"Złota przyprawa" króluje w kuchni. Niektórym może poważnie zaszkodzić
Jest jedną z najchętniej stosowanych przypraw. Sięgamy po nią zwłaszcza jesienią i zimą. Stanowi obowiązkowy składnik złotego mleka, nie żałujemy jej do zupy dyniowej, wykorzystujemy do przygotowania aromatycznych sosów i mięs, stosujemy w przetworach, dodajemy do kawy, a nawet wody, którą wypijamy rano. Używamy kurkumy często i w dużych ilościach. Warto jednak wiedzieć, że ta przyprawa, gdy jest stosowana w nadmiarze, może wywołać bóle brzucha czy bóle głowy, a nawet zaszkodzić wątrobie. Jaka dawka kurkumy jest uważana za bezpieczną? Jakie skutki uboczne może powodować, gdy przesadzamy z jej ilością? Sprawdzamy.
Kurkuma jest znaną i popularną przyprawą pozyskiwaną z rośliny o nazwie ostryż długi - z rodziny imbirowatych, uprawianej w Indiach, Chinach oraz w krajach Azji Południowo-Wschodniej. Cechą charakterystyczną kurkumy jest kolor - intensywny, żółtopomarańczowy. Jej dodatek nadaje potrawom złocistego koloru, ale też głębokiego smaku i aromatu. Z uwagi na smak i kolor w Europie kurkumę nazywano "szafranem indyjskim". Przylgnęło do niej też określenie "złota przyprawa". Korzystny wpływ na zdrowie zawdzięcza grupie związków zwanych kurkuminoidami, wśród których najważniejszym jest kurkumina. Właściwości prozdrowotne i lecznicze kurkumy są wykorzystywane w medycynie hinduskiej, ajurwedzie, od tysięcy lat.
Kurkuma króluje w jesiennych i zimowych daniach oraz napojach, m.in. dlatego, że posiada właściwości rozgrzewające, wspiera organizm w walce z przeziębieniami i infekcjami, pobudzając krążenie i pomagając w utrzymaniu ciepła. Ale wykazuje też wiele innych właściwości, z których warto korzystać.
Kurkumina to substancja, której przypisuje się właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Jej stosowanie może mieć więc znaczenie w zapobieganiu licznym schorzeniom, w tym miażdżycy, cukrzycy, reumatoidalnemu zapaleniu stawów, chorobom neurodegeneracyjnym czy nowotworom, jednak wciąż potrzebne są dalsze badania, by potwierdzić takie działanie na ludzki organizm (badania prowadzono głównie na modelach zwierzęcych oraz liniach komórkowych).
Kurkuma wspiera pracę układu pokarmowego. Pobudza wydzielanie gastryny i enzymów trzustkowych. Łagodzi dolegliwości związane z niestrawnością, bólami żołądkowymi, pomaga w regeneracji wątroby. Podkręca metabolizm, wspiera odchudzanie, powoduje, że proces trawienia przebiega szybciej, sprawniej i jest bardziej efektywny.
Za sprawą kurkuminy przyprawa może również obniżać poziom cukru i cholesterolu we krwi. Kurkuminie przypisuje się też działanie przeciwlękowe, przeciwdepresyjne i poprawiające czynności poznawcze.
Kurkuma jest częstym składnikiem jesiennych napojów, m.in. złotego mleka, które ma wzmacniać odporność, przyjemnie rozgrzewać, pomagać na przeziębienie, poprawiać trawienie, wspomagać sen, a do tego jeszcze korzystnie wpływać na wygląd. Pijemy ją też z wodą, by szybciej zrzucić zbędne kilogramy. W jednym, jak i w drugim przypadku warto pamiętać o szczypcie pieprzu. Dodatek pieprzu lub ekstraktu z pieprzu (piperyny) wzmacnia wchłanianie kurkuminy, czyli najważniejszego związku w kurkumie. Wchłanianie bioaktywnych składników kurkumy zwiększają również papryka i oliwa (kurkumę warto spożywać z tłuszczem).
