Doskonałe warzywo dla insulinoopornych. Topinambur obniża cukier i cholesterol
Znany jest również jako słonecznik bulwiasty, ma wiele zastosowań zarówno w kuchni, jak i w medycynie naturalnej. Topinambur wywodzi się z Ameryki Północnej, gdzie uprawiała go rdzenna ludność. Do Europy trafił dzięki odkryciom geograficznym. Warto włączyć go do codziennej diety. Dzięki zawartości inuliny, czyli błonnika, topinambur wspomaga odchudzanie, zmniejsza poziom cukru we krwi oraz „złego” cholesterolu.
Topinambur przyspiesza wydalanie zbędnych lub szkodliwych związków z organizmu, co sprzyja lepszemu funkcjonowaniu układu trawiennego. Zawiera inulinę, która odgrywa rolę naturalnego prebiotyku, pomagając odbudować florę bakteryjną jelit i zmniejszając ryzyko zakażeń układu trawiennego. Ponadto inulina normalizuje glikemię w przebiegu cukrzycy typu 2 i zmniejsza insulinooporność.
Warto również widzieć, że dzięki wysokiej zawartości witamin z grupy B, topinambur wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego, zmniejsza odczuwany stres i poprawia zdolność koncentracji. Dodatkowo topinambur wspomaga również odchudzanie. Ze względu na wysoką zawartość błonnika roślina pęcznieje w żołądku po spożyciu i zapewnia uczucie sytości oraz reguluje procesy metaboliczne w organizmie.
Pojawiają się również przesłanki o przeciwnowotworowym działaniu seskwiterpenów laktonowych wyizolowanych z topinamburu. Wstępne badania sugerują, że te związki mogą wykazywać działanie cytotoksyczne, czyli toksyczne dla komórek nowotworowych, m.in. na linie komórkowe raka sutka oraz jelita grubego.
Topinambur ma unikalny i charakterystyczny smak, który różni się w zależności od sposobu przygotowania. Jeśli spożywamy go na surowo, poczujemy delikatną słodycz połączoną z nutą orzechową, co przypomina miks ziemniaków, orzechów i rzodkiewki.
Jeżeli poddamy topinambur obróbce termicznej, jego smak stanie się bardziej wyrazisty i wówczas będzie smakować podobnie do pieczonych karczochów, słonecznika czy pasternaku. Jego słodycz jest subtelna, nie dominująca, co sprawia, że stanowi wszechstronny składnik kulinarny, pasujący do wielu dań, zarówno słodkich, jak i słonych.
Topinambur można spożywać na surowo, co pozwala zachować większość jego wartości odżywczych. W tej postaci jest chrupiący i soczysty, dlatego świetnie sprawdzi się jako składnik sałatek oraz przekąsek. Roślina nie ma dominującego aromatu, więc może być uniwersalnym dodatkiem do wielu potraw.
Przed spożyciem należy dokładnie umyć bulwy i oczyścić je z ziemi. Topinambur można jeść w całości, krojąc go w słupki lub plasterki. Tworzy pyszne połączenie z oliwą, rukolą, prażonymi orzechami oraz innymi świeżymi warzywami. Spożywając go na surowo, zachowujemy najwięcej składników odżywczych, w tym także inulinę, która wyróżnia się działaniem prebiotycznym.
Topinambur po ugotowaniu lub upieczeniu staje się bardziej miękki, a jego smak może przypominać karczochy z orzechowym posmakiem. W tej postaci może stanowić świetny dodatek do dań głównych, zup, gulaszów lub bazę dla purée. Należy jednak pamiętać, że po obróbce cieplnej topinambur zmienia nieco swoje właściwości i podnosi się jego indeks glikemiczny.
Topinambur, który występuje również pod nazwą karczoch jerozolimski, jest bogatym źródłem wielu składników odżywczych. Oto szczegółowy opis wartości odżywczych w 100 g topinamburu:
- kalorie: około 73 kcal,
- węglowodany: około 17 g,
- białko: około 2 g,
- tłuszcz: około 0,01 g,
- błonnik: około 1,6 g,
- potas: około 430 mg,
- wapń: około 15 mg,
- żelazo: około 3,5 mg,
- magnez: około 17 mg,
- fosfor: około 80 mg.
Inulina, będąca głównym składnikiem topinamburu, nie jest trawiona przez ludzki układ pokarmowy, co sprawia, że ma niski indeks glikemiczny (IG=32). Z tego względu topinambur jest polecany osobom z cukrzycą oraz tym, które na bieżąco kontrolują poziom cukru we krwi.
Badania naukowe nad topinamburem koncentrują się na różnych aspektach jego wpływu na zdrowie człowieka. Jest badany m.in. pod kątem wpływu na cukrzycę, dietę, poziom cholesterolu i dnę moczanową.
Z artykułu opublikowanego w 2023 roku w National Library of Medicine, którego autorką m.in. jest Joanna Szala-Rycaj, wynika, że badanie przeprowadzone na myszach wykazało, iż 10-tygodniowa suplementacja prewencyjna topinamburem i inuliną z cykorii wpłynęła na mikrobiom, zachowania związane z lękiem, funkcje poznawcze i neurogenezę u myszy narażonych na przewlekły, łagodny stres. Wyniki tych badań wykazały, że suplementacja topinamburem może łagodzić objawy lęku i stresu oraz wspomagać funkcje uczenia się i zapamiętywania.
Zauważono, że topinambur obniża poziom glukozy we krwi, całkowity cholesterol oraz poziom triglicerydów. Jest to efekt spowodowany wysoką zawartością inuliny w bulwach topinamburu.
