Zespół jelita drażliwego (IBS). Objawy, diagnostyka, leczenie

Szacuje się, że zespół jelita drażliwego (IBS) dotyka od 10 do 30 proc. całej populacji osób dorosłych, przy czym po przekroczeniu gabinetu specjalisty diagnoza ta stawiana jest nawet połowie pacjentów. Schorzenie występuje głównie w krajach rozwiniętych. Jego pierwsze objawy, jak zauważono, pojawiają się u osób między 20. a 40. rokiem życia i dwa razy częściej u kobiet niż mężczyzn.

Odpowiedź na pytanie o przyczyny zespołu jelita drażliwego do dzisiaj nie jest znana. Zwróćmy jednak uwagę na kilka czynników wpływających na rozwój tego schorzenia. Zaliczamy do nich: zaburzenie regulacji osi mózg-jelito, ilościowe i jakościowe zaburzenia mikrobioty jelitowej, nadwrażliwość trzewną i zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego, przewlekły lub przemijający stan zapalny, uwarunkowania genetyczne czy przebyte w przeszłości infekcje żołądkowo-jelitowe wywołane przez bakterie, wirusy lub pasożyty.

Wymienia się również czynniki psychologiczne. Na wystąpienie zespołu jelita drażliwego lub zaostrzenie objawów wpływ mogą mieć silny, przewlekły stres, traumatyczne doświadczenia oraz zaburzenia psychiczne.

Objawy zaostrzyć może także nieodpowiednia dieta. Jelitom szkodzi też długotrwałe przyjmowanie leków. 

Pacjenci cierpiący na zespół jelita drażliwego uskarżają się na:

• silne bóle brzucha,
• biegunkę (liczne stolce o niewielkiej objętości, często z domieszką śluzu),
• zaparcia (utrudniona lub nieczęsta defekacja; stolec twardy lub grudkowaty),
• wzdęcia brzucha i częstsze oddawanie gazów,
• mdłości i wymioty,
• zgagę,
• senność,
• bóle głowy, pleców,                      
• zaburzenia koncentracji,
• rozdrażnienie,
• niepokój
• częstomocz,
• u kobiet będą to również zaburzenia miesiączkowania i ból odczuwany w trakcie stosunku seksualnego.
  
  

Chorzy z powodu zespołu jelita drażliwego często odczuwają także lęk, stwierdza się u nich też depresję.

Dodajmy, że charakterystyczne dla zespołu jelita drażliwego są pierwsze trzy wymienione objawy. Pozostałe występują rzadziej. 

Wyróżnia się cztery postacie zespołu jelita drażliwego. Czynnikiem różnicującym jest rodzaj dominujących objawów. A więc mówimy o:

- zespole jelita drażliwego z dominującą biegunką (IBS-D),

- zespole jelita drażliwego z dominującym zaparciem (IBS-C),

- zespole jelita drażliwego ze zmiennym rytmem wypróżnień - raz biegunka, raz zaparcia (IBS-M),

- postaci niesklasyfikowanej zespołu jelita drażliwego - nie spełnia ona kryteriów powyższych rodzajów (IBS-U).

Zgłoś się do lekarza, jeśli wymienione przez nas objawy utrzymują się lub systematycznie nawracają. Układem pokarmowym i chorobami z nim związanymi zajmuje się gastrolog, inaczej gastroenterolog.

Lekarz, diagnozując problem, będzie zadawał dokładne pytania dotyczące m.in. defekacji. Może zlecić wykonanie morfologii krwi, OB, badanie moczu oraz badanie bakteriologiczne i pasożytnicze stolca. Niekiedy wykonuje się kolonoskopię, która polega na oglądaniu za pomocą małej kamerki wnętrza jelita grubego.

Leczenie zespołu jelita drażliwego polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów. W zależności od postaci schorzenia stosuje się antybiotykoterapię ryfaksyminą, leki przeciwbiegunkowe, leki przeciwzaparciowe, przeczyszczające czy przeciwbólowe. Zaleca się unikanie stresowych sytuacji, prowadzenie regularnego trybu życia (zwłaszcza regularne posiłki) oraz odpowiednią dietę. 

Sposób żywienia musi być dopasowany do twoich objawów. Najczęściej rekomenduje się dietę z ograniczeniem FODMAP (łatwo fermentujących krótkołańcuchowych węglowodanów). Sięgaj po np. fasolkę szparagową, marchewkę, ogórka, banany, winogrona, kiwi, truskawki, mleko i przetwory mleczne bez laktozy, mąkę owsianą/kukurydzianą/ryżową czy orzechy włoskie. 

IRz