Plaga XXI wieku. Czym jest niewydolność serca?
Serce, jako centralny narząd układu krwionośnego, codziennie wykonuje ciężką pracę kurcząc się około 100 tys. razy w ciągu doby. W ciągu tylko jednej godziny jest w stanie przepompować około 350 litrów krwi. Jeśli pompa, jaką jest serce, zaczyna być niewydolna – niesie to olbrzymie powikłania dla całego organizmu. Niewydolność serca to problem zdrowotny starzejącego się społeczeństwa Polski i Europy. Jakie są objawy niewydolności serca i co do niej prowadzi?
O niewydolności serca mówimy wówczas, kiedy serce nie przepompowuje takiej ilości krwi, jaka jest niezbędna, by sprostać zapotrzebowaniom metabolicznym tkanek organizmu lub dokonuje tego przy konieczności zwiększenia ciśnienia przepływu. Konsekwencją tego jest nie docieranie odpowiedniej ilości tlenu do narządów wewnętrznych oraz zaleganie zbyt dużej ilości krwi w nich. Niewydolność może dotyczyć tylko lewej lub prawej komory serca.
W Europie na niewydolność serca cierpi 10 milionów Europejczyków, w Polsce szacuje się, że nawet milion osób choruje z powodu niewydolności.
Okazuje się, że aż w 75 proc. przypadku niewydolność serca poprzedzona była stwierdzonym nadciśnieniem tętniczym krwi. W przypadku 50 proc. osób stwierdzono wcześniej chorobę wieńcową, a chorobami współtowarzyszącymi jest przerost lewej komory serca oraz cukrzyca.
Tylko połowa pacjentów ze stwierdzoną niewydolnością serca ma szansę przeżyć kolejnych pięć lat, a 11 proc. pacjentów umiera przed rokiem od postawienia diagnozy. Szacuje się, że co dziewięć minut umiera jedna osoba z powikłania niewydolności serca.
Ostra niewydolność to pogorszenie pracy serca, w której objawy występują nagle i bardzo szybko narastają. Dochodzi do zmniejszenia rzutu skurczowego serca i zmniejszenia rzutu minutowego, co oznacza, że o wiele mniej krwi trafia do układu krwionośnego.
Przyczyną ostrej niewydolności może być zawał mięśnia sercowego, zapalenie mięśnia sercowego, zażycie niektórych leków lub narkotyków, zator tętnicy płucnej, ostre zaburzenia rytmu serca lub rozwarstwienie aorty.
Do objawów ostrej niewydolności serca zalicza się:
- uczucie duszności, zwłaszcza w pozycji leżącej,
- przyspieszony oddech,
- przyspieszone tętno,
- uczucie kołatania serca, ucisk w klatce piersiowej,
- blada i spocona skóra,
- uczucie lęku,
- zimne kończyny dolne i górne.
Postać przewlekła niewydolności serca zazwyczaj daje objawy utrzymujące się przez co najmniej 4 tygodnie. Rozwija się ona na skutek nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca - wywołanej przez zmiany miażdżycowe, zwężenia tętnic wieńcowych czy zator tętnicy wieńcowej.
Do objawów przewlekłej niewydolności serca zalicza się:
- wzrost masy ciała,
- zmniejszona tolerancja na wysiłek fizyczny,
- ogólne osłabienie
- obrzęki kończyn dolnych,
- przyspieszony oddech,
- wodobrzusze,
- mdłości i spadek apetytu.
W przypadku wystąpienia ostrych objawów niewydolności serca, należy niezwłocznie wezwać zespół ratownictwa medycznego lub udać się do najbliższego SOR-u. Przyczyny ostrej niewydolności wymagają pilnej interwencji lekarskiej, ponieważ stanowią bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta.
W przewlekłej niewydolności niepokojące objawy, wymienione wyżej, wymagają konsultacji lekarskiej, gdzie w pierwszej kolejności oceniane jest ciśnienie tętnicze pacjenta oraz zapis EKG. Jeśli występują jakiekolwiek odchylenia od normy, a badanie fizykalne wykazuje cechy niewydolności serca, pacjent kierowany jest na badanie ultrasonograficzne serca, tak zwane echo serca. Oceniane są wówczas pojemności komór serca, czynność skurczowa i rozkurczowa oraz funkcjonalność zastawek zlokalizowanych w mięśniu sercowym. Ponadto na podstawie tego badania można stwierdzić lub wyeliminować występowanie nadciśnienia płucnego.
Najistotniejsza jest profilaktyka przeciw chorobom serca. Uniknięcie choroby niedokrwiennej serca i nadciśnienia tętniczego jest kluczowe, by nie doprowadzić do wystąpienia niewydolności serca. Utrzymanie prawidłowej masy ciała, aktywność fizyczna oraz zdrowa i zbilansowana dieta, również ograniczają ryzyko wystąpienia tej choroby.
W postępowaniu równie istotna, jak leczenie farmakologiczne, jest zmiana dotychczasowego stylu życia, by ograniczyć skutki niewydolności serca. Należy przede wszystkim:
- zaprzestać palenia tytoniu,
- ograniczyć spożywanie soli,
- regularnie ćwiczyć,
- w miarę możliwości unikać niektórych leków, przede wszystkim niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
- kontrolować masę ciała i nie dopuścić do jej wzrostu.
W przewlekłej niewydolności serca stosuje się farmakoterapię z wykorzystaniem leków ACEI, beta-blokerów i antagonistów aldosteronu. Stosowane są również leki moczopędne, by obniżyć ciśnienie tętnicze krwi.
W przypadku ciężkiej niewydolności serca rozważa się również wszczepienie kardiowertera-defibrylatora, którego zadaniem jest przywrócenie prawidłowej pracy serca w sytuacji, kiedy może dość do zaburzenia rytmu zagrażającego życiu, kończącego się zgonem pacjenta.
W bardzo skrajnych przypadkach u pacjentów rozważa się wykonanie przeszczepu serca, jeśli ich ogólny stan zdrowia jest dobry, a przeszczep serca daje możliwość utrzymania wydolności pozostałych narządów u chorego. W przypadku przeszczepu istnieje ryzyko zgonu szacowane na 20 proc. w wyniku powikłań, takich jak zakażenie czy odrzucenie narządu, jednak zakończenie z sukcesem zapewni szanse na znacznie dłuższe przeżycie pacjenta w dobrym samopoczuciu i dobrej jakości życia.
CZYTAJ TAKŻE:
