Demencję można przewidzieć wcześniej. "Karmienie" neuronów w mózgu opóźnia jej rozwój
Mózg człowieka od lat jest narządem, który wzbudza zainteresowanie naukowców i jest obiektem wielu badań. Myślenie, zapamiętywanie, rozpoznawanie, koordynowanie pracy układów, kontrolowanie emocji to tylko niektóre funkcje tego wciąż tajemniczego narządu. Proces starzenia się mózgu jest nieuchronny - neurony obumierają, pogorszeniu ulega pamięć, słabną funkcje poznawcze, a pacjent otrzymuje diagnozę: demencja. Naukowcy są zgodni, że istnieje możliwość uchwycenia momentu, w którym rozpoczyna się proces demencji, a nawet idą krok dalej - znaleźli sposób na to, jak “nakarmić” neurony, by obumierały wolniej.
Demencja, czyli zespół otępienny, jest zespołem spowodowanym przewlekłą lub postępującą chorobą mózgu, która objawia się zaburzeniami wyższych funkcji korowych, tj.: myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, posługiwanie się językiem oraz umiejętność uczenia się i oceny. Tak demencję opisuje się klasyfikacją ICD-10.
Kiedyś uważano, że jest ona naturalnym procesem starzenia się mózgu, jednak wiadomo już, że to nieprawda. Demencja nie wpisuje się w naturalne procesy starzenia, a coraz więcej badań sugeruje, że można jej zapobiegać lub skutecznie hamować.
Badanie opublikowane w Proceedings of the National Academy of Sciences rzuca nowe światło na rozwój i leczenie demencji.
Międzynarodowy zespół neurobiologów przeanalizował wpływ technik obrazowania mózgu na zdolność do wychwycenia zmian w neuronach mózgu człowieka. Okazuje się, że “krytyczne okno" to czas między 40. a 59. rokiem życia, kiedy najlepiej widać zachodzące w układzie nerwowym zmiany. Do badań wykorzystywano rezonans magnetyczny funkcjonalny oraz EEG mózgu.
Przeanalizowano wyniki neuroobrazowania 19 300 osób, na podstawie których odkryto, kiedy mózg zaczyna się “starzeć". Neurobiolodzy określili punkty krytyczne.
Okazuje się, że pierwsze zmiany zauważalne są w okolicy 44 roku życia, natomiast największe przyspieszenie w neurodegeneracji komórek mózgowych występuje w okolicy 67 roku życia. Stabilizacja w kontekście obumierania komórek nerwowych pojawia się dopiero w wieku 90 lat.
- Zidentyfikowaliśmy krytyczne okno wieku średniego, w którym mózg zaczyna doświadczać spadku dostępu do energii, ale jeszcze zanim nastąpią nieodwracalne uszkodzenia. Dokładne zrozumienie, kiedy i jak przyspiesza starzenie się mózgu, daje nam strategiczne punkty czasowe do interwencji. - tak wyniki badań skomentowała ich współautorka, Lilianne R. Mujica-Parodi, neurobiolog z Uniwersytetu Stanowego Nowego Jorku w Stony Brook.
Jednym z kluczowych czynników, przez które komórki zaczynają obumierać, jest stres komórkowy związany z mniejszym dostępem do paliwa. Określono także, że neuronalna insulinooporność zwiększa śmiertelność komórek nerwowych.
Insulina to hormon, który nie tylko reguluje poziom cukru we krwi, ale w obrębie mózgu moduluje też wzrost i aktywność elektryczną neuronów, a także produkcję przekaźników nerwowych, dzięki czemu wpływa na funkcje poznawcze, głównie procesy pamięci. Insulinooporność układu nerwowego prowadzi także do gromadzenia białek tau i beta amyloidu - substancji, które ściśle powiązane są z występowaniem choroby Alzheimera.
Glukoza jest podstawowym paliwem dla całego układu nerwowego, jednak naukowcy odkryli, że alternatywnym "pożywieniem" mogą być ketony, które pomijają insulinooporne neurony. Wykazano, że ketony, niezależnie od tego, czy są wytwarzane endogennie poprzez post lub diety niskowęglowodanowe/wysokotłuszczowe, czy też podawane egzogennie jako suplement diety, poprawiają związany z wiekiem spadek funkcji poznawczych. Należy jednak zauważyć, że największe efekty osiągano u pacjentów w wieku 40-59 lat.
Działania wpływające na procesy metaboliczne mogą mieć ogromny wpływ na to, w jaki sposób mózg będzie funkcjonował po 40., 50. i 60. roku życia. Odpowiednie działania profilaktyczne mogą spowodować, że nawet w późnym wieku mózg zachowa swoje funkcje poznawcze. Demencja nie jest "obowiązkowym" etapem starzenia się, o ile kondycja komórek nerwowych będzie dobra, a na to wpłynąć może odpowiednia dieta (w tym dieta ketogeniczna), ale też aktywność fizyczna i ćwiczenia związane z utrzymaniem funkcji mózgu (gry logiczne, planszowe, czytanie, rozwiązywanie krzyżówek).
W innych badaniach udowodniono, że duży wpływ na rozwój choroby Alzheimera ma utrzymanie relacji społecznych na wysokim poziomie wśród seniorów. Im częściej spotykamy się z bliskimi, uczestniczymy w spotkaniach rodzinnych czy angażujemy się w przedsięwzięcia społeczne, tym niższe ryzyko chorób neurodegeneracyjnych.
Źródła:
- https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2416433122
- https://www.discovermagazine.com/health/brain-imaging-during-critical-midlife-window-could-catch-cognitive-decline
- Neuropsychologiczna charakterystyka wybranych zespołów otępiennych, Daria Biechowska, Edyta Orłowska https://journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/viewFile/19864/15567
CZYTAJ TAKŻE:
Naukowcy: Jedz 30 g dziennie, a zmniejszysz ryzyko demencji. Takie zadziałają najlepiej
Najpopularniejsza dieta wśród Polaków. Błyskawicznie spala tłuszcz, ale trzeba z nią uważać
Najlepszy trening dla sprawnego mózgu i mocnych nerwów. Wystarczy kilka minut
