Krwotoki, zakrzepica, zatorowość. Zaburzenia krzepnięcia w różnych chorobach

Układ krzepnięcia jest skomplikowaną machiną, w której skład wchodzą nie tylko elementy bezpośrednio uczestniczące w tworzeniu skrzepu (czynniki krzepnięcia i płytki krwi), ale także liczne białka hamujące krzepnięcie (np. antytrombina, białka S i C). Tylko równowaga między nimi gwarantuje prawidłowe działanie tego układu. Niestety wiele chorób ją zaburza, prowadząc do rozwoju nieprawidłowości w krzepnięciu. Mogą one być związane m.in. z:

• ostrym lub przewlekłym stanem zapalnym toczącym się w organizmie;
• zbyt niskim lub zbyt wysokim poziomem płytek krwi (małopłytkowością lub nadpłytkowością);
• zaburzeniami w poziomie czynników krzepnięcia i białek zapobiegających krzepnięciu;
• wzrostem lepkości krwi lub jej utrudnionym przepływem przez naczynia krwionośne.

Osoby z cukrzycą mają znacznie wyższe ryzyko rozwoju zakrzepicy w porównaniu z osobami zdrowymi. Mimo ciągłego wzrostu świadomości w społeczeństwie na temat tej choroby, wciąż niektórzy z nas mogą nie zdawać sobie sprawy z tego, że cukrzyca to nie tylko podwyższenie poziomu cukru we krwi. To także szereg wiążących się z tym powikłań, m.in. zaburzeń w budowie naczyń (w szczególności wyściełającego je śródbłonka), które przyspieszają powstawanie blaszek miażdżycowych. Rozwojowi zakrzepów sprzyja również obserwowany u chorych z cukrzycą przewlekły stan zapalny. Razem czynniki te znacznie zwiększają nie tylko ryzyko zakrzepicy, ale także zawału serca, udaru mózgu czy zatorowości płucnej.

Wraz z pogłębianiem przez badaczy wiedzy na temat COVID-19 stało się jasne, że infekcja Sars-Cov-2, a w szczególności jej ciężki przebieg, znacznie zwiększa ryzyko rozwoju zakrzepicy i jej najpoważniejszego powikłania - zatorowości płucnej. Według badania przeprowadzonego przez duńskich naukowców na 184 pacjentach z ciężkim przebiegiem COVID-19, powikłania te pojawiły się aż u połowy chorych. Badania wykazały także, że nadkrzepliwość w infekcji Sars-CoV-2 jest związana również z gorszym rokowaniem. Naukowcy z Wuhan w Chinach wykazali, że niedokrwienie i zawał serca spowodowany przez zakrzepicę w przebiegu COVID-19 zwiększało ryzyko śmierci ponad 10-krotnie. O rozwój nadkrzepliwości w przebiegu COVID-19 podejrzewa się głównie masywny stan zapalny i burzę cytokinową, które sprzyjają formowaniu się zakrzepów wewnątrz naczyń.

Wątroba jest niezwykle ważnym narządem pod względem prawidłowego funkcjonowania układu krzepnięcia - to właśnie ona odpowiada za syntezę czynników krzepnięcia krwi. Chorzy z marskością wątroby mają przede wszystkim zwiększone ryzyko krwawień (z ran, z żylaków przełyku czy z przewodu pokarmowego). Jest związane zarówno niedoborem czynników krzepnięcia, nadmiernym rozpadem płytek krwi w powiększonej śledzionie i w efekcie z małopłytkowością. Co ciekawe, u chorych z niewydolną wątrobą może jednak dochodzić także do nadkrzepliwości i powstawania zakrzepów. Podejrzewa się, że odpowiedzialne za to jest zmniejszenie ilości krążących we krwi białek zapobiegających nadmiernemu krzepnięciu, głównie białka C i białka S.

Zaburzenia krzepnięcia, najczęściej w postaci nadkrzepliwości, są bardzo częste u pacjentów z nowotworami złośliwymi. Mogą się pojawić w przebiegu praktycznie każdego nowotworu, m.in. u pacjentów z nowotworami krwi (chłoniakami, białaczkami), rakiem trzustki, żołądka, jelita grubego czy płuc. O rozwój nadkrzepliwości w przebiegu nowotworów podejrzewa się wiele różnych czynników, m.in. narażenie na mikrocząstki uwalniane do krwioobiegu przez sam nowotwór i hamowanie aktywności białek zapobiegających nadmiernemu krzepnięciu krwi. Przyczyną może być również wiele leków stosowanych w chemioterapii, np. cisplatyna czy też zbyt długie utrzymywanie kaniuli centralnej, przez którą często podaje się chemioterapeutyki.

Najważniejszą witaminą, niezbędną do prawidłowej pracy układu krzepnięcia, jest witamina K. Stymuluje ona produkcję w wątrobie czterech czynników krzepnięcia - II, VII, IX i X. Jej niedobór może sprzyjać krwawieniom, jednak ze względu na dużą ilość witaminy K w wielu produktach spożywczych jest on rzadko spotykany. Co ciekawe, niedobór niektórych witamin może również zwiększać krzepliwość krwi i ryzyko powstawania zakrzepów - dzieje się tak przy niedoborach witaminy B12 i żelaza.

Choroby wywołujące przewlekły stan zapalny w organizmie również sprzyjają rozwojowi zaburzeń krzepnięcia krwi, w szczególności nadkrzepliwości. Na wszelkie objawy zakrzepicy i zatorowości płucnej powinny być więc wyczulone w szczególności osoby z:

• chorobą Leśniowskiego-Crohna;
• wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego;
• reumatoidalnym zapaleniem stawów;
• toczniem rumieniowatym układowym;
• zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa;
• twardziną układową;
• stwardnieniem rozsianym.

CZYTAJ TAKŻE:

Zatorowość płucna stanem zagrażającym życiu

Po czym poznać, że zbliża się udar?