą energii - pacjent wiąże większość podejmowanych aktywności ze znacznym wysiłkiem;
• niską aktywnością fizyczną (kobiety spalają w ciągu dnia mniej niż 270 kcal, a mężczyźni mniej niż 383);
• spowolnieniem;
• osłabieniem (określanym zwykle na podstawie siły uchwytu dłoni).

Żeby postawić rozpoznanie zespołu kruchości, pacjent musi spełniać przynajmniej trzy z wymienionych kryteriów. Zazwyczaj prosi się, by dana osoba odpowiadała na pytania będące rozwinięciem akronimu FRAIL, od którego pochodzi nazwa kwestionariusza:

• F - Fatique - Czy jesteś zmęczony?;
• R - Resistance - Nie możesz wyjść na więcej niż jeden odcinek schodów?;
• A - Aerobic - Ciężko ci wykonywać ćwiczenia?;
• I - Ilnesses - Czy posiadasz więcej niż pięć zdiagnozowanych chorób?;
• L - Loss of weight - Czy doszło u ciebie do niezamierzonej utraty masy ciała powyżej 5 proc. w ciągu ostatnich sześciu miesięcy?

Za każdą odpowiedź twierdzącą pacjent otrzymuje 1 punkt. W zależności od wyniku określa się ryzyko zagrożenia:

• 0 pkt. - osoba nie jest zagrożona;
• 1-2 pkt. - pacjent ma ryzyko występowania zespołu kruchości;
• 3-5 pkt. - pacjent jest chory na zespół kruchości. 

Zapobieganie zespołowi kruchości i leczenie tego zespołu jest możliwe, zależy jednak od wczesnego wykrycia choroby. Negatywne objawy można ograniczyć, a nawet odwrócić, głównie przez spożywanie pokarmów zawierających dużo białka, co chroni przed degeneracją mięśni. Podaż witaminy D i wapnia są również bardzo istotne, ponieważ mogą wpływać na zdrowie kości, a co za tym idzie - na mobilność. 

Osoby, u których zdiagnozowano zespół kruchości, powinny zadbać także o ćwiczenia fizyczne wspierające koordynację i równowagę. Niezmiernie ważna jest też edukacja pacjenta i dbanie o to, by nie czuł się osamotniony i izolowany, ponieważ może to wpływać na pogłębianie się dolegliwości. Szacuje się, że, zapobiegając zespołowi kruchości, można by było uniknąć od 3 do aż 5 proc. przedwczesnych zgonów. 

Warto także dodać, że starzenie się pozbawione zespołu kruchości jest uznawane za zdrowe, dlatego, poza leczeniem chorób współistniejących i suplementacją niezbędnych witamin i minerałów, coraz częściej, nawet w gabinetach lekarzy rodzinnych, dąży się do uświadamiania pacjentów o tym, czym jest zespół kruchości i jak można mu zapobiec.

CZYTAJ TAKŻE: 

Z czym do geriatry? Z tymi schorzeniami trzeba iść do lekarza tej specjalizacji

Senior w aptece. Suplementy dla osób starszych

Tak zapewnisz sobie długie życie. Prosty i sprawdzony sposób