"Objaw oliwki" dotyczy nie tylko dzieci. Tak objawia się choroba odźwiernika żołądka

Odźwiernik to miejsce, w którym żołądek przechodzi w dwunastnicę. Przypomina pierścień zbudowany z mięśni. Tworzy go zwieracz, pokryty od strony światła żołądka fałdem błony śluzowej, tworzącym zastawkę odźwiernika. Otwieranie i zamykanie się tej struktury zależy od pracy mięśnia, to właśnie w ten sposób regulowany jest napływ treści pokarmowej do dwunastnicy. W błonie śluzowej odźwiernika znajdują się gruczoły wydzielające śluz, a także komórki produkujące gastrynę, czyli hormon stymulujący wytwarzanie kwasu żołądkowego, wzmagający perystaltykę, działający troficznie na śluzówkę żołądka i pobudzający przepływ krwi przez trzewia.  

Przerostowe zwężenie odźwiernika polega na zwiększeniu grubości warstwy mięśniowej części odźwiernikowej żołądka i kanału odźwiernika, co prowadzi do utrudnienia przechodzenia treści pokarmowej do dwunastnicy. Postępujący proces skutkuje wzmaganiem ruchów perystaltycznych żołądka i przerostem ściany narządu, przez co treść pokarmowa cofa się do przełyku, a to może prowokować ulewanie się lub wymioty.  Występuje z częstością 4 na 1000 urodzeń u dzieci rasy białej, rzadziej u Afrykanów i Azjatów. Wada ujawnia się zwykle u dzieci między 2. a 12. tyg. życia.

Podłoże problemu nie jest do końca poznane. Uważa się, że w pewnym stopniu za chorobę mogą odpowiadać: czynniki:

• genetyczne - częściej: u pierworodnych synów, bliźniąt jednojajowych (niż dwujajowych), a także u tych, u których w rodzinie zdarzały się przypadki choroby;
• hormonalne;
• zaburzenia unerwienia np.: patologiczną budowę zakończeń włókien nerwowych, zmniejszona liczbę zakończeń włókien nerwowych, niewystarczająca miejscową syntezę tlenku azotu
• środowiskowe - niedobór kwasu foliowego i palenie papierosów przez kobietę w czasie ciąży, stosowanie makrolidowych antybiotyków w pierwszych 2 tygodniach życia dziecka, sztuczne karmienie malucha.

U dorosłych zwężenie odźwiernika dzieli się na: pierwotne i wtórne. Pierwsze najczęściej nie ma konkretnych powodów i nie wiąże się z wystąpieniem jakichkolwiek objawów.

Do zwężenia wtórnego dochodzi najczęściej w wyniku włóknienia okolicy odźwiernika, będącego powikłaniem: choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, zaawansowanego nowotworu, choroby Leśniowskiego-Crohna lub nadmiernej aktywności nerwu błędnego prowadzącej do przetrwałego skurczu przełyku.

U maluchów dominujące objawy tej przypadłości to:

• chlustające wymioty występujące po każdym posiłku - są pozbawione żółci, niekiedy mogą zawierać krew, co spowodowane jest zapaleniem błony śluzowej żołądka;
• obecność wzniosu w nadbrzuszu lewym pojawiającego się chwilę po karmieniu, który przesuwa się na prawo ku pępkowi;
• niski przyrost masy ciała.

Dzieci z przerostowym zwężeniem odźwiernika są zwykle odwodnione: ich skóra nie jest napięta, a gałki oczne zapadnięte i suche. Podczas wizyty u specjalisty, lekarz może wyczuć ,,objaw oliwki", czyli guz w nadbrzuszu zlokalizowany pod brzegiem wątroby. W USG stwierdza się zwiększoną grubość warstwy mięśniowej i wydłużenie kanału odźwiernika.

U większości małych pacjentów z wrodzonym zwężeniem odźwiernika przeprowadza się operację, której warunkiem jest unormowanie gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Zabieg może być wykonany metodą otwartą lub laparoskopową - polega on na przecięciu błony surowiczej i warstwy mięśnia okrężnego odźwiernika
poprzecznie do przebiegu włókien mięśniowych bez naruszania błony śluzowej.

W krajach azjatyckich stosowane jest leczenie zachowawcze polegające na atropinoterapii. Dziecku podaje się dożylnie atropinę pod kontrolą EKG do czasu uzyskania oczekiwanego efektu.

Konsekwencje choroby u najmłodszych to: zasadowica metaboliczna z obniżonym stężeniem chloru i potasu, odwodnienie, brak przyrostu masy ciała i zapalenie błony śluzowej przełyku.

Źródła:

W. Kawalec, R. Grenda, M. Kulus, Pediatria Tom 1 i 2,  PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018

E. Andrzejewska, Wrodzone przerostowe zwężenie odźwiernika, w: Chirurgia dziecięca, red. M. Bagłaj, P. Kaliciński, Warszawa 2016.

A. Bysiek, Przerostowe zwężenie odźwiernika, w: Chirurgia dziecięca, red. J. Czernik, Warszawa 2005.

CZYTAJ TAKŻE:

Jelita to nie tylko odporność. Bakterie wpływają na rozwój tych chorób

Chora trzustka może boleć. Objawy czuć w plecach i widać na brzuchu

Wrzody dwunastnicy - jakie są objawy i jak je leczyć?