Inulina, będąca polimerem fruktozy, działa jako prebiotyk i może obniżać poziom glukozy we krwi oraz pH jelit, co z kolei zwiększa biodostępność wapnia. Ma ona również pozytywny wpływ na profil lipidowy osocza, działa jako immunomodulator i wpływa na tkankę limfatyczną układu pokarmowego. Te właściwości sprawiają, że topinambur może być wykorzystywany w diecie osób z otyłością i cukrzycą typu 2.
Wysoka zawartość błonnika w postaci inuliny sprawia, że topinambur daje uczucie sytości, wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn. Dodatkowo reguluje pracę układu pokarmowego, utrzymując prawidłową florę bakteryjną jelit.
Co ważne, inulina pobudza również perystaltykę jelit, w ten sposób pomagając pozbyć się zaparć i zapobiegając ich powstawianiu. Warto również wiedzieć, że ułatwia przyswajanie żelaza, magnezu i wapnia.
Topinambur dostarcza tylko około 73 kcal na 100 g, co sprawia, że jest on odpowiednim składnikiem dla osób dbających o linię, które chcą zgubić kilka zbędnych kilogramów. Można używać go jako dodatku do koktajli lub przygotowywać z niego chrupiące przekąski w postaci frytek lub chipsów.
Topinambur dzięki zawartości inuliny, czyli rozpuszczalnego błonnika, wpływa na obniżenie lipoprotein niskiej gęstości (LDL), które znane są także jako "zły" cholesterol. Ponadto inulina może wiązać kwasy żółciowe w jelitach, co zmusza organizm do ich eliminacji. W celu nadrobienia straty, organizm zużywa więcej cholesterolu, aby wyprodukować nowe kwasy żółciowe, tym samym obniżając jego poziom we krwi.
Inulina działa również jako prebiotyk, wspierając wzrost korzystnych bakterii w jelitach, takich jak Lactobacillus i Bifidobacterium. Mogą one pomóc w metabolizowaniu cholesterolu, przyczyniając się jednocześnie do jego obniżenia.
Co ciekawe, inulina zmniejsza również wchłanianie cholesterolu w jelitach, co ostatecznie prowadzi do niższego poziomu cholesterolu we krwi. W ten sposób może zapobiegać miażdżycy oraz regulować ciśnienie tętnicze. Efekty będą jednak widoczne tylko wtedy, jeśli będziemy spożywać produkty zawierające inulinę w ramach zbilansowanej diet.
Dna moczanowa to choroba reumatyczna, która cechuje się podwyższonym poziomem kwasu moczowego we krwi. Bardzo często prowadzi do powstawania i gromadzenia się bolesnych kryształów kwasu moczowego w stawach. Topinambur nie zawiera puryn, które mogłyby zwiększyć poziom kwasu moczowego, a nawet pomaga w usuwaniu nagromadzonych soli.
Inulina zawarta w tej roślinie może wpływać na metabolizm kwasu moczowego i stan zapalny związany z dną moczanową. Dieta bogata w prebiotyki potencjalnie może obniżyć poziom kwasu moczowego. Pomagają one w utrzymaniu zdrowej mikroflory jelitowej, która według niektórych badań jest powiązana z poziomem kwasu moczowego.
Topinambur jest ogólnie uważany za bezpieczny w spożyciu i może przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Istnieją jednak pewne sytuacje, w których warto zachować ostrożność. Topinambur jest bogaty w inulinę, rodzaj fruktanów, które mogą powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak wzdęcia, bóle brzucha czy biegunkę u osób z nietolerancją fruktanów lub zespołem jelita drażliwego.
Należy również zwrócić uwagę na ilość spożywanego topinamburu. Jeśli spożyjemy go w ilości powyżej 100 gramów, to ze względu na wysoką zawartość błonnika również możemy doświadczyć nieprzyjemnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych, nawet wtedy, gdy nie mamy uczulenia na fruktany.
Osoby cierpiące na cukrzycę powinny pamiętać, że topinambur po obróbce cieplnej zmienia swoje wartości odżywcze. Pieczenie lub gotowanie zwiększają jego indeks glikemiczny, co jest szczególnie istotne dla diabetyków oraz osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.
Jeśli chcemy zacząć spożywać topinambur, warto pamiętać o kilku ważnych wskazówkach:
- stopniowe wprowadzanie do diety: zaleca się stopniowe wprowadzanie topinambura do diety, aby organizm mógł się przyzwyczaić do inuliny i uniknąć potencjalnych dolegliwości;
- konsultacja z dietetykiem: osoby z nietolerancją fruktanów lub zespołem jelita drażliwego powinny skonsultować się z dietetykiem przed wprowadzeniem topinambura do swojej diety;
- ostrożność w trakcie ciąży: chociaż topinambur jest uważany za bezpieczny w ciąży, zawsze zaleca się konsultację z lekarzem przed wprowadzeniem nowych produktów do diety w tym okresie;
- alergie na rośliny z rodziny astrowatych: topinambur jest rośliną z rodziny astrowatych, do której należą również inne rośliny mogące wywoływać alergie, takie jak ambrozja czy chwasty. Jeśli mamy alergię na ten rodzaj roślin, lepiej zachować ostrożność przy kontakcie z topinamburem.
Topinambur ma wszechstronne zastosowanie i może przynieść wiele korzyści zdrowotnych, szczególnie dla osób zmagających się z problemami metabolicznymi. Jednak, jak każdy produkt, może mieć również swoje przeciwwskazania, dlatego warto wprowadzać go do diety stopniowo i obserwować reakcję organizmu.
CZYTAJ TAKŻE:
Właściwości lecznicze rumianku. Jak często i o jakiej porze go pić?
Sposób na długowieczność. Ekspert od długowieczności mówi, co robi każdego dnia, by długo żyć