Ryzyko, że przesadzimy z kurkumą, sięgając po nią często podczas gotowania, jest raczej niskie. Jak zauważają eksperci, najlepiej jednak nie używać więcej niż ok. 1,5 g kurkumy dziennie (choć wiele źródeł dopuszcza wyższe dawki kurkumy, taka dawka uznawana jest za bezpieczną).
Na rynku możemy znaleźć też suplementy oparte na kurkuminie. Decydując się na suplementację kurkuminą, warto zwrócić uwagę na jej ilość w preparacie, a także jakość oraz przyswajalność. Przyjmując je, nie należy przekraczać dawki wskazanej przez producenta.
Zauważa się, że dużą zaletą kurkuminy jest jej mała toksyczność. W wielu badaniach klinicznych nie stwierdzono działania ubocznego stosowania kurkuminy w ilości 3,6-8 g dziennie. Mimo to podkreśla się, że wciąż brak jednoznacznych badań określających precyzyjnie, jakie dawki kurkumy oraz kurkuminoidów są optymalne. Co więcej, trudno to ustalić, bowiem działanie tej substancji zależy od jej stężenia w suplemencie oraz jej biodostępności.
Zarówno kurkuma, jak i jej główny składnik aktywny, kurkumina, są ogólnie uważane za bezpieczne i raczej nie powodują poważnych skutków ubocznych. Duże ilości kurkumy mogą jednak szkodzić.
W dużych dawkach kurkuma może powodować m.in. zaburzenia żołądkowo-jelitowe, w tym ból brzucha, nudności i biegunkę. Poza tym zgagę, a także bóle głowy. Gdy nieprawidłowo dawkujemy kurkumę, mocno drażni ona wątrobę. Co bardzo istotne - przyjmowanie dużych dawek może zwiększać stres oksydacyjny i zwiększać ryzyko rozwoju nowotworów.
Niektóre osoby mogą być uczulone na kurkumę. Objawy, które na to wskazują, to wysypka, swędzenie, a nawet duszności. W przypadku wystąpienia reakcji alergicznej na kurkumę należy natychmiast zaprzestać jej stosowania i skonsultować się z lekarzem.
Badacze zaobserwowali, że kurkumina może wpływać na działanie niektórych leków. Chodzi głównie o leki przeciwdepresyjne, nasercowe, przeciwzakrzepowe, przeciwhistaminowe, jak również antybiotyki i chemioterapeutyki. Z racji tego, że wykazuje działanie zmniejszające zlepianie płytek krwi, osoby przejmujące leki przeciwzakrzepowe powinny zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu preparatów z kurkuminą - po to, by zapobiec działaniom niepożądanym.
Jeśli stosujesz leki i myślisz o stosowaniu preparatów z kurkuminą, lepiej skonsultuj się wcześniej z lekarzem.
Niektóre osoby powinny szczególnie uważać na kurkumę. Jej stosowanie powinny ograniczyć m.in. kobiety w ciąży, gdyż substancje w niej zawarte mogą spowodować skurcze macicy, co z kolei stwarza ryzyko poronienia. Również osoby z niedokrwistością, ze względu na pogorszone wchłanianie żelaza, muszą zachować ostrożność. W przypadku występowania choroby wrzodowej lub zapalnej żołądka czy jelit należy skonsultować się z lekarzem.
Źródła:
Kurkumina - prozdrowotny barwnik kurkumy, Sylwia Przybylska, Probl Hig Epidemiol 2015, 96(2): 414-420.
Właściwości lecznicze roślin przyprawowych na przykładzie ostryżu długiego, Małgorzata Kania, Justyna Baraniak, Post Fitoter 2015; (16)2: 102-106.
https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-662/turmeric.
CZYTAJ TAKŻE:
Naukowcy: Jedz 30 g dziennie, a zmniejszysz ryzyko demencji. Takie zadziałają najlepiej
Mogą zaburzać wchłanianie wapnia i żelaza. Czym są substancje antyodżywcze?
Rano pij z wodą, wieczorem z mlekiem. Tak na organizm działa szafran
