Rak wątroby. Co na niego wskazuje i jak się go leczy?
Co roku w Polsce diagnozuje się ok. 1400 zachorowań na raka wątroby. Nowotwory wątroby stanowią ok. 7 proc. zachorowań na świecie, przy czym ok. 80 proc. nowych przypadków występuje w krajach ekonomicznie słabo rozwiniętych. Według Krajowego Rejestru Nowotworów najczęściej chorują osoby po 55. roku życia (82 proc. zachorowań u mężczyzn i 88 proc. zachorowań u kobiet). Ryzyko zachorowania na nowotwór wzrasta wraz z wiekiem, osiągając szczyt w dziewiątej dekadzie życia u obu płci. Jakie znamy przyczyny i objawy raka wątroby?
Nowotwory wątroby dzielimy na pierwotne (rak wątrobowokomórkowy) i wtórne, czyli będące wynikiem przerzutów z innych narządów, zwłaszcza odbytnicy, piersi, płuc i okrężnicy.
Podaje się, że do rozwoju nowotworu wątroby przyczyniają się:
- wirusowe zapalenie wątroby typu B i C (większe ryzyko zachorowania występuje w przypadku zakażenia WZW B. Podaje się, że od 15 do 40 proc. zakażonych HBV będzie miało raka);
- alkoholizm;
- niedobór alfa 1-antytrypsyny, będącej glikoproteiną spełniającą funkcję inhibitora proteaz serynowych, produkowaną przez wątrobę (nieprawidłowe białko odkłada się w komórkach wątroby);
- stosowanie anabolików;
- aflatoksyny (to związki produkowane przez niektóre grzyby, działają rakotwórczo na wątrobę);
- hemochromatoza (to choroba genetyczna polegająca na nieprawidłowościach w metabolizowaniu żelaza, które odkłada się w narządach);
- palenie papierosów;
- środki antykoncepcyjne (ich zażywanie zwiększa ryzyko rozwoju gruczolaka wątrobowokomórkowego, który może ulec zezłośliwieniu do raka wątroby).
Niestety, chorzy na raka wątroby długo nie są świadomi swojego stanu, ponieważ choroba nie daje wyraźnych objawów.
Rak wątrobowokomórkowy manifestuje się zazwyczaj bólem po prawej stronie pod żebrami. Pacjenci często skarżą się na jadłowstręt i znacznie tracą na wadze. W wielu przypadkach obserwuje się także pojawienie się wodobrzusza, czyli nadmiernego nagromadzenia płynu w jamie otrzewnej, ukazującego się jako powiększenie obwodu brzucha. Zdarzają się także krwawienia z przewodu pokarmowego, zażółcenia powłok skórnych, podwyższenie temperatury ciała, postępuje wyniszczenie całego organizmu, pojawiają się także obrzęki kończyn dolnych.
Najczęściej pacjenci zgłaszają się do lekarza pierwszego kontaktu, a ten zaleca konsultację z onkologiem i hepatologiem. Zdarza się, że nowotwór przyjmuje lokalizację, która jest możliwa do wyczucia w badaniu palpacyjnym.
Bardzo ważną rolę w postawieniu rozpoznania odgrywają badania obrazowe: USG wątroby, rezonans magnetyczny jamy brzusznej i spiralna tomografia komputerowa. Do innych przydatnych w postawieniu diagnozy badań zaliczamy: badanie stężenia α-fetoproteiny oraz biopsję aspiracyjną cienkoigłową i cytologię (zwłaszcza w podejrzeniu małych guzów, o średnicy do 2 cm).
Najbardziej skutecznymi metodami leczenia są operacja albo przeszczep narządu. Przy czym przeszczep daje o wiele większą szansę na pięcioletnie przeżycie. Oczywiście im mniejszy guz, tym lepsze rokowanie. Wczesne wykrycie nowotworu (w stadium, gdy średnica guza nie przekracza 2 cm) i podjęcie leczenia dają aż 90 proc. szans na przeżycie pięcioletnie.
Leczenie operacyjne polega na wycięciu guza, z marginesem zdrowych tkanek tak, aby zapobiec wznowie. Wycina się także okoliczne węzły chłonne. Do terapii paliatywnych, czyli nie dających możliwości wyleczenia, ale przedłużających życie pacjenta, zaliczamy termoablację. Do innych metod leczenia należy embolizacja polegająca na zamknięciu tętnicy, co powoduje obumieranie nowotworu. Stosuje się także chemioterapię.
Warto jeszcze raz podkreślić, że im wcześniejsze rozpoznanie, tym większa szansa na wyzdrowienie (zwłaszcza że wątroba jest narządem, który jest w stanie zregenerować się po operacji), dlatego tak ważne jest monitorowanie stanu zdrowia przez pacjentów z marskością wątroby. Powinni oni regularnie wykonywać USG i i badać stężenie α-fetoproteiny.
Aleksandra Oracz
Czytaj również:
O tym raku mówi się "wyrok". Jest niezwykle agresywny
Dieta-cud dla wątroby. Co jeść, a czego unikać, by pomóc odbudować wątrobę?
