Objaw zagrzybienia płuc łatwo pomylić z infekcją. Choroba ciągnie się latami

Grzybica układu oddechowego najczęściej jest omawiana w kontekście płuc. Jak się pewnie domyślasz, grzyby nie są naturalnym elementem mikroflory pęcherzyków płucnych, chociaż w otoczeniu ich nie brakuje. Zarodniki obecne są w powietrzu, wodzie i glebie, ale do wnętrza organizmu dostają się przez skórę, układ pokarmowy i oddechowy. W grzybicach dolnych dróg oddechowych najpoważniejszym czynnikiem ryzyka jest pojawienie się grzybicy w kolejnych narządach górnych dróg oddechowych. Wrota zakażenia grzybami stanowią najczęściej jamy nosa lub jama ustna. W Polsce do najważniejszych grzybic płuc należą: aspergiloza, kandydiaza, kryptokokoza i mukormykoza. Choroba na szczęście nie występuje często - dotyka zwłaszcza dorosłych, których układ odpornościowy z jakiegoś powodu nie może spełniać swojej funkcji.

Jak już zostało wspomniane, grzybica płuc to problem przede wszystkim osób ze szwankującą odpornością. Zakażenie zaliczane do grupy oportunistycznych, co oznacza, że ujawnia się kiedy mechanizmy immunologiczne są blokowane. Do takich stanów zalicza się: AIDS, stosowanie immunosupresji (np. po przeszczepie narządu) i długotrwałe przyjmowanie antybiotyków. W niebezpieczeństwie są również: dzieci, których odporność nie jest jeszcze w pełni wykształcona i seniorzy, chorujący na nowotwory - szczególnie chłoniaki lub białaczki, cierpiący na niedorozwój szpiku (niedokrwistość aplastyczną), osoby z cukrzycą, niedożywione, hospitalizowane, żywione pozajelitowo i zażywające substancje odurzające.

Choroba może przyjmować maskę grypy. Przecież mając gorączkę, dreszcze, ból głowy i intensywnie kaszląc, w pierwszej kolejności myślimy o powszechnych infekcjach wirusowych. Objawami, które powinny alarmować, jest odkrztuszanie krwi, krwiomocz, ból opłucnej i skrócony oddech. To właśnie wtedy pacjenci zwykle zauważają, że dzieje się coś niedobrego i zgłaszają się do lekarza. Ten, po zebraniu wywiadu i badaniu, w którym stwierdza najczęściej tarcie opłucnej, wysięk lub niedodmę - pilnie kieruje chorego na dalszą diagnostykę. 

Dolegliwości w chorobach grzybiczych układu oddechowego nie są jednakowe, np.:

• alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna - dotyczy głównie dzieci dotkniętych także astmą lub mukowiscydozą. W ostrym stadium wiąże się z odpluwaniem brunatno-podbarwionej wydzieliny lub krwi oraz gorączką. Czasami imituje ciężka postać astmy, gwałtownie prowadzi do rozstrzeni oskrzeli i rozwoju zmian włóknistych;
• inwazyjna aspergiloza - ukrywa się pod postacią zapalenia tchawicy i oskrzeli, zapalenia płuc, a nawet zawału serca. Brak leczenia skutkuje zajęciem osierdzia, opłucnej, mięśni międzyżebrowych oraz naczyń. Chory może doznać rozległego krwotoku lub niewydolności oddechowej. Dodatkowo, drobnoustroje drogą krwi mogą rozsiewać się na inne nawet odległe narządy;
• kandydoza - wywołana przez Candida albicans, u osób z prawidłową odpornością bywa utrapieniem, kiedy powoduje pleśniawki. Prawdziwym niebezpieczeństwem jest jednak dla pacjentów z grupy ryzyka. Zajmuje tchawicę i oskrzela, często także błony śluzowe jamy ustnej i przełyku. Na powierzchni tchawicy i oskrzeli pojawiają się białe naloty, a chory odkrztusza galaretowatą wydzielinę podbarwioną krwią;
• mukomytoza- spowodowana jest przez zarodniki sporangialne dostające się do organizmu. Następnie inwazja grzyba obejmuje tchawicę, oskrzela, płuca, gałkę oczną, ośrodkowy układ nerwowy. Inwazja może mieć charakter uogólniony i wtedy obarczona jest wysoką śmiertelnością (nawet 60 proc.). Zaczyna się nagle i niepozornie, jak większość grzybic myli się ją często z grypą.

Jeżeli lekarz ma uzasadnione podejrzenia dotyczące występowania grzybicy układu oddechowego, zleca badania mające zweryfikować diagnozę. Do analizy pobiera się zarówno krew, jak i materiał pobrany podczas badań inwazyjnych, np. bronchoskopii. Nieocenione są także badania obrazowe w tym: RTG i tomografia komputerowa, w której stwierdzić można jamy zawierające grzybnie, włóknienie płuc, czy rozstrzeń oskrzeli. 

W alergicznej postaci aspergilozy dodatkowo wykonuje się testy skórne z aspergillus oraz określa stężenie przeciwciał klasy IgE.

Rozpoznanie grzybicy układu oddechowego wymaga natychmiastowej terapii. Zakażenia inwazyjne źle rokują, szczególnie jeśli zdiagnozowane są późno, kiedy choroba zdąży się rozprzestrzenić. Główną metodą leczenia jest stosowanie leków przeciwgrzybiczych, a w przypadku alergicznej aspergilozy- glikokortykosteroidów. Niekiedy do kuracji dołącza się także antybiotyk szeroko wachlarzowy, by zmniejszyć ryzyko nadkażeń.

Źródła:

Pneumonologia w gabinecie lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej, red. I. Grzelewska-Rzymowska, P. Górski, PZWL, Warszawa 2020.

Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, red. W. Hryniewicz, P. Albrecht, A. Radzikowski, Warszawa 2016.

CZYTAJ TAKŻE:

Czego "nie lubią" zatoki? Oto co najbardziej im szkodzi

Małe polipy, wielki problem. Nie miej ich w nosie!

Tego raka Polacy boją się najbardziej. Jak objawia się nowotwór płuca?