Udar cieplny, udar słoneczny, wyczerpanie cieplne nie oznaczają tego samego
Nasze ciało potrzebuje czasu, by przystosować się do upałów i lepiej je znosić. Zajmuje mu to od ok. siedmiu do 10 dni. Więc kiedy nagle temperatura mocno szybuje w górę, a przed męczącymi promieniami słońca trudno się ukryć, znacznie wzrasta ryzyko zasłabnięć i omdleń, a także udaru cieplnego, udaru słonecznego czy wyczerpania cieplnego. Wyjaśniamy, czym te trzy ostatnie stany różnią się od siebie, jakie dają objawy oraz jak w ich przypadku przebiega pierwsza pomoc.
Zdawać by się mogło, że udar cieplny i udar słoneczny to to samo. Właściwie nazwy te bardzo często używane są wymiennie. Ale w rzeczywistości udar słoneczny jest rodzajem udaru cieplnego i te dwa stany, pod wieloma względami, różnią się od siebie.
Udar cieplny (inaczej porażenie cieplne), jak podaje Ministerstwo Zdrowia, to "reakcja organizmu, która występuje po dłuższym działaniu wysokiej temperatury na nasze ciało - często połączonej z wysoką wilgotnością i brakiem lub bardzo małym ruchem powietrza". Za sprawą wysokiej temperatury otoczenia i innych wspomnianych czynników temperatura naszego ciała rośnie do takiego stopnia, że organizm nie jest jej w stanie samodzielnie obniżyć. Prowadzi to do zmian w komórkach i tkankach.
Z kolei udar słoneczny (porażenie słoneczne) to, jak już wskazuje sama nazwa, stan spowodowany bezpośrednim działaniem promieni słonecznych - przegrzanie organizmu wskutek silnego nasłonecznienia. Słońce przygrzewa szczególnie w głowę i kark, co sprawia, że cierpi głównie system nerwowy - może dojść do przekrwienia opon mózgowych i mózgu. Dlatego tyle się mówi o ochronie przeciwsłonecznej tych części ciała.
Udar cieplny grozi nam, kiedy długo przebywamy w mocno nagrzanym i kiepsko wentylowanym pomieszczeniu. Może to być także samochód stojący w upalny dzień w korku od kilkunastu minut. Do udaru cieplnego może dojść również w sytuacji, kiedy zamiast lekkich i przewiewnych ubrań, idealnych na upały, wybierzemy obcisły strój, ze sztucznej tkaniny - w takim przypadku nasza skóra nie może oddychać. Jeśli zapominamy o regularnym piciu wody lub nadużywamy trunków, kiedy na zewnątrz jest gorąco, również musimy liczyć się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia udaru cieplnego.
Szczególną odmianą udaru cieplnego jest postać wysiłkowa - dotyczy ona osób uprawiających sport i pracujących fizycznie w gorących, wilgotnych i nieklimatyzowanych warunkach.
Jeśli natomiast chodzi o udar słoneczny, to jesteśmy na niego narażeni, kiedy: spędzamy czas na plaży w pełnym słońcu, kiedy spacerujemy na otwartej przestrzeni czy pracujemy na działce, w polu (podczas sianokosów czy żniw), gdy z nieba leje się żar.
W grupie ryzyka, w obu przypadkach, znajdują się seniorzy, niemowlęta, dzieci, osoby cierpiące na przewlekłe choroby układu krążenia, z nadwagą, nadużywające alkoholu, a także zażywające niektóre leki.
Do głównych objawów udaru cieplnego należą:
- wysoka temperatura ciała (powyżej 39 st.),
- gorąca, czerwona, sucha lub wilgotna skóra,
- bóle i zawroty głowy,
- ogólne osłabienie,
- szybkie, dobrze wyczuwalne tętno,
- zaburzenia świadomości, które mogą prowadzić do nadpobudliwości i majaczenia,
- omdlenie,
- możliwa utrata przytomności.
Te objawy natomiast charakteryzują udar słoneczny:
- zwykle ciężkie odwodnienie,
- zaczerwieniona skóra i obfity pot w lekkich przypadkach, natomiast w cięższych bladość skóry i zatrzymanie pocenia,
- możliwe jest wystąpienie poparzeń skóry pierwszego i drugiego stopnia,
- bóle i zawroty głowy,
- szum w uszach,
- mdłości, wymioty,
- dreszcze,
- ogólny niepokój,
- zwężone źrenice,
- omdlenie,
- możliwa utrata przytomności,
- możliwy wstrząs.
Zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku udaru cieplnego i udaru słonecznego znajdują się na stronie Ministerstwa Zdrowia. W postępowaniu przy porażeniu cieplnym i słonecznym kluczowe są dwa szczegóły.
