Erytrocyty. Rola i normy czerwonych krwinek w organizmie

Krwinki czerwone są komórkami, które nie posiadają jądra komórkowego. Mają kształt podwójnie wklęsłego dysku, który może ulegać niewielkim zmianom podczas przechodzenia krwinki przez najdrobniejsze naczynia włosowate. Ich błona komórkowa posiada wiele różnorodnych białek i glikoprotein, będące antygenami grupowymi krwi (A, B) oraz zawiera enzymy, takie jak anhydraza węglanowa czy peptydazy i fosfatazy.

Znaczną część wnętrza erytrocytu, bo aż 30 proc. zajmuje hemoglobina - białko zbudowane z czterech łańcuchów polipeptydowych, z których każdy posiada jedną cząsteczkę hemu. Jest to związek zawierający żelazo, z którym łączy się jedna cząsteczka tlenu. Zatem cząsteczka hemoglobiny jest w stanie związać cztery cząsteczki tlenu.

Krwinki czerwone spełniają swoje funkcje głównie dzięki obecności w nich hemoglobiny. To dzięki niej możliwy jest transport tlenu do wszystkich tkanek naszego organizmu. W jaki sposób to się dzieje? Hemoglobina ulega utlenowaniu podczas przechodzenia erytrocytów przez sieć drobnych naczyń krwionośnych, oplatających pęcherzyki płuc. Następnie krwinki czerwone przechodzą do dużego krwiobiegu, skąd trafiają do wszystkich narządów i tkanek obwodowych. Erytrocyty służą także jako transportery dwutlenku węgla, który transportowany jest do płuc, a następnie wydalany. Trzeba jednak zaznaczyć, że tylko niewielka część CO2 transportowanego przez erytrocyt (ok. 30 proc.) łączy się bezpośrednio z hemoglobiną, tworząc karbaminohemoglobinę. Pozostałe 70 proc. jest transportowane w postaci jonów wodorowęglanowych.

We wszystkich komórkach ludzkiego organizmu zachodzą intensywne procesy metaboliczne, które zwiększają stężenie dwutlenku węgla i obniżają pH krwi zaopatrującej tkanki. Ma to duże znaczenie fizjologiczne, ponieważ ułatwia odłączanie się cząsteczek tlenu od hemoglobiny w momencie, gdy erytrocyt dotrze do tkanek obwodowych. Odwrotna sytuacja ma miejsce w naczyniach włosowatych płuc - tutaj wyższe stężenie tlenu i wyższe pH sprzyja oddawaniu dwutlenku węgla i wiązaniu się tlenu z hemoglobiną.

Prawidłowo w jednym mikrolitrze krwi powinno znajdować się 4-5,5 miliona erytrocytów u kobiet, natomiast u mężczyzn od 4,5 do 6 milionów. W przypadku ich nadmiernej liczby mówimy o nadkrwistości (poliglobulii), natomiast niedobór erytrocytów jest nazywany niedokrwistością.

W jakich sytuacjach może dojść do zwiększenia liczby krwinek czerwonych we krwi obwodowej? Może być to spowodowane nadmiernym zagęszczeniem krwi, na przykład w wyniku utraty dużych ilości płynów w przebiegu oparzeń, intensywnych wymiotów i biegunek, a także przy nadmiernym poceniu się i niedostatecznym nawadnianiu. Mówimy wtedy o nadkrwistości rzekomej, którą można unormować uzupełniając utracone płyny.

Przyczyną nadmiernej ilości krwinek we krwi jest również czerwienica prawdziwa. Jest to nowotwór szpiku kostnego, w którym dochodzi do nadmiernego wytwarzania erytrocytów. Krew ma zwiększoną lepkość, co wywołuje bóle głowy, silny świąd skóry nasilający się po gorących kąpielach a także zakrzepicę, mogącą prowadzić do udaru mózgu, zawału serca czy zakrzepicy żyły wrotnej.

Zbyt wysoka ilość erytrocytów może się także pojawić w przypadku zwiększonej syntezy erytropoetyny, na przykład w przebiegu chorób nerek. Poliglobulia może również być reakcją na długotrwałe przebywanie na dużych wysokościach. Dzieje się tak, ponieważ ciśnienie parcjalne tlenu w górach jest niższe niż nad poziomem morza, co upośledza proces utlenowania krwi.

O niedokrwistości mówimy, kiedy liczba erytrocytów jest poniżej wartości prawidłowych. Zazwyczaj towarzyszy temu również spadek stężenia hemoglobiny i hematokrytu we krwi. Przyczyn niedokrwistości jest wiele. Najczęstszą przyczyną jest niedobór żelaza - dochodzi wtedy do rozwoju niedokrwistości mikrocytarnej. Erytrocyty są małe i zawierają zmniejszoną ilość hemoglobiny. Może się pojawić także w przypadku krwawienia, niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego, a także jako efekt reakcji autoimmunologicznej i zaburzeń funkcjonowania szpiku.

Zobacz także:

Jan Englert ma tętniaka aorty. Co to oznacza?