Zakrzepica żył głębokich. Po czym ją rozpoznać?

Ryzyko rozwoju zakrzepicy w żyłach głębokich wzrasta wraz z wiekiem oraz u osób otyłych. Ponadto istnieje wiele stanów klinicznych, które zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się zakrzepów:  

• żylaki, zwłaszcza u osób poniżej 45 roku życia;
• przebyta wcześniej choroba zakrzepowo-zatorowa; 
• długotrwałe unieruchomienie kończyny w gipsie lub podczas lotu samolotem; 
• ucisk na naczynie przez guzy, krwiaki; 
• nadkrzepliwość, wynikająca z zespołów wrodzonych bądź nabytych nieprawidłowości w liczbie płytek krwi czy czynników krzepnięcia; 
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej i hormonalnej terapii zastępczej w okresie menopauzy;
• uogólnione stany zapalne, gorączka;
• choroby autoimmunologiczne. 

Zakrzepicę w żyłach głębokich dzieli się na występującą w kończynach górnych i dolnych. W przypadku kończyn dolnych wyróżnia się dodatkowo zakrzepicę dystalną (dotyczy żył podudzi, a więc piszczelowych i strzałkowych - zwykle bezobjawowa), proksymalną (żyły podkolanowej, żył udowych, biodrowych i żyły głównej dolnej, z objawami) oraz obrzęk bolesny, czyli ostrą postać zakrzepicy, z bólem i bardzo dużym obrzękiem. 

W przypadku zakrzepicy kończyn górnych zajęta jest zwykle żyła pachowa i podobojczykowa. 

Zakrzepica żył kończyn dolnych może przez dłuższy czas nie dawać żadnych objawów. Jeżeli już się one pojawiają, są często bardzo uciążliwe dla pacjenta - podczas chodzenia chory odczuwa znaczny ból łydki i występuje obrzęk podudzia lub całej kończyny. Obrzęk ten czasami może dawać wrażenie pogrubienia jednej z kończyn - aby to potwierdzić, należy porównać obwody obu nóg. Jeżeli różnica jest większa bądź równa 2 cm - świadczy to o zakrzepicy. 

Kończyna może być wrażliwa na dotyk i ucisk, dodatkowo może pojawić się ocieplenie kończyny, stan podgorączkowy lub gorączka - świadczy to o rozwoju stanu zapalnego wokół objętej zakrzepem żyły. W przypadku zakrzepicy zlokalizowanej w kończynie górnej dominuje obrzęk i ból kończyny. 

Zakrzepy obecne w żyłach kończyn mogą oderwać się od ściany naczynia, stanowią wtedy materiał zatorowy, który może osiedlić się w krążeniu płucnym, doprowadzając do zatorowości płucnej. Jest to stan, w którym skrzep blokuje przepływ krwi przez naczynia płucne i stanowi zagrożenie dla życia pacjenta. Rzadziej, jeżeli obecny jest ubytek w przegrodzie między przedsionkami, zakrzep może zlokalizować się w naczyniach mózgu i spowodować udar mózgu. 

Do odległych powikłań należy przewlekła niewydolność żylna i zespół pozakrzepowy, kiedy to nie uda się całkowicie rozpuścić skrzepu i dochodzi do jego organizacji. W konsekwencji prowadzi to do rozwoju refluksu żylnego i nadciśnienia żylnego. 

Badaniem, za pomocą którego można z dużym prawdopodobieństwem wykluczyć obecność zakrzepicy, jest oznaczenie dimeru D we krwi. Jest to produkt rozpadu fibryny, która pełni ważną rolę w tworzeniu się skrzepu. Jeżeli wartości dimeru D są prawidłowe, wtedy rozpoznanie zakrzepicy jest mało prawdopodobne. Natomiast w przypadku wyniku podwyższonego należy poszerzyć diagnostykę, ponieważ wzrost stężenia tego parametru występuje nie tylko w zakrzepicy, ale także w innych stanach chorobowych przebiegających ze zwiększoną krzepliwością krwi.   

Przydatnym badaniem w diagnostyce zakrzepicy jest ultrasonografia żył głębokich kończyny. W jej trakcie wykonuje się tak zwany ultrasonograficzny test uciskowy - jeżeli żyła jest objęta procesem chorobowym i wypełniona skrzepliną, nie zapada się pod naciskiem głowicy USG. Dodatkowo w przypadku podejrzenia zatorowości płucnej wykonuje się angio-TK. 

Podstawowym leczeniem zakrzepicy jest stosowanie uciskowych pończoch lub bandaży i leczenie przeciwkrzepliwe, najczęściej w postaci heparyny drobnocząsteczkowej i doustnego leku przeciwzakrzepowego - acenokumarolu. W dniu rozpoczęcia leczenia chory powinien leżeć w łóżku z uniesioną kończyną, natomiast już kolejnego dnia może zacząć poruszanie się z założonym opatrunkiem uciskowym. W przypadku zaawansowanej zakrzepicy można zastosować leczenie trombolityczne, podając streptokinazę, lub może być konieczne leczenie operacyjne.  

Karolina Tarnas

Czytaj także: 

Masz "wdowi garb"? To skumulowany tłuszcz, stres i zaniedbania

Haluksy - palec koślawy da się wyleczyć