Tak trzustka daje znać, że choruje. Kluczowe objawy nie tylko po posiłku

Ból brzucha jest dość powszechnym objawem problemów z trzustką. Może mieć on różny charakter - od tępego, stałego lub okresowego dyskomfortu w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki do bardzo silnego w trakcie ostrego zapalenia tego narządu. Najczęściej ból lokalizuje się w nadbrzuszu, czasami promieniuje do pleców. Może nasilać się po kilkunastu minutach po posiłku.

Zdarza się, że ból w przebiegu chorób trzustki w ogóle nie występuje - taka sytuacja pojawia się czasem u chorych z autoimmunologicznym zapaleniem trzustki. Przewlekłe dolegliwości mogą zmniejszać apetyt, co sprawia, że chorzy zaczynają przyjmować mniejsze ilości pokarmu. Może to skutkować niedożywieniem.

Trzustka to narząd, który wydziela najważniejsze enzymy trawienne, które rozkładają białka, cukry i tłuszcze na mniejsze, możliwe do wchłonięcia cząsteczki. W przypadku choroby tego narządu, np. w przebiegu przewlekłego zapalenia, wydzielanie tych enzymów może znacznie spaść. Skutkuje to pogorszeniem efektywności trawienia składników odżywczych, co może objawiać się m.in. wzdęciami czy dyskomfortem w jamie brzusznej po posiłku.

Wraz z pogłębianiem się niewydolności trzustki może pojawić się tzw. biegunka tłuszczowa, której przyczyną jest upośledzenie trawienia tłuszczy. Dodatkowo może rozwinąć się niedobór witaminy D, co może skutkować osłabieniem kości, częstszymi złamaniami i rozwojem osteoporozy.

Chudnięcie w przebiegu chorób trzustki wynika z wielu różnych czynników. Jak już wcześniej wspomniano, jednym z nich są przewlekłe dolegliwości bólowe, które mogą osłabiać apetyt. Ponadto ograniczenie produkcji enzymów trawiennych przez trzustkę może zmniejszać ilość składników odżywczych, które zostaną wchłonięte z przewodu pokarmowego.

W przewlekłych chorobach trzustki chudnięcie i niedożywienie postępują zazwyczaj dość wolno. Natomiast w przypadku raka trzustki utrata masy ciała może być gwałtowna, nawet do kilkunastu kilogramów w ciągu kilku miesięcy.

Biegunka w przebiegu chorób trzustki wynika najczęściej z problemów z trawieniem tłuszczy. Jest to tzw. biegunka tłuszczowa. Może mieć ona jaśniejszy kolor, niekiedy jest połyskliwa i trudna do spłukania. Na powierzchni wody mogą pozostawać kropelki tłuszczu. Czasami w stolcu osób z chorobami trzustki widoczne są również niestrawione resztki pokarmu. Biegunki mogą się pojawić zarówno u chorych z przewlekłym zapaleniem trzustki, jak i w przebiegu raka tego narządu.

Jedną z funkcji trzustki w organizmie jest regulacja gospodarki węglowodanowej organizmu. Wydziela ona m.in. insulinę, która ma za zadanie obniżać poziom glukozy we krwi. W przebiegu chorób trzustki proces ten jest zaburzony - z powodu niewydolności narząd ten zaczyna produkować coraz mniejsze jej ilości. Prowadzi to do podwyższenia się poziomu glukozy we krwi i rozwoju cukrzycy.

Problemy z cukrem występują zarówno w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki, jak i raka tego narządu. Z tego powodu przy nowo rozpoznanej cukrzycy u osób powyżej 50. roku życia zawsze warto wykluczyć obecność nieprawidłowości w trzustce.

Żółtaczka może być jednym z pierwszych objawów raka trzustki. Wynika to z faktu, że rosnący guz może dość wcześnie zacząć uciskać przewody żółciowe, utrudniając lub całkowicie uniemożliwiając przepływ żółci z wątroby do światła przewodu pokarmowego. Co więcej, zażółcenie skóry może pojawić się jeszcze przed rozwojem jakichkolwiek dolegliwości bólowych. Jest to tzw. bezbólowa żółtaczka, która zawsze wymaga dogłębnej diagnostyki.

Żółtaczce w przebiegu raka trzustki niekiedy towarzyszy tzw. objaw Courvoisiera. Jest to pozbawione dolegliwości bólowych powiększenie się pęcherzyka żółciowego, który można wyczuć przez powłoki brzuszne chorego. W prawidłowych warunkach pęcherzyk żółciowy jest zupełnie niewyczuwalny.

W przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki również może rozwinąć się żółtaczka, jednak zwykle ma ona niewielkie nasilenie i nawraca okresowo.

Źródła:

• A. Szczeklik, P. Gajewski. Interna Szczeklika 2024.
• Pancreatitis - Symptoms and causes, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pancreatitis/symptoms-causes/syc-20360227, 2023 r., dostęp 24 września 2024 r.
• Signs and Symptoms of Pancreatic Cancer, https://www.cancer.org/cancer/types/pancreatic-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-and-symptoms.html, 2023 r., dostęp 24 września 2024 r.
• John Hopkins Medicine, Chronic Pancreatitis https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/chronic-pancreatitis, 30 sierpnia 2021 r.

CZYTAJ TAKŻE:

Pij, by wesprzeć trzustkę. Zwalcza stany zapalne, reguluje poziom cukru

Co jeść, a czego unikać, by "wyciszyć" wrzody żołądka? Zasady diety wrzodowej

Te choroby "odzywają się" i nasilają jesienią. Zwróć uwagę na stawy i skórę