Jakie są alternatywny gastroskopii? Kiedy możliwe jest wykonanie badania pod znieczuleniem?
Nie ma sensu zaklinać rzeczywistości i twierdzić, że gastroskopia należy do przyjemnych. Niemniej jest codziennie wykonywana u niezliczonej liczby pacjentów i to w znieczuleniu miejscowym. Dlaczego? Bo chociaż badanie może wywoływać dyskomfort, trwa zazwyczaj zaledwie kilka minut. Jednak dla osób, które obawiają się gastroskopii lub mają szczególnie nasilone odruchy wymiotne, istnieje alternatywa: mogą zdecydować się na znieczulenie ogólne, które pozwala odbyć gastroskopię w błogiej nieświadomości. Jakie są wady i zalety takiego rozwiązania?
Gastroskopię można wykonać w znieczuleniu: miejscowym, które polega na zaaplikowaniu do gardła za pomocą spraya substancji znieczulającej lub ogólnym. Decyzję o tym, które postępowanie będzie właściwsze, podejmuje lekarz, uwzględniając stan pacjenta i stopień jego niepokoju. Wskazania do znieczulenia ogólnego obejmują:
- silny lęk przed badaniem;
- nadmierny odruch wymiotny;
- brak współpracy ze strony pacjenta, który jest prawdopodobny np. u dzieci lub osób z zaburzeniami psychicznymi;
- długi przewidywany czas badania;
- niektóre procedury lecznicze (usuwanie polipów, tamowanie krwawienia).
Przy tego rodzaju znieczuleniu pacjent zostaje wprowadzony w stan głębokiego snu, przez co nie doświadcza bólu, nie odczuwa dyskomfortu i nie pamięta przebiegu badania. Co dzieje się po podaniu środków anestetycznych? Pacjent zasypia, a mięsie ulegają zwiotczeniu, zachowany jest własny oddech wspomagany tlenoterapią i odruchy obronne z dróg oddechowych np. połykanie, kaszel. Nad bezpieczeństwem przez cały czas trwania procedury czuwa anestezjolog, który wcześniej zajmuje się także kwalifikacją do zabiegu.
Gastroskopia w znieczuleniu ogólnym nie jest zalecana w przypadku kilku istotnych przeciwwskazań. Wśród nich znajdują się np.:
- problemy z układem oddechowym, takie jak przewlekła niewydolność oddechowa czy ciężka astma, które mogą uniemożliwić prawidłowe oddychanie podczas narkozy;
- choroby serca, zwłaszcza niewydolność serca, niestabilna choroba wieńcowa czy poważne arytmie.
- schorzenia wątroby i nerek, które mogą utrudnić metabolizowanie leków wykorzystywanych przy znieczuleniu dożylnym.
Alternatywą dla klasycznej gastroskopii jest także badanie przez nos. Czemu ta forma wiąże się z większym komfortem? Przede wszystkim dzięki użyciu cieńszego gastroskopu, o średnicy zaledwie 5-6 mm, który wprowadza się przez jedną z dziurek w nosie. Dzięki temu omija się język i gardło, czyli miejsca, które najczęściej wywołują odruch wymiotny, sprawiając, że badanie staje się znacznie mniej nieprzyjemne. To, co wyróżnia tę metodę, to także możliwość swobodnego oddychania podczas badania - pacjent nie ma poczucia duszenia i może swobodnie rozmawiać z lekarzem. Zamiast znieczulenia ogólnego wystarczy tylko miejscowe znieczulenie nosa w postaci sprayu.
Tak, zdarzają się przypadki, gdy pacjent nie jest w stanie połknąć endoskopu, na przykład z powodu silnego odruchu wymiotnego lub paniki. W takich sytuacjach lekarz może zdecydować o znieczuleniu ogólnym, które ułatwia przeprowadzenie badania.
Warto pamiętać, że kluczowe jest rozluźnienie i spokojny oddech podczas badania. Pomaga też współpraca z doświadczonym personelem, który na bieżąco instruuje pacjenta.
Niestety, gastroskopia może wywołać odruch wymiotny, zwłaszcza gdy endoskop przechodzi przez gardło. Jednak ryzyko wymiotów jest minimalizowane przez zastosowanie znieczulenia miejscowego i odpowiednią technikę badania.
Gastroskop, czyli elastyczna rurka używana podczas badania, ma średnicę około 8 do 12 milimetrów. Dla porównania to mniej więcej tyle, ile wynosi szerokość grubszego długopisu lub małego palca u dorosłego człowieka.
Warto jednak zaznaczyć, że gastroskop jest bardzo giętki i zaprojektowany tak, by zminimalizować dyskomfort podczas badania. Jego niewielka średnica pozwala na swobodne wprowadzenie go przez jamę ustną do przełyku, żołądka i dwunastnicy. Istnieją również cieńsze wersje gastroskopów (średnicy 5-6 mm), które stosuje się np. u dzieci lub w badaniach przez nos.
W przygotowaniach do gastroskopii niezwykle istotne jest przestrzeganie zaleceń dotyczących diety i przyjmowania leków. W porozumieniu z lekarzem prowadzącym, co najmniej 2 tygodnie przed badaniem należy zaprzestać stosowania antybiotyków, leków przeciwzapalnych oraz innych preparatów wpływających na funkcjonowanie żołądka, ponieważ mogłyby zafałszować wynik. Najczęściej na 12 godzin przed badaniem należy przestać jeść, natomiast na 6 do 8 godzin trzeba powstrzymać się także od picia płynów, palenia i żucia gumy.
Źródła:
- Davidson. Choroby wewnętrzne, red. S.H. Ralston i in., red. wyd. pol. J. Różański, tłum. zbior., t. 1-3, wyd. 23, Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.
- Gardiner LA, Goyal LK, McCoy JL, Gillman GS. The Role of Nasal Endoscopy in the Preoperative Evaluation of Nasal Airway Obstruction. Otolaryngol Head Neck Surg. 2023.
CZYTAJ TAKŻE:
Wykrywa wczesne komórki nowotworowe. Kiedy robi się badanie markerów nowotworowych?
Dla kobiet po 40. roku życia jest lepsze niż USG. Wykryje groźne zmiany
Zgrzytanie zębami, bóle brzucha i osłabienie. Jedno badanie pozwoli wykryć przyczynę
