Aspartam - popularny zamiennik cukru. Czy jest bezpieczny dla zdrowia?

Aspartam to substancja słodząca, która potocznie nazywana jest słodzikiem. Na produktach spożywczych oznaczana jest kodem E951. Aspartam zyskał dużą popularność ze względu na niską kaloryczność. 100 gram aspartamu zawiera jedynie 4 kcal. Z tego powodu aspartam bardzo często traktowany jest jako niskokaloryczny zamiennik cukru. 

Znajdziemy go przede wszystkim w produktach przeznaczonych dla osób odchudzających się. Inną grupą osób, do których skierowane są produkty z aspartamem są diabetycy, którzy nie mogą spożywać tradycyjnych deserów czy napojów z cukrem.

Produkty, zawierające aspartam to przede wszystkim:

• napoje typu zero, 
• jogurty, 
• gumy do żucia, 
• napoje izotoniczne i napoje energetyczne. 

Nie każdy wie również, że aspartam znajdziemy także w składzie niektórych leków i suplementów. Chodzi m.in. o tabletki do ssania (np. na ból gardła), tabletki musujące, rozpuszczalne preparaty w saszetkach (np. na przeziębienie i gorączkę), a także niektóre leki na stawy.

W sieci znaleźć można wiele informacji na temat szkodliwości aspartamu. Tezę tę miałyby potwierdzać badania z 2006 roku, które przeprowadzono na szczurach. Wynikało z nich, że zwierzęta, które spożyły aspartam miały dużo większą tendencję do nowotworów niż pozostałe. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz Agencja Żywności i Leków mają na ten temat jednak odmienne zdanie. Obie instytucje wykonały szereg badań, z których wynika, że aspartam jest bezpieczną i niezagrażającą życiu substancją. Istotne jest jednak, aby słodzik był spożywany w odpowiednich ilościach. Rekomendowana dzienna dawka aspartamu to 40 mg/kg masy ciała.

Stanowisko Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz Agencji Żywności i Leków podziela obecnie ponad 100 stowarzyszeń i fundacji zajmujących się zdrowym stylem życia. Z czasem okazało się również, że przytoczone wyżej badanie z 2006 roku nie zostało przeprowadzone właściwie. Zwierzętom podano bowiem ogromne dawki słodziku, co ważne - niemożliwe do spożycia w naturalnych warunkach. W badaniu zabrakło również dokładnych informacji na temat wcześniejszego stanu zdrowia szczurów. Być może zwierzęta chorowały jeszcze przed spożyciem słodziku.

Nie mniej wyszczególnić można pewne objawy, które pojawić się mogą po przedawkowaniu aspartamu. To przede wszystkim takie objawy jak:

• ból głowy, 
• nudności, 
• wymioty, 
• drętwienia kończyn, 
• wysypka, 
• bezsenność, 
• problemy z widzeniem, 
• szum w uszach, 
• czasowa utrata smaku oraz 
• bóle stawów. 

Dużą ostrożność powinni zachować także pacjenci chorujący na fenyloketonurię. Aspartam jest bowiem metabolizowany, a po strawieniu rozkłada się na fenyloalaninę i kwas asparaginowy. Może być to niebezpieczne dla chorych na fenyloketonurię, którzy nie są w stanie metabolizować fenyloalaniny.

Mimo wszystko nie należy zapominać o zaletach aspartamu. Substancja stosowana z głową, czyli w rekomendowanej dziennej dawce 40 mg/kg masy ciała, pozwala walczyć z nadwagą i otyłością, chroni zęby przed próchnicą oraz co ważne, poprawia komfort życia pacjentów z cukrzycą, którzy dzięki słodzikowi mają możliwość spożycia słodkich przekąsek czy napojów. 

W 2023 roku Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) oraz połączony komitet ekspertów WHO/FAO ds. Dodatków do Żywności (JECFA) wydały swoje oficjalne stanowisko w sprawie potencjalnej szkodliwości aspartamu. Opierając się na "ograniczonych dowodach", IARC zaklasyfikowała aspartam jako prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi.

JECFA nadal dopuszcza dzienny limit spożycia aspartamu na poziomie od 0 do 40 mg/kg masy ciała. 

Czytaj także: 

Kortyzol. Więcej niż hormon stresu

Produkty dla cukrzyków i insulinoopornych z niskim IG 

Dlaczego odczuwamy chęć na słodycze?