Jeśli wystąpią objawy udaru cieplnego, które wymieniliśmy powyżej, należy niezwłocznie wezwać pomoc - wykonać telefon pod numer 112 lub 999. Resort przestrzega, że jeśli pomoc medyczna nie zostanie wezwana w odpowiednim czasie, może dojść do śpiączki, a nawet śmierci.
To pierwszy, najważniejszy krok. Następnie należy przenieś poszkodowanego w chłodniejsze miejsce i postarać się obniżyć jego temperaturę ciała - np. zimnymi okładami czy zimną kąpielą bądź prysznicem. Osobie z udarem cieplnym nie wolno podawać żadnych płynów.
Jeśli podejrzewamy udar słoneczny, także natychmiast powinniśmy zadzwonić po pogotowie i także powinniśmy przenieść poszkodowanego w chłodne miejsce. Ukojenie powinny przynieść zimne i wilgotne okłady na głowę. Zalecana jest też chłodna kąpiel. Przy udarze słonecznym można, a nawet trzeba podawać chłodne napoje, oczywiście bezalkoholowe - najlepiej wodę.
O wyczerpaniu cieplnym słyszymy zdecydowanie rzadziej niż o udarze cieplnym bądź słonecznym. A z wyczerpaniem cieplnym mamy tak naprawdę do czynienia, kiedy z powodu długiego przebywania na słońcu w organizmie następuje nadmierna utrata płynów i soli. Ciśnienie tętnicze krwi u osoby dotkniętej wyczerpaniem cieplnym spada, co z kolei powoduje uczucie silnego zmęczenia. Oczywiście bywa też, że wyczerpanie cieplne pojawia się podczas wysiłku fizycznego, zwłaszcza ciężkiej pracy wykonywanej w dusznym i nagrzanym pomieszczeniu.
Po czym poznać wyczerpanie cieplne? Jego objawy to:
- obfite pocenie się,
- odwodnienie lekkiego stopnia,
- głęboka ciepłota ciała (38-40 st.),
- pragnienie,
- nudności, wymioty,
- ból głowy,
- splątanie (zaburzenia świadomości),
- zimna, blada i wilgotna skóra;
- szybkie, ale słabo wyczuwalne tętno;
- brak sił,
- zasłabnięcia.
Osobę z wyczerpaniem cieplnym należy jak najszybciej przenieść do chłodniejszego miejsca, np. do cienia, a następnie położyć ją i rozluźnić ubranie. Podaj wodę, ale musi być ona spożywana małymi łykami. Pomogą też zimne okłady na całym ciele. Jeśli osoba, która zasłabła, wymiotuje, natychmiast powinna znaleźć się pod opieką lekarza.
Jeśli złe samopoczucie nie minęło po upływie 30 minut, należy wezwać pogotowie. To może być oznaka udaru cieplnego!
Jak zachowywać się w upalne dni, by nie narazić się na wystąpienie udaru cieplnego, udaru słonecznego czy wyczerpania cieplnego? Zebraliśmy dla ciebie podstawowe zasady w kilku punktach.
1. Dzieci i osoby starsze (z grupy ryzyka) powinny przebywać w chłodnych, dobrze przewietrzonych pomieszczeniach.
2. Unikaj przebywania na zewnątrz między godz. 11 a 16, kiedy oddziaływanie słońca jest największe, a jeśli musisz wyjść, szukaj cienia.
3. Nie zapominaj o nakryciu głowy i okularach przeciwsłonecznych.
4. Wybieraj ubrania w jasnych kolorach, z przewiewnych tkanin.
5. W upały ogranicz do minimum wysiłek fizyczny (możesz ćwiczyć wieczorem, kiedy zrobi się chłodniej).
6. Regularne sięgaj po wodę - w upały musisz pić od 1 do 2 litrów więcej niż zazwyczaj (więcej na ten temat piszemy TUTAJ).
7. Nie wsiadaj do nagrzanego samochodu.
8. Jeśli w upale przesiadasz w domu, okna wychodzące na stronę słoneczną zamknij i zasłoń, a otwórz wieczorem i w nocy.
9. Sięgaj po lekkie posiłki, lepsze będą te chłodniejsze niż gorące.
10. Unikaj alkoholu, nie sięgaj po napoje z kofeiną, gdyż one sprzyjają utracie płynów.
IRz
Polecamy również:
Opalanie po przejściu COVID-19 i szczepieniu. Co radzą badacze?
Myślisz, że pijesz wystarczająco dużo wody? Sprawdzisz to w mig!
